گزیدگی با نیش عنکبوت، علایم، درمان گزیدگی نیش عنکبوت

عنکبوتها با ظاهر مخوفی که دارند یکی از موجودات ترسناک برای اکثر انسانها محسوب می شوند. وقتی آنها نیش می زنند، معمولا بی ضرر هستند و نیش آنها به ندرت برای انسانها کشنده است. اما در برخی موارد هم ممکن است عفونت های پوستی ایجاد کنند. اغلب نیش های عنکبوت باعث درد، قرمزی و تورم محلی می شوند. نیش برخی عنکبوت ها بدون درد و حساسیت و نیش بعضی دیگر با درد شدیدی همراه است. میتوان گفت نیش برخی عنکبوت ها بسیار شبیه به نیش زنبور عسل است. عنکبوتها یک گروه بزرگ از حیوانات باستانی نزدیک به حشرات هستند. عنکبوت ها در همه جای جهان و تقریبا همه زیستگاه ها و اقیانوس ها یافت می شوند. دانشمندان بیش از 45،000 گونه عنکبوت را کشف کرده اند.

انواع عنکبوتها

دانشمندان عنکبوتها را با ویژگی های مختلف طبقه بندی می کنند. آنها ممکن است عنکبوتها را با تاریخ تکاملی خود، سبک شکار، سم، نوع دهان یا ده ها ویژگی دیگر گروه بندی کنند. برای یک فرد معمولی، مهمترین طبقه بندی اینست که آیا عنکبوت برای انسان خطرناک است یا نه. در این راستا سه گروه عنکبوت وجود دارد: بی خطر، تحریک کننده و خطرناک.

1-عنکبوت بی خطر

بیش از 99.99 درصد از عنکبوت ها در دسته های بی خطر قرار میگیرند. تقریبا تمام عنکبوت ها برای عبور نیش از پوست انسان بسیار کوچک هستند.

2- عنکبوتهای تحریک کننده

چند خانواده عنکبوتها بین گروه بی خطر و خطرناک قرار میگیرند. این عنکبوت ها می توانند انسان را گاز بگیرند، اما سم آنها نمی تواند آسیب جدی ایجاد کند. علائم نیش عنکبوت های تحریک کننده خفیف و کوتاه مدت است. این علایم معمولا شامل ورم یا تاول در محل نیش میباشد و ممکن است موجب تب خفیف ملایم و خارش شوند. در موارد نادر نیش این عنکبوت ها ممکن است عفونی باشند و نیاز به آنتی بیوتیک داشته باشند. عنکبوت های معمولی که در این دسته قرار می گیرند عبارتند از:

• عنکبوت آبی
• عنکبوت کیسه زرد
• عنکبوت هوبو
• عنکبوت گرگی

عنکبوت تارانتولا هم در این دسته قرار میگیرد، اما نه به دلیل نیش آنها. بیشتر واکنشهای منفی این عنکبوتها از موهای کوچکی ناشی می شود که وقتی احساس خطر میکنند از بدن خود رها می کنند.

تصویر 2: تصاویر عنکبوت با نیش های تحریک کننده.

• بالا سمت چپ: عنکبوت آبی
• شکل وسط بالا: عنکبوت کیسه زرد
• بالا سمت راست: عنکبوت هوبو
• پایین سمت چپ: عنکبوت گرگی
• پایین سمت راست: تارانتولا

نیش این عنکبوتها میتواند با داروهای ضدالتهابی یا درد، درمان شود. تشخیص نیش عنکبوتهای خطرناک همیشه آسان نیست. اگر هیچ کدام از علایم نیش سمی (که در زیر شرح داده شده است) را ندارید، ممکن است توسط یک عنکبوت غیر سمی نیش خورده باشید. اگر مطمئن نیستید، به پزشک مراجعه کنید.

3- عنکبوت های سمی

چهار خانواده عنکبوتها قادرند انسان را نیش بزنند و سم را به بدن وارد کنند. نیش این عنکبوت ها می توانند باعث بیماری جدی یا مرگ شوند.

• عنکبوت بیوه سیاه
• عنکبوت خجالتی قهوه ای
• عنکبوت تار قیفی
• عنکبوت سرگردان

هر یک از این گروه عنکبوتها در زیر شرح داده شده است.

چه تعداد انسان توسط عنکبوتهای خطرناک مورد تهاجم قرار میگیرند؟

بدست آوردن تعداد دقیق نیش عنکبوتها در سال در سراسر جهان کاری دشوار است. بسیاری از این افراد به بیمارستان مراجعه نمیکنند و بنابراین گزارشی داده نمیشود.

با این حال، اطلاعات نشان می دهد که نیش عنکبوت نسبتا شایع است، اما گزش عنکبوت های سمی نادر است. به طور متوسط ​​بین سالهای 2001 تا 2010 در اورژانس های آمریکا حدود 142886 نیش عنکبوت در ایالات متحده تشخیص داده شد. از این تعداد تنها 3/3 درصد (4700) نیش عنکبوت سمی بودند.

حتما بخوانید: بهترین غذاهای قلیایی کننده که بدن شما را زنده میکنند! (رژیم آلکالاین)

میزان خطر نیش عنکبوت سمی چقدر است؟

این به عوامل متعددی بستگی دارد ازجمله:

• گونه ی عنکبوت
• محل نیش
• مقدار زهر در نیش
• سن فرد (بچه ها و افراد مسن تر واکنش شدیدتری دارند)
• شرایط سلامتی فرد

به طور کلی، خطر مرگ ناشی از نیش عنکبوت بسیار کم است. میزان سمی که این عنکبوت ها وارد بدن انسان میکنند، به اندازه ای نیست که مرگبار باشد. در موارد نادری که علائم مرگبار است، از پادزهر استفاده میشود. از زمان تولید پادزهرها، میزان مرگ و میر ناشی از نیش عنکبوتها بسیار نادر است.

گزش عنکبوت سمی

چهار خانواده عنکبوت های سمی، ویژگی های آنها و علائم نیش آنها در زیر شرح داده شده است.

1-عنکبوت بیوه

خصوصیات عنکبوت

بیش از 30 گونه از عنکبوت بیوه در جهان وجود دارد. بیوه سیاه بدنی براق دارد. ماده آن دارای شکمی گرد و نر آن شکمی تخم مرغی شکل دارد. بیوه های قهوه ای بسیار شبیه هستند و نیش های مشابهی دارند اما کاملا قهوه ای هستند.

شکل 3: عنکبوت بیوه سیاه (بالا) و بیوه قهوه ای (در پایین).

زیستگاه این عنکبوتها به گونه آن بستگی دارد. در آمریکا، بیشتر تماس با عنکبوت بیوه در خارج از منزل رخ می اما در استرالیا اکثر نیش ها در خانه ها اتفاق می افتد.

عنکبوت های بیوه به طور طبیعی تهاجمی نیستند و تنها زمانی که احساس خطر میکنند، نیش می زنند.

زهر

سم عنکبوت بیوه حاوی کمی پروتئین به نام آلفا لاتروتوکسین است. آلفا لاتروتوکسین سمی برای سلول های عصبی است. این بر اعصاب اثر میگذارد و عامل علائم سمی نیش این عنکبوت است.

علائم گزش

محل گزش ممکن است کمی و یا نسبتا دردناك باشد. به ندرت، ممکن است دو نقطه برروی پوست ایجاد شود. در تقریبا یک چهارم موارد، محل نیش قرمز، متورم و شروع به عرق کردن می کند. برای بسیاری از گزشها، محل نیش قابل مشاهده نیست.

بعد از یک دوره 10 تا 60 دقیقه ای، علائم سمی نیش ممکن شروع شود.

این علایم عبارتنداز:

• درد شدید (ممکن است در اطراف نیش یا در کمر یا معده باشد)
• تعریق
• حالت تهوع
• استفراغ
• سردرد
• خستگی
• تب
• فشار خون بالا
• گرفتگی عضلات
• فلج موضعی
• نعوظ (در مردان)
• اضطراب
• هذیان
• آسیب به عضله قلب

به نظر می رسد علائم به مقدار زهر و گونه خاص عنکبوت وابسته باشد.

درمان

پزشکان اکثر گزشهای بیوه را با دو نوع دارو درمان می کنند.

اول، آنها داروهای درد تجویز میکنند. اغلب آنها داروهایی مانند مورفین را انتخاب می کنند. این بسته به میزان درد ممکن است به صورت قرص و یا تزریق باشد.

دوم، آنها برای کاهش گرفتگی عضلات بنزودیازپین تجویز میکنند.

ممکن است به کودکان، زنان باردار، سالمندان و افرادی که نباید از مورفین استفاده کنند، پادزهر داده شود. پادزهر میتواند تزریقی باشد.

پادزهر علایم را متوقف می کند و طی چند روز به بهبودی کامل می انجامد. بدون پادزهر، علائم ممکن است تا پنج روز طول بکشد و بهبودی کامل ممکن است هفته ها به طول بینجامد. درصورت داشتن علایم دیگر ممکن است از داروهای دیگر هم استفاده شود. اگر پزشک به آسیب قلبی مشکوک باشد، ممکن است معاینه ی قلب و یا آزمایش خون گرفته شود. با درمان مناسب، میزان مرگ و میر ناشی از نیش عنکبوت بیوه کمتر از 1 درصد است.

2- عنکبوت منزوی

خصوصیات عنکبوت: در سراسر جهان بیش از 100 گونه از عنکبوت های منزوی (که عنکبوت قهوه ای هم نامیده می شوند) وجود دارد. اکثر گونه ها در هوای گرم (جنوب آمریکا، استرالیا و جنوب ایالات متحده) زندگی می کنند. به نظر می رسد که زیستگاه های آنها در اثر گرمایش جهانی گسترش می یابد. این عنکبوت ها قهوه ای یا قهوه ای مایل به زرد هستند.

شکل 4: تصویری از عنکبوت منزوی

عنکبوت منزوی در طول روز در محیط تاریک و خشک پنهان میشود. در خارج از منزل، آنها ممکن است زیر سنگها، چوب یا پوست درخت باشند. در خانه ها ممکن است در کابینت ها، کفش ها، لباس ها یا رخت خواب ها پنهان شوند. عنکبوت منزوی برای گزش به فشار هم نیاز دارد. تقریبا تمام گزش ها زمانی اتفاق می افتند که انسان به طور تصادفی بر روی این عنکبوت بنشیند، دراز بکشد یا پا بگذارد. اکثر نیش ها در شب اتفاق می افتد، هنگامی که عنکبوت ها فعال هستند. مردم اغلب تا صبح متوجه نمی شوند که دچار گزش شده اند.

زهر

زهر عنکبوت حاوی آنزیم های فسفولیپاز D و هیالورونیداز است. این آنزیم ها سبب شکستن و مرگ سلولهای پوست و چربی می شوند. این آنزیم ها وارد جریان خون میشوند و ممکن است باعث مرگ گلبول های قرمز نیز گردند.

علائم گزش

این گزش ها اغلب بدون درد هستند.

بعد از چند ساعت، علائم اولیه شروع می شود. این علایم عبارتند از:

• تورم و قرمزی در اطراف یک منطقه سفید یا آبی
• تاولهای پر از خون در مرکز نیش
• درد شدید

پس از سه روز، پوست اطراف نیش شروع به مردن می کند. در این مرحله، ناحیه ای که متورم شده بود شروع به خشک و سیاه شدن می کند. در مراحل نهایی نیش، بافت سیاه شده از بین می رود. این یک سوراخ عمیق در پوست ایجاد میکند. سوراخ ممکن است چند ماه طول بکشد تا خوب شود و تقریبا همیشه زخم است.

اگر آنزیم های سمی وارد جریان خون شوند، علائم دیگری از جمله موارد زیر ایجاد میشوند:

• سردرد
• خارش کلی
• تب پایین
• حالت تهوع
• دانه های پوستی

در موارد بسیار نادر، پیشرفت علایم بصورت زیر است:

• خستگی
• تنگی نفس
• مشکل در دفع ادرار
• ادرار تیره
• درد عضلانی
• ورم یک پا
• بیحسی، سوزش یا فلج در یک طرف بدن
• گیجی
• مشکل در بلع
• مشکل در صحبت کردن

این علائم آخر ممکن است نشاندهنده ی عوارض جدی نیش عنکبوت منزوی باشد. آنها ممکن است فرد را در معرض خطر از بین رفتن گلبولهای قرمز، نارسایی کلیه، شکستگی بافت عضلانی، لخته شدن خون و یا سکته مغزی قرار دهند. اگر هر کدام از این علائم را داشتید، بلافاصله به پزشک مراجعه کنید. علائم شدیدی که علاوه بر پوست قسمتهای دیگر بدن را هم درگیر میکند، تنها بیش از 16 درصد از نیش های عنکبوت منزوی را شامل میشود. علائم شدید یا مرگ بسیار نادر است.

درمان

هدف اصلی درمان نیش عنکبوت منزوی، توقف ورم است. ممکن است داروهای ضد التهاب مانند آنتی هیستامین ها، استروئیدها یا کلشی سین تجویز شود. اگر تشخیص در عرض 12 ساعت پس از گزش داده شود، ممکن است پادزهر تجویز شود. این از گسترش مردگی پوست جلوگیری میکند. اگر سوراخ پوست بزرگ باشد، ممکن است برای توقف التهاب، نیاز به جراحی باشد.

حتما بخوانید: بهبود گزیدگی نیش زنبور عسل و حشرات بزرگ تر با این 11 درمان خانگی

3- عنکبوت سرگردان

خصوصیات عنکبوت: عنکبوت سرگردان فقط در آمریکای جنوبی یافت می شود. این عنکبوت قهوه ای مودار با پاهای بسیار بلند است.

عکس 5: عنکبوت سرگردان

عنکبوت سرگردان شبانه هستند و تار عنکبوت نمی سازند. آنها اغلب در خوشه موزها، چوبها، زباله یا کفش ها پنهان می شوند. اکثر گزشها ها در اوایل بهار رخ می دهد، زمانی که عنکبوتها به دنبال جفت گیری هستند.

زهر

زهر عنکبوت سرگردان هم مانند عنکبوت بیوه حاوی آلفا لاتروتوکسین است. این پروتئین های کوچک باعث آسیب به اعصاب و علایم گزیدگی میشود.

علائم گزش

گزش اولیه عنکبوت سرگردان معمولا دردناك است. علائم، شبیه به گزش عنکبوت بیوه هستند و شامل موارد زیر میباشد:

• ورم گزش
• درد ناشی از نیش زدن
• قرمزی در اطراف نیش
• ضربان قلب نامنظم
• بیقراری
• حالت تهوع
• استفراغ
• فشار خون بالا
• تعریق
• مشکل در بینایی
• مشکل در تنفس
• شوک

علائم شدید بسیار نادر است و در کمتر از 1 درصد گزشها دیده میشوند.

درمان

اغلب نیشهای عنکبوت سرگردان با استفاده از داروهای ضد درد و کمپرس گرم درمان می شوند. اگر درد شدید باشد، ممکن است پزشکان مسکنهای شدید یا آرام بخش تجویز کنند. این تنها زمانی انجام می شود که کاملا ضروری باشد، زیرا احتمال عوارض تنفسی را افزایش می دهد. در موارد شدید، پزشکان ممکن است پادزهر تجویز کنند.

4- عنکبوت قیفی

خصوصیات عنکبوت: عنکبوت قیفی خطرناک ترین عنکبوت جهان است. این عنکبوت فقط در استرالیا یافت می شوند. عنکبوت قیفی بزرگ، مودار و تیره رنگ است. آنها حیوانات تهاجمی هستند و بدون تحریک شدن به انسان حمله می کنند.

شکل 6: عنکبوت قیفی

عنکبوتهای قیفی در درختان یا درون حفره ها زندگی می کنند، جایی که آنها تار عنکبوت میسازند. آنها دوست دارند در میان برگ ها و دیگر بقایای گیاهی پنهان شوند.

زهر

مثل زهر بیوه و عنکبوت سرگردان، زهر عنکبوت قیفی هم برای سلولهای عصبی سمی است. زهر عنکبوت قیفی قوی تر و سریعتر از سم دیگر عنکبوت های سمی عمل می کند و بنابراین خطرناکتر است.

علائم گزش

گزش عنکبوت قیفی عمدتا به دلیل بزرگ بودن دندانهای نیش بسیار دردناک است و موجب ایجاد علایم گزش روی پوست میشود.

اگر عنکبوت سم را تزریق کند، علائم معمولا در عرض چند دقیقه شروع می شود. این علائم می تواند به سرعت پیشرفت کند و شامل موارد زیر هستند:

• حالت تهوع
• استفراغ
• سردرد
• خستگی
• دانه های پوستی
• اضطراب یا تحریک پذیری
• اندازه غیر طبیعی مردمک
• ریزش اشک
• تعریق
• ضربان قلب آهسته یا سریع
• فشار خون بالا یا پایین
• مور مور شدن
• اسپاسم عضلانی

اگر این علایم درمان نشود، ممکن است به فشار خون پایین، نارسایی اندام، کما و مرگ منجر شود.

درمان

هر کسی که توسط یک عنکبوت قیفی نیش زده شود، نیاز به پادزهر دارد. باید یک باند تنگ در اطراف نیش ببندید و تا زمان رسیدن به بیمارستان، از حرکت دادن قسمت آسیب دیده جلوگیری کنید. پادزهر باید ظرف 15 دقیقه پس از باز کردن باند، داده شود. از دهه 1980 که پادزهر اختراع شد، هیچ کس از نیش عنکبوت قیفی کشته نشد.

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنیم؟

در موارد زیر باید در اسرع وقت به پزشک مراجعه کنید:

• عنکبوتی که نیش زده است را ببینید و سمی بودن آن را تشخیص دهید. (اگر میتوانید آن را بگیرید و به پزشک نشان دهید تا تشخیص راحتر شود)
• علائم نیش نشاندهنده ی سمی بودن عنکبوت باشد.
• علایمی مانند سردرد، تهوع یا استفراغ وجود داشته باشد.
• علائم آسیب سیستم عصبی مانند ترس، سردرگمی، مشکلات دیدن یا صحبت کردن، بی حسی یا فلج وجود داشته باشد.
• اسپاسم عضلانی یا گرفتگی عضلات وجود داشته باشد.
• زخم در حال رشد یا سیاه شدن باشد.
• درد شدید باشد.
• نشانه ها بدتر می شود.

اگر علائمی دارید که موجب نگرانی شما می شوند، به پزشک مراجعه کنید.

حتما بخوانید: 19 دستور ساده خانگی ثابت شده برای پیشگیری از گزیدگی نیش حشرات

پیشگیری از گزش عنکبوت

• تنها راه جلوگیری از گزش عنکبوت، جلوگیری از تماس با عنکبوت است. لباس های محافظ مانند لباس آستین بلند، شلوار های بلند و کفش های جلو بسته ممکن است به جلوگیری از گزش کمک کند. پوشیدن دستکش در حین کار ِخانه یا باغبانی در مناطقی که ممکن است عنکبوت پنهان شده باشد ممکن است مفید باشد.
• از محیط اطراف خود آگاهی داشته باشید و مناطقی که ممکن است عنکبوت ها به خانه یا حیاط وارد شده باشند را مورد بررسی قرار دهید.
• کودکان و بزرگسالان مسن بیشتر در معرض خطر علائم شدید قرار دارند و باید بیشتر مراقب باشند.
• هیچ عامل ضدعفونی کننده ای برای عنکبوت های سمی وجود ندارد.