زمانی که فشار خون سیستولیک کمتر از 90 میلی متر جیوه (mmHg) یا فشار دیاستولیک پایین و کمتر از 60 میلی متر جیوه باشد، اصطلاحا فشارخون پایین است. این وضعیت گاهی بر اثر یک بیماری خاص و یا گاهی بر اثر فشارهای عصبی رخ میدهد. این عارضه به اندازه فشارخون بالا خطرناک نیست اما در صورت کاهش یکباره فشارخون ممکن است خون رسانی به مغز با اختلال روبرو شود و سبب آسیب به مغز شود. در این مقاله دلایل و علائم فشارخون پایین و روش های درمان آن بررسی شده است.
دسته بندی فشارخون پایین
افت فشار خون وضعیتی (ارتوستاتیک): افت ناگهانی فشار خون هنگام ایستادن از حالت نشسته یا بعد از دراز کشیدن است.
فشار خون پایین بعد از غذا خوردن (هایپوتنشن پست پرندیال): این افت فشار خون یک تا دو ساعت بعد از خوردن غذا رخ میدهد و بیشتر افراد مسن را تحت تأثیر قرار میدهد.
هایپوتنشن ناشی از سیگنالهای مغزی معیوب (هایپوتنشن عصبی): این اختلال که باعث افت فشار خون بعد از ایستادن طولانی مدت میشود، بیشتر بزرگسالان و کودکان را تحت تاثیر قرار میدهد. به نظر میرسد که به دلیل ناسازگاری بین قلب و مغز رخ میدهد.
هایپوتنشن به دلیل آسیب سیستم عصبی (آتروفی چندگانه سیستم با هایپوتنشن ارتوستاتیک): همچنین این سندرم که شای دراگر نیز نامیده میشود، بسیاری از علائم بیماری پارکینسون را نشان میدهد. این امر باعث ایجاد صدمات پیش رونده در سیستم عصبی اتونوم میشود که عملکردهای غیر ارادی مانند فشار خون، ضربان قلب، تنفس و هضم را کنترل میکند. با فشار خون بالا در هنگام دراز کشیدن ارتباط دارد.
دلایل کاهش فشار خون
داروهای موثر بر کاهش فشار خون
- قرصهای ادرار آور، مانند فوروزماید و هیدروکلروتیازید
- مسدود کنندههای آلفا، مانند پرازوسین
- مسدود کنندههای بتا، مانند آتنولول (تنورمین) و پروپرانولول
- داروهای بیماری پارکینسون، مانند پرامیپکسول
- انواع خاصی از داروهای ضد افسردگی
- داروهای اختلال عملکرد نعوظ
علائم فشارخون پایین
عوارض فشار خون پایین
- شوک
- سرگیجه و غش
- سکته مغزی
- حمله قلبی
- نارسایی کلیه
- سقوط ناگهانی
درمان فشارخون پایین
روش اول: دارودرمانی
این داروها صرفا برای معرفی بوده و توصیه میشود بدون تجویز پزشک مصرف نکنید:
- فلودروکورتیزون
- پیریدوستیگمین
- کافئین
- اریتروپویتین
- داروهای ضدعفونی غیر استروئیدی
درمان های خانگی
روش دوم: دمنوش ها
1- دمنوش بادرنجبویه: یک قاشق غذاخوری بادرنجبویه را به همراه آب در قوری حدود سه دقیقه بجوشانید و سپس حدود 15 دقیقه روی حرارت غیر مستقیم قرار دهید، زمانی که دم کشید با مقداری عسل میل کنید.
2- دمنوش شیرین بیان: در یک لیوان آب جوش (دمای آب حدود 80 درجه)، یک قاشق چای خوری پودر ریشه شیرین بیان اضافه کنید و اجازه دهید که به مدت 10 دقیقه دم بکشد.
3- چای دارچین: به یک لیوان اب در حال جوشیدن یک عدد چوب دارچین افزوده میشود . ۵ دقیقه در شعله ملایم و ظرف در بسته بجوشانید و سپس بنوشید.
روش سوم: اصلاح رژیم غذایی
گاهی کمبود ویتامین ها موجب افت فشار خون میشود که مهمترین آن ها در جدول زیر نوشته شده و بهترین منابع غذایی آن ها معرفی شده اند:
| اسید پانتوتنیک (ویتامین B5) | قارچ، پنیر، ماهی های روغنی، آوکادو، تخم مرغ، گوشت، دانه آفتابگردان، ذرت، کلم بروکلی، کدو و سیب زمینی شیرین |
| کوبالامین (ویتامین B12) | ماهی و صدف، گوشت (به خصوص کبد)، مرغ، تخم مرغ، شیر، محصولات شیر |
| اسید فولیک (ویتامین B9) | سبزیجات برگ سبز تیره، میوه ها و آب میوه، آجیل، لوبیا، نخود فرنگی، محصولات لبنی، گوشت و مرغ، تخم مرغ، غذاهای دریایی و غلات |
| تیامین (ویتامین B1) | بلغور جو دوسر، کتان و دانه های آفتابگردان، برنج قهوه ای، دانه چاودار ، مارچوبه، کلم پیچ، گل کلم، سیب زمینی، پرتقال، کبد،گوشت (گاو و مرغ) و تخم مرغ |
روش چهارم: تغییر سبک زندگی
- برای جلوگیری از فاصله های طولانی بین وعده های غذایی. خوردن مقادیر کوچک غذا، چند بار در روز به جلوگیری از کاهش ناگهانی فشار خون که ممکن است بعد از غذا بوجود بیاید کمک می کند؛ بنابراین، اگر سه وعده کامل در روز غذا می خورید، بهتر است که روزانه آنها را به پنج وعده غذایی کوچک تقسیم کنید. این یک درمان بزرگ برای افراد مبتلا به دیابت نیز است.
- محدودسازی مواد غذایی سرشار از کربوهیدرات مانند سیبزمینی، برنج، نان و پاستا به کنترل فشارخون کمک میکند.
- نوشیدنی های کافئین دار مانند چای یا قهوه می تواند به طور موقت فشار خون را افزایش دهد. هنگامی که فشار خون به طور ناگهانی کاهش می یابد، یک فنجان قهوه یا چای می تواند گردش خون را تقویت کند و موجب افزایش فشارخون شود. اگر چه هیچ کس نمی داند که چرا این اتفاق می افتد، اما اعتقاد بر این است که به بهبود فشار خون کمک می کند.
- مصرف غذاهای سرشار از سدیم به بهبود سطح فشارخون کمک میکند. با این حال سدیم اضافی منجر به بروز مشکلات قلبی میشود. طبق اعلام سازمان بهداشت جهانی، به رژیم روزانه شما باید یک قاشق چای خوری نمک اضافه شود این مقدار اضافه بر آنچه شما از میوه و سبزیجات طبیعی دریافت می کنید، است. در تابستان ها و یا اگر روزانه ورزش می کنید، آب آشامیدنی را با کمی نمک مخلوط کنید. بیش از حد نمک مصرف نکنید که ممکن است منجر به مشکلات احتباس آب همراه با فشار خون بالا شود.
- هر روز 2 تا 3 لیتر آب بنوشید، علاوه بر این، نوشیدنی هایی مانند آب نارگیل و شربت های میوه ای رادر رژیم غذایی تان داشته باشید. آنها به شما الکترولیت های مورد نیاز برای حفظ مایعات در بدن را میدهند. از دست دادن آب بدن یک علت شایع فشار خون پایین است.
- از ایستادن یا قرار گرفتن در یک موقعیت برای مدت طولانی خودداری کنید.
- در محیطهای گرم و خشک قرار نگیرید.
- اگر دچار افت فشارخون شدید، بنشینید و پاهای خود را بالاتر از سطح قلب قرار دهید.
- از تغییر آنی حالت نشستن به ایستادن بپرهیزید.
- هنگام خروج از رختخواب مراقب باشید به آرامی به حالت نشستن و سپس به ایستاده تغییر حالت دهید.
- قسمت سر تخت خود را حدود 15 سانتی متر با آجر یا کتاب های سنگین بالا ببرید.
- برای مدت طولانی نشسته یا ایستاده نباشید و به طور ناگهانی خم نشوید و یا تغییر حالت ندهید.
نتیجه
جریان بی وقفه خون در بدن شرط لازم برای تداوم حیات سالم، عملکرد مناسب و هماهنگی بافتها و ارگانها است. هر گونه اختلال در مسیر این شبکه به هم پیوسته عروقی، باعث کم رسانی و یا قطع جریان خون به قسمت یا قسمتهایی از بدن و در نتیجه صدمه و اختلال عملکرد عضو و یا اعضایی خواهد شد. زمانی که میزان خون جریان یافته در رگ ها کاهش یابد سلامت برخی ارگان ها مانند مغز و قلب به خطر می افتد. تمامی راهکارهای گفته شده موقتی بوده و برای کاهش فشارخون مقطعی مناسب است. اگر این کاهش فشارخون برای مدت طولانی شما را درگیر کرد با یک پزشک متخصص مشورت کنید.
