عفونت ریوی یا همان پنومونی چیست؟ پنومونی، عفونت یک یا هر دوی ریه هاست که توسط باکتری، ویروس یا قارچ ها ایجاد میشود. یک بیماری عفونی جدی است که در آن، کیسه های هوا با چرک یا مایع دیگر پر میشوند. پنومونی آویزدار بر روی یک یا چند بخش (نرمه) ریه ها اثر میگذارد. پنومونی برونشیت بر وصله های سرتا سر هر دو ریه تأثیر میگذارد. در این مطلب، به طور کامل با بیماری پنومونی، تفاوت در کودکان و بزرگسالان، درمان خانگی، آنتی بیوتیک ها و سایر نکات دیگر در این زمینه آشنا می شوید.
نکات کلیدی درباره پنومونی
- پنومونی عفونت یک یا هر دوی ریه هاست که توسط باکتریها، ویروس ها یا قارچ ها رخ میدهد.
- بیش از 30 دلیل متفاوت برای پنومونی وجود دارد که بر اساس علت دسته بندی میشوند. انواع اصلی پنومونی باکتریایی، ویروسی و مایکوپلاسما هستند.
- سرفه ای که با خلط های سبز، زرد و یا خونی همراه است، رایجترین نشانه پنومونی است. دیگر علائم عبارتند از تب، لرز، تنگی نفس، پایین آمدن انرژی و خستگی شدید.
- پنومونی اغلب از طریق سابقه و آزمایش فیزیکی قابل شناسایی است. از آزمایشات برای بررسی ریه ها، خون، خلطی که به واسطه سرفه از ریه ها میآید، بهره میبرند.
- درمان به نوع پنومونی بستگی دارد که شما دارید. آنتی بیوتیک ها برای درمان پنومونی باکتریایی به کار برده میشوند و همچنین ممکن است به ریکاوری و بازیابی پنومونی مایکوپلاسما و برخی موارد ویژه سرعت دهد.
- اکثر پنومونی های ویروسی درمان خاصی ندارند و خود به خود درمان میشوند. سایر شیوه های درمان شامل یک رژیم غذایی سالم، نوشیدن مایعات بیشتر، استراحت، اکسیژن درمانی و دارو برای درد، سرفه و کنترل تب است.
- اکثر افراد مبتلا به پنومونی به درمان خوب پاسخ میدهند، اما پنومونی میتواند باعث مشکلات جدی عفونی و ریوی شود و حتی مرگ را به دنبال داشته باشد.
همچنین بخوانید: آنفولانزا چیست؟ بهترین واکسن، عوارض واکسن در بزرگسالان و کودکان
بیش از 30 دلیل مختلف برای پنومونی وجود دارد که طبق علت گروه بندی شده اند. انواع اصلی پنومونی عبارتند از:
1-پنومونی باکتریایی: این نوع توسط باکتری های مختلف ایجاد میشود که رایج ترین آنها استرپتوکوک پنومونیه است. این بیماری معمولا زمانی رخ میدهد که بدن به نحوی ضعیف شده است مثل بیماری، تغذیه ضعیف، پیری یا نقص ایمنی و باکتری ها که میتوانند راهشان به داخل ریه ها را باز کنند. پنومونی باکتریایی میتواند در هر سنی اتفاق بیفتد، اما اگر از مشروبات الکلی استفاده میکنید، سیگار میکشید، ضعف جسمانی دارید، به تازگی جراحی کرده اید، بیماری تنفسی یا عفونت ویروسی یا سیستم ایمنی ضعیفی دارید بیشتر در معرض این بیماری قرار خواهید گرفت.
2- پنومونی ویروسی: این نوع ناشی از ویروسهای مختلف از جمله آنفولانزا است و تقریبا یک سوم موارد ابتلا به پنومونی را شامل میشود. اگر پنومونی ویروسی داشته باشید، احتمال ابتلا به پنومونی باکتریایی بیشتر است.
3- پنومونی مایکوپلاسما: این نوع تا حدودی علائم و نشانه های فیزیکی متفاوتی دارد و به پنومونی بی قاعده منسوب است و علت آن باکتریوم مایکوپلاسما پنومونیه میباشد. این بیماری عموما یک پنومونی خفیف و گسترده است که بر روی تمامی گروه های سنی تاثیر میگذارد.
4- پنومونی های دیگر: انواع دیگری از این بیماری وجود دارد که خیلی رایج نیستند و ممکن است ناشی از عفونت های دیگر از جمله قارچ ها باشند.
حتماً بخوانید: علائم سرطان ریه، تشخیص، روشهای درمان، مراحل، طول عمر و نکات دیگر
برای چه کسانی خطرناک است؟
هر کسی میتواند به این بیماری دچار شود، با این حال گروه های زیر در بالاترین سطح خطر هستند:
- بزرگسالان دارای سن 65 و بالاتر
- کودکان کوچکتر از 2 سال
- افراد با شرایط بیماری خاص
- افراد سیگاری
علائم پنومونی
علائم پنومونی باکتریایی عبارتند از:
- مایل بودن رنگ لبها و ناخن ها به آبی
- آشفتگی ذهنی یا هذیان گفتن، به خصوص در افراد مسن
- سرفه همراه با خلط هایی به رنگ سبز یا زرد و یا خونی
- تب
- لرز
- تعریق شدید
- کم شدن اشتها
- انرژی پایین و خستگی شدید
- تنفس سریع
- تپش قلب سریع
- درد شدید و منقطع قفسه سینه که با سرفه و نفس عمیق کشیدن بدتر میشود
- تنگی نفس که با فعالیت بدتر میشود
علائم اولیه پنومونی ویروسی با نوع باکتریایی آن یکسان هستند که ممکن است با موارد زیر همراه باشند:
- سر درد
- بیشتر شدن تنگی نفس
- درد عضلانی
- ضعف
- وخیم تر شدن سرفه
پنومونی مایکوپلاسما علائم مختلفی مثل سرفه های شدید دارد که ممکن است با خلط همراه باشد.
روش تشخیص توسط پزشک
تشخیص معمولا بر اساس سابقه سلامتی شما (مانند جراحی، سرماخوردگی یا تغییرات آب و هوایی در سفر) و پیشرفت بیماری انجام میشود. بر اساس این عوامل، پزشک ممکن است به سادگی پنومونی را از طریق آزمایش فیزیکی یا سابقه شما تشخیص دهد. آزمایش های زیر ممکن است برای تایید تشخیص مورد استفاده قرار گیرند:
- اشعه ایکس: در این آزمایش عکسهایی از بافتهای داخلی، استخوانها و اعضای داخلی مثل ریه گرفته میشود.
- آزمایش خون: این آزمایش ممکن است برای بررسی اینکه آیا عفونت وجود دارد و اینکه آیا عفونت به جریان خون سرایت کرده است، انجام شود (کشتهای خونی). آزمایش گازهای خون شریانی، مقدار اکسیژن را در جریان خون چک میکند.
- کشت خلط سینه: این آزمایش بر روی موادی که با سرفه از ریه وارد دهان میشوند، انجام میگردد. اغلب برای مشاهده اینکه عفونت در ریه ها هست یا نه به کار میرود.
- پالس اکسیمتری: یک اکسیمتر، دستگاه کوچکی است که میزان اکسیژن در خون را اندازه میگیرد. یک سنسور کوچک کلیپس مانند را به انگشت وصل میکنند. زمانیکه دستگاه روشن است، نور قرمز رنگ کوچکی در سنسور دیده میشود. این آزمایش بدون درد است و نور قرمز رنگ داغ نیست.
- سی تی اسکن قفسه سینه: این روش تصویربرداری ترکیبی از اشعه ایکس و تکنولوژی کامپیوتری برای تولید عکسها یا اسلایدهای واضح، افقی یا محوری با جزئیات از بدن است. سی تی اسکن تصاویری دقیق از هر بخش از بدن مثل استخوانها، ماهیچه ها، چربی و سایر اعضا را نمایش میدهد. اسلایدهای سی تی اسکن جزئیات بیشتری را نسبت به آزمایش اشعه ایکس نشان می دهد.
- برونکوسکوپی: یک آزمایش مستقیم از نایژه (مجاری اصلی ورود هوا به ریه ها) که با استفاده یک لوله انعطاف پذیر به نام برونوکوسکوپ انجام میشود. این وسیله به ارزیابی و تشخیص مشکلات ریوی، بررسی انسداد ریه ها و برداشتن نمونه هایی از بافت و یا مایع جهت آزمایش، کمک میکند.
- کشت مایع جنب: در این آزمایش، نمونه مایع از فضای پرده جنب که فضای بین ریه ها و دیواره قفصه سینه است، گرفته میشود. یک سوزن باریک و بلند از طریق پوست بین دنده ها و در فضای پرده جنب فرو برده میشود. مایع به داخل یک سرنگ متصل به سوزن کشیده شده و به سپس به آزمایشگاه فرستاده میشود تا مشخص شود کدام باکتری باعث پنومونی شده است.
مطلب مهم: بهترین و جدیدترین روش درمان عفونت ریه چیست؟ (خانگی و مدرن)
پیشگیری از پنومونی
خود را مصون نگه دارید. آنفولانزا رایج ترین علت ابتلا به پنومونی است. به همین دلیل تزریق یک فلو شات سالانه آنفولانزا میتواند به پیشگیری از آن و به طبع ابتلا به پنومونی جلوگیری کند. همچنین واکسنی به نام پنوموکوکال وجود دارد که کودکان کوچک تر از 5 سال و افراد بالغ در سنین 65 و بالاتر باید آن را تزریق کنند. همچنین برای کودکان بزرگسالانی که در معرض خطر ابتلا به بیماری های ریوی قرار دارند توصیه میشود.
مشکلات پنومونی
اغلب افراد مبتلا به پنومونی به درمان پاسخ میدهند، اما پنومونی میتواند بسیار جدی و حتی مرگبار باشد. در افراد مسن، کودکان، کسانی که سیستم ایمنی ضعیف و مشکلات پزشکی جدی مثل سیروز کبدی یا دیابت دارند، احتمال اینکه دچار مشکل شوند، بیشتر است. این مشکلات ممکن است موارد زیر باشند:
- سندروم دیسترس حاد تنفسی یا ARDS: نوع شدیدی از نارسایی تنفسی است.
- التهاب و ورم ریه: کیسه هایی از چرک وجود دارند که در داخل یا اطراف ریه شکل میگیرند که ممکن است نیازمند جراحی باشند.
- نارسایی تنفسی: به استفاده از دستگاه تنفس مصنوعی یا ونتیلاتور نیاز است.
- سپسیس یا عفونت خون: زمانی رخ می دهد که عفونت وارد خون شود که ممکن است منجر به از کار افتادگی عضو گردد.
روش های درمان خانگی
آنتی بیوتیکهای رایج ضد ویروس عمل نمیکنند. اگر پنومونی ویروسی داشته باشید، پزشکتان ممکن است یک داروی ضد ویروسی برای درمان آن تجویز کند. با این حال، گاهی اوقات مدیریت نشانه ها و بقیه موارد تنها چیزی است که لازم است. اکثر مردم میتوانند علائم بیماریشان مثل تب و سرفه را در خانه با پیروی از مراحل زیر، مدیریت کنند:
- تب خود را با آسپرین، داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی مانند بروفن و ناپروکسن یا استامینوفن کنترل کنید. به کودکان آسپرین ندهید.
- برای کمک به شل شدن اخلاط و بالا آمدن ترشحات، مایعات بیشتری بنوشید.
- داروهای ضد سرفه را بدون مشورت با پزشک مصرف نکنید. سرفه راهی برای رها شدن بدن از عفونت است. اگر سرفه در استراحت و خوابتان خللی ایجاد میکند، از پزشکتان برای رهایی از آن کمک بگیرید.
- نوشیدنی گرم بنوشید، دوش آب گرم بگیرید و با بخور دادن به باز شدن مسیر هوا و تسهیل تنفستان کمک کنید. اگر تنفس بدتر شد با پزشکتان مشورت کنید.
- در معرض دود سیگار و دود آتش قرار نگیرید تا ریه تان بهبود یابد. اگر سیگاری هستید و با کنار گذاشتن سیگار مشکل دارید، با پزشکتان مشورت کنید. هم اکنون وقت خوبی است تا به ترک سیگار برای سلامتیتان فکر کنید.
- بیشتر استراحت کنید. ممکن است لازم باشد مدتی در رختخواب بمانید. خود را با کار خانه سرگرم کنید تا کاملاً بهبود یابید و انرژیتان را به دست آورید در انجام فعالیتهای روزانه بیش از حد افراط نکنید. اگر شدت بیماریتان به حدی است که لازم است در بیمارستان بستری شوید احتمالاً تزریق سرم و آنتی بیوتیک و اکسیژن درمانی و همچنین درمانهای تنفسی دیگر برایتان تجویز میشود.
همچنین بخوانید: بهترین و جدیدترین روشهای طبیعی پاکسازی ریه طبق تحقیقات جدید چیست؟
بهترین آنتی بیوتیک ها
- آنتی بیوتیکهای ماکرولید: داروهای ماکرولیدی درمان ترجیحی برای کودکان و بزرگسالان هستند. ماکرولیدها شامل آزیترومایسین (زیتروماکس) و کلاریترومایسین (بیوکسین) هستند.
- فلوروکینولون ها: این داروها شامل سیپروفلوکساسین (سیپرو) و لووفلوکساسین (لواکوئین) هستند. فلوروکولون ها برای کودکان توصیه نمیشوند.
- تتراسایکلین ها: این گروه شامل دوکسی سایکلین و تتراسایکلین است. آنها برای بزرگسالان و بچه های نسبتاً بزرگتر مناسب است.