چه غذاها و خوراکی هایی برای سلامت قلب مضر هستند؟ (چه غذاهایی مفید)

5 سال پیش

بیماری های قلبی علت اصلی مرگ و میر در ایران هستند. بنابراین تیم متخصصان وبسایت سالم زیبا طی چندین روز و با کمک تحقیقات جدید مجلات پزشکی معتبر دنیا، خوراکی های مفید و مضر برای قلب را به شما معرفی می کند.

لینک های بسیار مفید راجب قلب

قلب مهم ترین عضو بدن است و اگر از هر کسی پرسیده شود که بهترین راه برای مراقبت از قلب چیست؛ به احتمال زیاد خواهند گفت معاشرت با کسانی که قلبشان را نشکنند. یک بازدید معمولی از مرکز مراقبت اولیه قلب فقط ۱۰ دقیقه طول می‌کشد؛ بنابراین، حتی اگر قلب در خطر باشد، بسیاری از پزشکان تنها خواهند گفت که چه دارویی بخورید و هیچ جزئیات دیگری ارائه نمی شود.

این دستورالعمل اجرایی نیست و به همین دلیل است که ما اینجاییم تا کمک کنیم. مقاله زیر را بخوانید تا ۳۰ تا از بدترین مواد غذایی را برای سلامت قلب خود کشف کنید و این نیاز است که هر چه سریع تر رژیم غذایی خود را تغییر دهید. با کمک این غذاهای ضد پیری می توانید از دیگر بیماری های مرتبط با سن جلوگیری کنید.

غذاها در این بخش نمک زیاد دارند

بسیاری از مردم می‌دانند که خوردن بیش از حد نمک می‌تواند فشار خون را افزایش دهد؛ اما همه نمی دانند که BP کنترل نشده باعث می شود که شریان‌ها سفت و سخت شوند و ریسک بیماری قلبی را افزایش می دهد. تحقیقات جدید چاقی را با جذب بالای سدیم مرتبط کرده ‌است در حالی که مطالعه JAMA یافته‌ است که اضافه ‌وزن مردان با بالاترین میزان دریافت نمک نسبت به کسانی که کم‌تر از مواد معدنی مصرف می‌کنند احتمال مرگ را تا ۶۱ درصد افزایش می دهد.

شما غذاهایی مانند چیپس و چوب‌شور را غنی از نمک می‌دانید، اما در اینجا ۱۰ منبع کم‌تر بدیهی از سدیم که باعث افزایش فشار خون می‌شوند را بیان می کنیم. آن‌ها را یاد بگیرید و از خوردنشان پرهیز کنید.

1- سبزیجات کنسرو شده

$C:\Users\Danei\Desktop\axe chaman\1.jpg$

گیاهان ممکن است سنگ بنای یک رژیم غذایی مناسب برای فشار خون باشند، اما نه آنهایی که کنسروی هستند. نگهدارنده ها و سس هایی که موجب می شود سبزیجات ویتامین های خود را داخل قوطی حفظ کنند، نمک زیادی دارند؛ بنابراین آن ها را در لیستی از غذاها که برای قلب مضر هستند، قرار می دهند. به گزینه های بدون نمک یا کم نمک دقت کنید. برای یک گزینه جایگزین می توانید از سبزیجات منجمد استفاده کنید.

2- سوپ رستوران

توجه کنید، یک کاسه سوپ داغ و ترش چانگ، حاوی 3800 میلی گرم نمک است. این ارزشی معادل چیزی است که در طول چهار روز نیاز دارید یا معادل 21 کیسه Cool Ranch Doritos است. البته تمام کاسه سوپ های رستوران اینگونه و پر از نمک نیستند؛ منتها توصیه ما این است که اگر به دنبال لذت بردن از چیزی گرم و مطبوع هستید، سوپ را در خانه با کمک دستور العمل‌های سوپ چربی سوز، درست کنید.

3- کالباس و سوسیس

طبق یک گزارش از وضعیت درمان بیماری‌های قلبی – عروقی، تنها ۳۳ درصد از آمریکایی‌ها به دنبال کاهش نمک هستند؛ با این حال، طبق گزارش ژورنال آکادمی تغذیه و رژیم غذایی، تقریبا نیمی از آمریکایی‌ها هر روز یک ساندویچ مصرف می‌کنند. یکی از مهم‌ترین منابع نمک در این رژیم غذایی کالباس و پنیر است؛ منتها نان و ادویه جات هم به این وضعیت دامن می زنند. منتها کالباس و سوسیس حدود ۲۵۰ میلی‌گرم سدیم در هر برش دارند. همه ما حداقل سه یا چهار برش از آن ها را مصرف می کنیم که معادل ۱۰۰۰ میلی‌گرم نمک به صورت یک جا است.

4- رب گوجه فرنگی غیر خانگی

$C:\Users\Danei\Desktop\axe chaman\4.jpg$

آیا پاستا با رب گوجه فرنگی مصرف می کنید؟؟ یک نیمه فنجان سس هانتر حدود ۸۳۰ میلی‌گرم سدیم دارد که بیشتر از آن چیزی است که در ۹۷ کراکر پنیری پیدا می‌کنید. برای حفظ فشار خون به دنبال شیشه‌های سس گوجه‌فرنگی با کم‌تر از ۳۵۰ میلی‌گرم نمک در هر نیم فنجان باشید.

5- غذای منجمد

غذاهای یخ زده در زمان ناچاری گزینه‌های سریع و آسانی هستند اما آن‌ها هم پر از نمک هستند. بله حتی گزینه‌هایی که برای سلامتی مناسب به نظر می رسند. دو مثال اصلی: مرغ کباب شده کنسروی و سبزیجات که 620 میلی‌گرم نمک و ساندویچ صبحانه ی سوسیس، تخم مرغ و پنیر که ۷۰۰ میلی‌گرم نمک دارند. پس زمانی که به سراغ غذاهای منجمد می روید، به دنبال غذا با کم‌تر از ۵۰۰ میلی‌گرم نمک در هر قسمت بگردید.

6- آب سبزیجات

ترجیح می‌دهید به جای جویدن سبزی، آب سبزی بخورید؟ به سراغ انواع تازه ساخته‌شده در یک مغازه آب‌میوه محلی یا آشپزخانه تان بروید. نوع بطری آن پر از نمک است. برای مثال، تنها ۸ اونس از نوشیدنی گیاهی V8 حاوی آنتی اکسیدان های ضروری، ۴۸۰ میلی‌گرم نمک دارد. در صورت ضرورت به سراغ V8 با سدیم کم باشید. این کار ۳۴۰ میلی‌گرم سدیم ذخیره دارد که واقعا در طول یک ماه می‌تواند در میزان فشار خون تفاوت ایجاد کند.

7- سس کچاپ

$C:\Users\Danei\Desktop\axe chaman\78.jpg$

زمانی که صحبت از فشار خون و سلامتی قلب می شود، چاشنی ها اهمیت پیدا می کنند. کیپر به همراه مرغ بیش از ۲۰۰ میلی گرم نمک در هر قاشق سوپ خوری دارد؛ و کچاپ روی سیب زمینی سرخ شده نیز حدود ۱۶۷ میلی گرم نمک در همان اندازه تولید می کنند. به چاشنی ها دقت کنید تا شکم صاف و ریتم بدنتان را حفظ کنید.

8- پنیر کاتیج

حتی اگر این صبحانه طعم شوری نداشته باشد، اما یک فنجان آن تقریبا 700 میلی گرم مواد معدنی دارد، بیش از یک سوم از آنچه که در تمام روز نیاز دارید. اگر قصد دارید آن را در لیست صبحانه خود نگه دارید، به یک نوع بدون نمک فکر کنید. یا بهتر است، به جای آن یک ظرف ماست یونانی بخورید. این یک جایگزین کم نمک با پروتئین بالا برای پنیر است که طرفداران زیادی دارد.

9- گوشت گاو خشک

گوشت خشک در حال حاضر فوق العاده مرسوم است؛ و بدون دانه های تصفیه شده و با پروتئین بسته بندی می شود، اما نمک بالایی دارد. پس اگر دارای فشار خون بالا هستید یا می خواهید قلب خود را سالم نگه دارید، این خبر خوبی نیست. یک بخش کوچک از آن حدود 700 میلی گرم نمک دارد که بیشتر از چهار برابر آن چیزی است که از خوردن چیپس بدست می آید.

حتما بخوانید: خواص کدو سبز برای دیابت، چاقی، لاغری و نحوه مصرف صحیح آن

غذاها در این بخش شریان ها را مسدود می کنند

وقتی کلسترول بیشتری در خون وجود داشته باشد، نسبت به آنچه که برای سلامتی در نظر گرفته می‌شود، می‌تواند شریان ها را با پلاک هایی مسدود کرده و بیماری‌های قلبی را افزایش دهد. دلیل چیست؟ رژیم غذایی با کلسترول بالا و انواع چربی‌های اشباع‌شده و ترانس که خطرناک ترین آنها در شماره های 11 تا 16 معرفی شده اند.

11- خامه ناسالم

$C:\Users\Danei\Desktop\axe chaman\11.jpg$

خامه هایی که چربی بیش از حد دارند یا خامه های بسته بندی شده، منبع اصلی چربی های ترانس هستند که اغلب در زیر نام کمتر شناخته شده، روغن هیدروژنه پنهان می شوند. چربی های ترانس برای افزایش سطح کلسترول و کاهش حافظه در بزرگسالان زیر 45 سال خطرناک است. در کنار مصرف هر نوع لبنیات، از چای سبز استفاده کنید. یک مطالعه هلندی نشان داد افرادی که روزانه سه فنجان چای پر از آنتی اکسیدان نوشیدند، نیمی از خطر ابتلا به حمله قلبی را نسبت به افرادی که چای مصرف نکردند، کاهش دادند.

12- کلوچه یا شیرینی پخته

می دانیم که پختن یک کلوچه یا شیرینی در خانه کار آسانی نیست. دسرهای پخته شده یکی از قوی ترین منابع برای چربی ترانس در رژیم غذایی است. یک مطالعه 14 ساله روی 80،000 خانم، همبستگی مثبت بین بیماری های قلبی و مصرف مواد غذایی حاوی اسیدهای چرب ترانس نشان داد؛ پس به هر قیمتی شده از آن اجتناب کنید.

13- بستنی

یک بزرگ‌سال سالم نباید بیش از ۳۰۰ میلی‌گرم کلسترول در روز مصرف کند. بسیاری از چیزهای شیرین دیگر نیز همین گونه عمل می کنند. برای خوردن چیزی یخ زده بدون تاثیر منفی روی قلب، یک بستنی موزی درست کنید. دو موز را قطعه قطعه کنید و آن‌ها را در یک کیسه قرار دهید و برای یک شب منجمد کنید. روز بعد، آن‌ها را با کمی شیر و کره بادام زمینی مخلوط کنید تا زمانی که مخلوط به یک استحکام مشابه بستنی برسد. می توانید از چند تکه شکلات تلخ و تمشک برای مزه دار کردن آن استفاده کنید؛ و با اینکار یک غذای مقوی و سالم برای قلب درست کنید. طبق گفته کلینیک مایو، غذاهایی با فیبر بالا مانند تمشک قادر است میزان کلسترول بد در خون را کاهش دهد.

14- مرغ سوخاری

$C:\Users\Danei\Desktop\axe chaman\14.jpg$

سینه مرغ کبابی یکی از بهترین پروتئین‌ها برای کاهش وزن است، اما وقتی آن را با پوست درون ماهیتابه سرخ کنید، واقعیت غذایی آن به سرعت تغییر می کند. در واقع، یک اونس مرغ سرخ‌شده با پوست روی آن به اندازه ۱۱ تکه گوشت کلسترول دارد. با انتخابی ک قطعه مرغ سالم به قلب خود لطف کنید.

15- روغن نباتی

جایگزین‌های کره مانند روغن نباتی، اغلب با روغن‌های هیدروژنه، یکی از رایج‌ترین منابع چربی ترانس، ساخته می‌شوند. ممکن است شنیده باشید که این نوع چربی با بیماری‌های قلبی مرتبط است، اما چیزی که بیشتر مردم نمی‌دانند این است که ممکن است فرآیند پیر شدن پوست را با حساس کردن پوست نسبت به اشعه ماوراء بنفش، تسریع کند! از این غذاهای پر از کلسترول دوری کنید و به جای آن از روغن زیتون سالم و یا مقدار کره درست شده از شیر گاو علف خورده استفاده کنید.

16- بیسکویت

بیسکویت بسته بندی شده – توپ های نرمی که باعث می شود در تعطیلات آخر هفته به همراه مرغ سرخ شده غذای فوق العاده خوشمزه ای داشته باشید- پر از چربی ترانس است که می تواند به قلب آسیب برساند. در واقع هر یک از این بیسکویت ها سه گرم چربی دارد که بیش از مقدار ارزش روزانه است. اگر به برچسپ تغذیه ای نگاه کنید می بینید که چربی ترانس این بیسکویت صفر نوشته شده که درست نیست زیرا با روغن سویا هیدروژنه درست شده است؛ اما می توان با انتخاب یک کیک مافین برای صبحانه یا نان ساندویچی برای شام به شفافیت رگ ها کمک کرد.

حتما بخوانید: 55 غذا یا خوراکی که برای قند خون (دیابت) بسیار مضر هستند (تحقیقات جدید)

غذاها در این بخش با قند خون مرتبط هستند

این یک واقعیت کوچک است که اختلال در تحمل قند و دیابت خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی را افزایش می‌دهد؛ به عبارت دیگر، بخش عمده‌ای از حفظ سلامت قلب شامل حفظ سطح قند خون با چک کردن مداوم آن است. طبق گفته کلینیک مایو، اگر دیابت داشته باشید، کنترل شدید قند خون می‌تواند به کاهش خطر بیماری‌های قلبی و عروقی کمک کند. مطمئنا، شکلات و نوشابه می‌تواند سیستم بدنی را خراب کند، اما برخی چیزهای دیگر وجود دارند که ممکن است ندانید که باعث افزایش قند خون می شوند. پس به خواندن ادامه دهید.

17- برنج سفید

$C:\Users\Danei\Desktop\axe chaman\17.jpg$

در حالی که دانه های کامل می توانند خطر مرگ و میر ناشی از بیماری قلبی را تقریبا 20 درصد کاهش دهند، اما دانه های تصفیه شده حاوی مواد مغذی تاثیر متفاوتی روی سلامت دارند. در حقیقت، در یک بررسی روی بیش از 350 هزار نفر، کسانی که بیشتر برنج سفید مصرف می کردند، بیشترین خطر را برای ابتلا به دیابت نوع 2 داشتند. نکته: از غلات کامل برای جلوگیری از بیماری استفاده کنید.

18- قهوه مخلوط

هشدار: قهوه مخلوط با شربت، شکر و خامه زده شده که حاوی مقدار زیادی کالری و چربی است، درست می شود. قند نه تنها باعث افزایش قند خون می شود، بلکه کافئین نیز می تواند میزان فشار خون را افزایش دهد؛ بنابراین اگر در حال تلاش برای جلوگیری از دیابت و بیماری های قلبی هستید، این ترکیب ایده آلی نیست. برای حفظ سلامتی از ترکیبی ساده با شیر و دارچین و چاشنی که باعث کاهش خطر ابتلا به آسیب های قلبی و مانع از قند خون بالا می شود، استفاده کنید؛ و اگر به دنبال راه هایی برای از بین بردن مواد شیرین از رژیم غذایی خود هستید، از همین امروز شکر را به صفر برسانید.

19- برخی از غذاهای بیرون بر

به لطف سس قندی و نان های سرخ شده، برخی غذاهای بیرون بر مانند مرغ و گوشت شیرین و ترش دارای کالری، چربی، سدیم و کربوهیدرات بالایی هستند. متخصصان می‌گویند که این ترکیب از رژیم غذایی می‌تواند به طور چشم گیر قند خون را افزایش دهد و آن را برای مدت زیادی بالا نگه دارد. برای حفظ سطح گلوکز خود بدون از دست دادن طعم های مورد علاقه تان می توانید سبزیجات بخار پز و پروتئین را انتخاب کنید و سس مورد علاقه خود را سفارش دهید منتها فقط یک یا دو قاشق سوپ خوری استفاده کنید.

20- شیرینی ها بخصوص شیرینی تر

$C:\Users\Danei\Desktop\axe chaman\20.jpg$

همه شیرینی ها بمب های زمینی شکر و کربن هستند اما رول های دارچین ممکن است بدترین نوع باشد. این را در نظر بگیرید: یک شیرینی رولت دارای 880 کالری، 127 گرم کربوهیدرات و 58 گرم قند است. جدا از آنها دوری کنید.

21 و 22- ژامبون و سوسیس

ژامبون و سوسیس که برای صبحانه از آن لذت می‌برید و کالباس که برای درست کردن نهار استفاده می‌کنید، ممکن است زندگی شما را در معرض خطر قرار دهد. چطور؟ بسیاری از این گوشت‌ها شامل نیترات‌ هستند که در توانایی طبیعی بدن برای پردازش قند تداخل ایجاد می‌کنند و خطر ابتلا به دیابت را افزایش می‌دهند. اغلبا گوشت پردازش‌شده نیز همراه با سدیم، یک عامل شناخته ‌شده برای فشار خون است که ممکن است موجب تورم در بدن و ایجاد بیماری قلبی شود.

حتما بخوانید: چه غذاها و خوراکی هایی برای فشار خون مضر هستند؟ (چه غذاهایی مفید)

غذاها در این بخش باعث افزایش وزن می شوند

چاقی و چاقی شکم مدت‌ها است که با بیماری‌های قلبی و عروقی مرتبط بوده‌اند؛ زیرا چربی بیشتری در بخش میانی بدن ذخیره می‌شود، بنابراین فشار خون، قند خون و سطح کلسترول افزایش می‌یابد.

23- عصاره آبگوشت

آبگوشت خانگی و کم نمک یک غذای سالم و آرامش‌بخش است. با این حال اگر آن را با یک مکعب ازچاشنی آبگوشت درست کنید، یک کاسه کاملا متفاوت از مواد مغذی و پر از گلوتامات مونو سدیم خواهید داشت. MSG یک عامل طعم دهنده است که اشتها را افزایش می‌دهد و به بدن می‌گوید که انسولین، هورمون ذخیره چربی را آزاد کند؛ بنابراین خوردن منظم این ماده غذایی باعث افزایش مواد زیادی در بدن خواهد شد.

24- چیپس سیب زمینی

$C:\Users\Danei\Desktop\axe chaman\25.jpg$

طبق نظر محققان هاروارد، چیپس ها یکی از بدترین غذاها برای شکم هستند. نه تنها از چربی اشباع‌شده درست شده اند بلکه باعث می‌شود روده منبسط شود و قلب را در معرض خطر قرار می دهد. آن‌ها همچنین نمک زیادی دارند که یک ماده مغذی دیگر مرتبط با بیماری‌های قلبی و عروقی در هنگام مصرف بیش از حد است. در مطالعه هاروارد، مصرف روزانه چیپس به تنهایی مسئول اضافه کردن حدود دو پوند چربی در شرکت کنندگان حاضر در مطالعه بود. این یعنی اگر مصرف چیپس ها را قطع کنید، بیش از نصف پوند چربی را از دست خواهید داد، حتی اگر هیچ چیز دیگری در مورد رژیم غذایی خود تغییر نداده باشید.

25- نوشابه رژیمی

مطالعات اخیر ارتباطی بین خوردن نوشابه های رژیمی و دور کمر گسترده تر یافته اند. با اینکه ممکن است نوشابه رژیمی دارای صفر کالری باشد، اما محققان معتقدند مصرف کنندگان نوشابه رژیمی ممكن است به علت دریافت کالری کم، پرخوری کنند. در اینجا توصیه ما این است: اگر نوشابه رژیمی می خورید، می توانید روزانه از آب با طعم برخی از میوه ها مثل مرکبات تازه استفاده کنید. چرا آب؟ به گفته محققان دانشگاه Sponge Loma Linda، نوشیدن روزانه پنج لیوان آب یا بیشتر می تواند خطر ابتلا به بیماری های قلبی را تا 60 درصد کاهش دهد!

حتما بخوانید: 10 تا از بهترین روشهای گیاهی برای تقویت قلب طبق تحقیقات جدید

26- پنیر

واقعیت جالب: پنیر یکی از بزرگترین عوامل اصلی چربی اشباع‌شده در رژیم غذایی است؛ و برخلاف چربی‌های دیگر، این چربی اشباع‌شده به احتمال زیاد در معده ذخیره می‌شود و به سلامت قلبی و عروقی آسیب می‌زند. مصرف پنیر موزارلا و پنیر چدار را کاهش دهید تا چربی شکم را کاهش داده و مشکل پمپاژ قلب را حل کنید.

27- پیتزا

یک لحظه در دهان، یک عمر در ناحیه کمر! یا: یک شب در خانه، یک عمر در روده. در واقع، پیتزا دومین چربی اشباع شده بزرگ در رژیم غذایی است و بیشتر برش ها نیمی از ارزش غذایی روزانه را دارا هستند. برای حفظ سلامت و اندازه دور کمر خود یک تکه از آن به همراه سالاد کفایت می کند.

28- سیب زمینی سرخ کرده

$C:\Users\Danei\Desktop\axe chaman\29.jpg$

سیب زمینی سرخ کرده یک تهدید سه گانه برای سلامت قلب است. آن ها نه تنها منابع ساده کربوهیدرات هایی هستند که می توانند قند خون را افزایش دهند، بلکه پر از چربی و نمک هستند. در واقع، یک مطالعه 20 ساله هاروارد نشان داد افرادی که به طور منظم سیب زمینی سرخ شده می خورند هر چهار سال بیش از سه کیلو اضافه وزن دریافت می کنند.

29- استیک

مطالعات نشان می دهد که خوردن گوشت راسته گاو به حفظ تناسب اندام کمک می کند در حالی که انتخاب قسمت اشتباه، مضر است. سه قسمت مخرب و چاق کننده گوشت گاو که باعث افزایش چربی دور شکم و کمر می شود، ریب آی، تی بون و استریپ هستند. در صورتی که تمایل دارید متناسب باشید و وضعیت قلبتان مناسب باشد، سعی کنید بیشتر گیاهخوار باشید.

30- آبمیوه

در حالی که ۱۰۰ درصد آب‌میوه انتخاب بهتری نسبت به نوشیدنی‌های قندی مانند Sunny D است، منتها چیزهای کاملا طبیعی نیز تا ۳۶ گرم شکر در هر فنجان دارند. علاوه بر این، بیشتر شیرینی موجود در آب دارای فروکتوز، نوعی قند مرتبط با رشد چربی شکمی است. سعی کنید شکم خود را با آب سم زدای تازه فریب دهید. می توانید با اضافه کردن انواع توت ها به آب خنک آن را درست کنید. توت ها مانند زغال اخته، تمشک و توت فرنگی منبع قوی سالیسیلیک اسید هستند – همان مبارز قلبی که در آسپرین یافت می‌شود – بنابراین افزودن برخی از آن ها به آب سلامت قلب را به ارمغان می آورند.

عادت های بد برای قلب

تماشای تلویزیون
زندگی با خصومت و افسردگی بدون کنترل
استفاده نکردن از نخ دندان یا مسواک نزدن!
نشستن بیش از یک ساعت متوالی پشت کامپیوتر
نوشیدن الکل
پرخوری
خوردن گوشت قرمز
به تعویق انداختن چکاپ بدن از نظر سلامتی
سیگار کشیدن یا زندگی با یک فرد سیگاری
اجتناب از میوه ها و سبزیجات
یک میان وعده شور

غذاهای مفید (کلیپ زیر)

حتما بخوانید: قرص وارفارین چیست؟ عوارض، تداخلات دارویی و رژیم غذایی متناسب آن

سیب زمینی ترد و تازه و کلم بروکلی تازه که در هوموس رشد کرده است، یک میان وعده بسیار سالم برای قلب با تهیه مقادیر زیادی مواد غذایی از جمله ویتامین C و E، پتاسیم، اسید فولیک، کلسیم و فیبر هستند.

اپ چرب زبان

با اپلیکیشن چرب زبان، هر زبانی رو فقط با روزانه 5 دقیقه گوش دادن، توی 80 روز مثل بلبل حرف بزن! بهترین متد روز، همزمان تقویت حافظه، آموزش تصویری با کمترین قیمت ممکن!

سلامت قلب

تیم تولید محتوا

سلامتی و بهروزی همه هموطنان آرزوی قلبی ما است. تیم تحریریه سالم زیبا متشکل از مترجمان و نویسندگان با تجربه در حوزه تولید محتوای پزشکی و سلامتی تمام تلاش خود را در جهت اطلاع رسانی و آگاهی سازی کامل و جامع در خصوص داروها، بیماری‌ها و سایر اطلاعات سلامتی برای استفاده عمومی کاربران سالم زیبا از منابع معتبر علمی به کار می‌بندد.