اگزما یک بیماری پوستی شایع است که در واکنش به برخی مواد و شرایط حساسیت‌زا ایجاد می‌شود. از علائم اگزما می‌توان به قرمزی پوست، خارش، خشکی و التهاب اشاره کرد که در بسیاری از نواحی بدن ممکن است نمایان شود. همانطور که گفتیم این یک واکنش به حساسیت‌های مختلف است که اغلب در صورت مصرف مواد غذایی مشخص، پوشیدن لباس و اکسسوری‌های حساسیت‌زا و … نمایان می‌شود. اما درمان اگزما چیست؟ در واقع باید بگوییم که برای درمان این حساسیت پوستی درمان قطعی وجود ندارد و بسته به میزان پیشرفته بودن آن و نوع پوست، متفاوت است. در ادامه به راهکارهای متنوعی که برای درمان و کنترل اگزما وجود دارد، خواهیم پرداخت.
درمان اگزما چیست؟
گفتیم که روش درمانی قطعی برای این عارضه پوستی وجود ندارد و روش‌هایی که به‌عنوان درمان شناخته می‌شوند اغلب به مدیریت و کنترل بیماری کمک می‌کنند. در حالت کلی بهترین راه‌حل اجتناب از شرایطی است که شما را در معرض اگزما قرار می‌دهد. اما در کنار آن لازم است از روش‌های کمکی نیز استفاده کنید تا بیماری کنترل و خاموش شود. این روش‌های کمکی شامل تمامی تکنیک‌های درمان خانگی، تغییر سبک زندگی، درمان پزشکی و دارویی و … می‌شود که به شرح زیر است:
- مصرف داروهای خوراکی مانند آنتی هیستامین، سرکوبگر سیستم ایمنی و داروهای بیولوژیکی، برای کاهش التهاب سیستمیک در شرایط جدی توصیه می‌شود. اما در صورت استفاده طولانی‌مدت می‌تواند موجب نازکی پوست شود.
- استفاده از کرم یا پمادهای موضعی حاوی کورتیکواستروئیدها، مهارکننده‌های کلسینورین، مرطوب‌کننده‌ها و آنتی هیستامین‌ها برای کاهش سریع خارش و التهاب تاثیر زیادی دارد. این مورد هم در مدت زمان طولانی موجب نازکی پوست می‌شود اما جدیت آن کمتر از داروهای خوراکی است.
- درمان طبیعی با استفاده از روغن‌های گیاهی، پروبیوتیک‌ها، رژیم غذایی و … که به‌عنوان مکمل درمان پزشکی با کمترین عوارض قابل انجام است. البته این روش اثربخشی کمتری نسبت به روش‌های دارویی دارد و برای مشاهده نتیجه آن، زمان زیادی لازم است.
- استفاده از اشعه ماوراء بنفش (نور درمانی) جهت کاهش التهاب و خارش پوست که در برخی شرایط موثر است و نیاز به مصرف داروهای سیستمیک را برطرف می‌کند. البته نباید فراموش کرد که این روش خطراتی مانند سوختگی پوست و ابتلا به سرطان پوست را در پی دارد.
- روش‌های درمانی مکمل مانند طب سوزنی، آروماتراپی و هیپنوتیزم که سطح استرس را کم کرده و کیفیت خواب را افزایش می‌دهد. این کار احساسات آزاردهنده ناشی از اگزما را کاهش می‌دهد اما از نظر علمی، به اثبات کامل نرسیده است.
درمان دارویی اگزما
درمان اگزما با مصرف دارو گاهی نیاز به تجویز پزشک دارد و گاهی هم نه! اما در این شرایط چه داروهایی باید مصرف کرد؟ شما می‌توانید از برخی داروها و پمادهای شناخته‌شده استفاده کنید. اما در شرایط حاد و جدی باید طبق تجویز پزشک پیش بروید. در صورت تایید پزشک متخصص، می‌توانید به استفاده از داروهای قبل نیز ادامه دهید. در ادامه انواع قرص و پمادهای موثر برای درمان اگزما اشاره می‌کنیم.
درمان با قرص
درمان با قرص معمولا در شرایط حاد آغاز می‌شود که استفاده از داروهای موضعی اثربخشی چندانی نداشته باشد. اغلب پزشکان داروهای خوراکی تجویز می‌کنند که اغلب همان کورتیکواستروئیدها یا داروهای سرکوبگر سیستم ایمنی هستند. این داروها از واکنش بیش از اندازه سیستم ایمنی بدن جلوگیری کرده و مانع تشدید علائم اگزما، می‌شوند. برخی از قرص‌های مطرح برای درمان اگزما عبارتند از:
- قرص پردنیزولون: یک کورتیکواستروئید خوراکی که با کاهش قرمزی، خارش و راش اگزما، التهاب ناشی از آن را کم می‌کند. به‌علاوه از تشدید اگزما و سرایت آن به سایر نقاط بدن نیز جلوگیری می‌نماید. این قرص باید ظبق دستور پزشک مصرف شود. از آن‌جایی‌که در طولانی مدت عوارض جانبی شدیدی دارد، اغلب برای زمان‌های کوتاه و شرایط حاد بیماری تجویز می‌شود.
- آنتی هیستامین‌ها: می‌دانیم که آنتی هیستامین اغلب برای کنترل آلرژی استفاده می‌شود. اما چرا گاهی پزشکان چنین داروهایی را برای درمان اگزما تجویز می‌کنند؟ زیرا اگزما احتمال بروز آلرژی را افزایش می‌دهد و آلرژی هم اگزمای پوست را تشدید می‌کند. مصرف آنتی هیستامین به کاهش التهاب و خارش ناشی از آلرژی کمک می‌کند.
- داروهای بیولوژیک: نسل جدیدی از داروهای درمانی اگزما که به‌صورت تزریقی استفاده می‌شوند. دو نوع تایید شده داروهای بیولوژیکی برای افراد بزرگسال عبارتند از ترالوکینوماب و دوپیلوماب دکه باید هر دو هفته یک بار تزریق شوند. این داروها با کنترل بیش‌فعالی سیستم ایمنی، از شدت علائم اگزما جلوگیری می‌کنند.
البته فراموش نکنید که برای مصرف قرص، حتما با پزشک متخصص مشورت کنید و از مصرف خودسرانه، بپرهیزید. زیرا هر قرصی، کم یا زیاد، عوارض خاص خود را دارد
درمان با کرم یا پماد
درمان اگزما با پماد یا کرم که اغلب بدون نسخه هم امکان‌پذیر است، یک روش درمانی موثر و متداول است. این پمادها و کرم‌ها اغلب حاوی موادی هستند که موجب کاهش علائم اگزما می‌شوند؛ مانند هیدروکورتیزون، بلغور جو دوسر کلوئیدی، پترولاتوم و … . در حالت کلی انواع پمادهایی که به این منظور می‌توان استفاده کرد به چهار دسته تقسیم می‌شوند:
- استروئیدهای موضعی: این نوع از پمادها التهاب ناشی از اگزما را کاهش می‌دهد و اغلب در شرایطی که عارضه‌های پوستی قابل کنترل و مهار نیستند، استفاده می‌شوند. این دسته از داروها به اشکال مختلفی در دسترس هستند؛ مانند ژل، کرم، لوسیون و پماد.
- پمادهای تعدیل‌کننده موضعی: این دسته از داروها استروئیدی نیستند و التهاب ناشی از اگزما را تسکین می‌دهند. این پمادها اغلب به‌عنوان مهارکننده موضعی کلاسینورین تجویز می‌شوند.
- کرم‌های موضعی روکسولیتینیب 1.5%: دسته سوم از پمادهای درمانی اگزما برای موارد شدید و جدی تجویز می‌شود.
- مهارکننده موضعی فسفودی استراز 4: این نوع از پمادها نیز استروئیدی نیستند و به‌منظور بهبود التهاب اگزما مورد استفاده قرار می‌گیرند.
علاوه بر موارد فوق، برخی از کرم‌های مرطوب‌کننده و ضد اگزما نیز وجود دارد که برای درمان و کاهش علائم اگزما تولید شده‌اند. توجه داشته باشید که این کرم‌ها با مرطوب‌کننده‌های معمولی بدن و صورت تفاوت دارند. زیرا فرمولاسیون آن‌ها مخصوص اگزما است و به کاهش خشکی، قرمزی و حساسیت پوست کمک می‌کند.
برخی از انواع پمادهایی که عملکرد مطلوبی برای درمان اگزما داشته‌اند عبارتند از:
- پماد کلوبتازول
- کرم ثمین
- پماد ایروکس
- کرم اوره اوسرین
- پماد فلوئوسینولون
- پماد بتامتازون
- پماد تریامسینولون
- پماد هیدروکورتیزون
- پماد زینک
- پماد آلفا
- پماد ویتامین آ
- و …
داروهای گیاهی
برخی داروهای گیاهی نتایج اثربخشی برای درمان اگزما داشته‌اند. داروهای گیاهی هم شامل انواع خانگی می‌شوند و هم انواع موجود در بازار. برخی از این داروهای گیاهی موثر برای درمان اگزما عبارتند از:
- کرم کالاندولا که گیاهی است و در کاهش التهاب تاثیر مثبتی دارد.
- داروی کاژوا که کاملا گیاهی است و به درمان خارش، پوسته پوسته شدن، خشکی و سایر علائم ناشی از اگزما کمک می‌کند.
- ژل آلوئه‌ورا، روغن درخت چای و نارون کوهی نیز در کاهش علائم اگزمای پوستی تاثیرگذارند.
نورتراپی برای درمان اگزما
یکی از روش‌های نوین درمان اگزما نورتراپی است که در آن از اشعه ماوراء بنفش برای کاهش علائم ناشی از اگزما استفاده می‌شود. نور درمانی برای انواع اگزمای شدید و متوسط کاربردی است اما زمانی این روش انجام می‌شود که بیمار به سایر روش‌های درمانی، پاسخ مطلوبی نداده باشد.
درمان اگزما با این روش، غیرتهاجمی محسوب می‌شود و در نواحی خاص یا وسیعی از بدن قابل استفاده است. در صورت تایید پزشک متخصص می‌توان از این روش برای درمان اگزما در بزرگسالان و کودکان استفاده کرد.
روش‌های خانگی برای درمان اگزما
روش‌های زیادی تحت عنوان درمان خانگی اگزما وجود دارد که می‌تواند تا حدودی به کاهش علائم این بیماری کمک کند. اما باید بدانید که ممکن است میزان اثربخشی این روش‌ها به اندازه درمان دارویی سریع و قطعی نباشد.
برخی از راهکارهای درمان اگزما در خانه عبارتند از:
- تغییر سبک زندگی با ایجاد عادات سالم و دوری از عوامل محرک برای ایجاد اگزما
- استفاده از سرکه طبیعی و عسل به کاهش علائم کمک می‌کند.
- دوش با آب ولرم برای مدت کوتاهی علائم اگزما را کنترل می‌کند.
- حمام با جو دوسر کلوئیدی به درمان اگزما کمک می‌کند.
- استفاده از مرطوب‌کننده‌های بدون عطر از شدت یافتن علائم اگزما جلوگیری می‌کند.
اهمیت رژیم غذایی برای درمان اگزما
یکی از متداول‌ترین دلایل بروز اگزما مصرف مواد غذایی حساسیت‌زا است. برای پیشگیری از ایجاد اگزما لازم است این مواد شناسایی شود تا بتوان از مصرف آن‌ها جلوگیری کرد. مثلا فلفل و انواع ادویه‌ها در بسیاری از افراد، نشانه‌های اگزما را تشدید می‌بخشند.
در مقابل چه باید کرد؟ برای داشتن رژیم غذایی سالم و عاری از هر ماده خوراکی محرک بهتر است از خوراکی‌های ضدالتهابی استفاده کنید؛ مانند:
- زردچوبه
- ماهی
- لوبیا
- سبزیجات تازه
- میوه‌های خنک و آب‌دار
درمان اگزما بر اساس نوع و نواحی درگیر
درمان اگزما ممکن است حتی بر اساس نواحی درگیر متفاوت باشد. از همین رو لازم است نسبت به روش‌های درمانی موثر برای بخش‌های مختلف بدن، آگاه باشید.
درمان اگزما دست
اولین مرحله برای درمان اگزمای دست‌ها اجتناب از محرک‌ها است. توصیه می‌شود برای این کار از کرم‌های مرطوب‌کننده که از بین‌برنده خشکی پوست است، استفاده نموده و سپس از پمادهای مخصوص اگزما برای کاهش التهاب و علائم ناشی از این عارضه استفاده کنید. تجربه نشان داده است که روغن نارگیل یا ژل آلوئه‌ورا نیز برای درمان اگزمای دست، بسیار موثر است.
درمان اگزمای صورت
صورت یکی از اعضای مستعد برای ابتلا به اگزماست که بسته به نوع و شدت بیماری، می‌توان اقدام به درمان آن کرد. به‌طور کلی اگزمای صورت با استفاده از برخی مرطوب‌کننده‌های مخصوص پوست صورت و برخی داروهای ضدالتهابی و کورتیکواستروئیدی قابل درمان است. همچنین از آنتی هیستامین‌ها برای کاهش خارش و حساسیت پوست صورت استفاده می‌شود. در مرحله بعد لازم است رد اسکارهای ناشی از اگزما در صورت از بین برود.
درمان اگزما پا
برخی روش‌های موثر برای درمان اگزمای پا عبارتند از:
- حمام سرکه طبیعی
- مصرف داروهای موضعی
- قرار دادن پاها در حمام جو دوسر کلوئیدی
درمان اگزما سکه‌ای
اگزمای سکه‌ای یا درماتیت نومولار نوع شایع این عارضه است که برای درمان آن باید حتما به پزشک متخصص مراجعه نمایید. با این حال برخی از راهکارهای درمانی این بیماری عبارتند از:
- مصرف دارو و پمادهای موضعی کورتیکواستروئیدی برای کاهش التهاب
- کرم‌های مرطوب‌کننده
- آنتی بیوتیک‌ها برای جلوگیری از عفونت ناشی از اگزما
- مصرف آنتی هیستامین برای جلوگیری از علائم آلرژیک
درمان اگزما کف سر
اگزمای کف سر یا سبورئیک با خارش زیاد و پوسته پوسته شدن، همراه است. برای درمان این نوع اگزما می‌توان از برخی ژل، کرم و شامپوی مخصوص استفاده کرد که اغلب حاوی اسید سالیسیلیک، سلنیوم سولفید و کتوکونازول هستند. این ترکیبات به بهبود خارش سر و پوسته پوسته شدن آن، کمک می‌کنند.
درمان لک اگزما
لکه‌های اگزما پس از درمان یا پس از شروع علائم، یکی از مشکلات رایج مبتلایان است که بر روی پوست باقی می‌ماند. بهترین روش برای از بین بردن این لک‌ها، لیزر یا نور درمانی است. اما از روش‌های ساده‌تری چون استفاده از کرم‌های لکه‌بر با فرمولاسیون مخصوص نیز می‌توان استفاده کرد.
جمع‌بندی
با توجه به تمام مطالب فوق، می‌توان متوجه شدن که اگزما درمان قطعی ندارد. اما مجموعه‌ای از راهکارها به کنترل و کاهش علائم آن کمک می‌کنند. در این مقاله سعی کردیم انواع روش‌های درمانی به تفکیک محل درگیری و نوع درمان را بیان کنیم. مجدد تاکید می‌کنیم که بهتر است به محض شروع علائم، با پزشکی متخصص مشورت کنید.
