سندرم تخمدان پلی کیستیک یا تنبلی تخمدان یکی از مشکلات شایع زنان است. این بیماری روی بدن زنان تاثیرات مختلفی میگذارد که قاعدگی نامنظم، رشد موهای زائد، ناباروری و آکنه از مهمترین آنها است. درمان تنبلی تخمدان باید سریع انجام شود تا از عوارض آن در امان بود. این بیماری در صورت عدم درمان به موقع، عوارضی مانند احتمال بروز دیابت و فشار خون را افزایش میدهد.
اما چرا تنبلی تخمدان در زنان رخ میدهد؟ علت اصلی این بیماری چیست؟ برای اینکه به این سوالات پاسخ دهیم و درباره عوارض و راههای درمان سندرم تخمدان پلی کیستیک اطلاعاتی را در اختیارتان قرار دهیم تا انتهای متن همراه ما باشید.
تنبلی تخمدان چیست؟
تنبلی تخمدان (PCOS) زمانی رخ میدهد که تعادل هورمونی در بدن زنان بههم بخورد. در این حالت، تخمدانها (عضوی از بدن زنان که تخمکها را تولید و آزاد میکند) هورمونهای اضافی تولید میکنند.
اگر علائم تنبلی تخمدان را دارید، تخمدانها سطوح بالایی از هورمونهایی به نام آندروژن تولید میکنند. این موضوع باعث میشود که تعادل سطح هورمونهای تولیدمثل در بدنتان از بین برود.
زمانی که بیماران مبتلا به این مشکل سونوگرافی میکنند، کیستهای فولیکولی کوچک (کیسههای پر از مایع با تخمکهای نابالغ) که نتیجه انجامنشدن تخمکگذاری هستند، روی تخمدانهایشان مشاهده میشود. این کیستها دردناک و خطرناک نیستند. سندرم تخمدان پلی کیستیک یکی از شایعترین علتهای ناباروری در زنان است و میتواند خطر ابتلا به بیماریهای دیگر را هم افزایش بدهد.
علائم تنبلی تخمدان چیست؟
تنبلی تخمدان علائم و نشانههای مختلفی دارد که مهمترین آنها عبارتند از:
- تنبلی تخمدان و پریود نشدن یا قاعدگی نامنظم
- رشد غیرطبیعی موهای زائد
- آکنه
- چاقی
- تیرهشدن پوست
- کیست
- ضایعه بدون درد و خوشخیمیاز رشد اضافه تودهای روی پوست
- نازکشدن موها
- ناباروری
علائم تنبلی تخمدان برای دخترهای نوجوان و جوان میتواند با علائم متفاوتی رخ دهد. از این رو باید به صورت منظم و هر چند ماه یکبار به پزشک متخصص مراجعه کرد تا وضعیت تخمدانها بررسی شوند.
علت تنبلی تخمدان چیست؟
علت اصلی تنبلی تخمدان به طور کامل مشخص نیست. اما شواهدی وجود دارند که ژنتیک را عامل اصلی این بیماری میدانند. همچنین چاقی از دیگر عوامل موثر در بروز سندروم تخمدان پلیکیستیک است. اما رایجترین و متداولترین دلایل عبارتند از:
- سطوح بالای هورمونهای مردانه به نام آندروژن؛ سطح بالای آندروژن مانع از آزادسازی تخمک از سوی تخمدانها میشود و چرخههای قاعدگی را نامنظم میکند.
- مقاومت به انسولین؛ افزایش سطح انسولین موجب میشود که تخمدانها هورمونهای مردانه (آندروژنها) بسازند و آزاد کنند.
- التهاب با درجه پایین و تنبلی تخمدان التهابی؛ افراد مبتلا به تنبلی تخمدان PCOS در برخی از مواقع به التهاب مزمن مبتلا میشوند.
هریک از این دلایل میتوانند منجر به تنبلی تخمدان شوند که با بررسیهای پزشک زنان احجتمال درمان افزایش پیدا میکند.
انواع تنبلی تخمدان
تنبلی تخمدان به چهار دسته کلی تقسیم میشود. برای هریک از این دسته بندیها هم روش درمانی متفاوتی وجود دارد. پزشک با توجه به معاینات انجام شده، روشهای درمانی مختلف را پیشنهاد میدهد. اما انواع تنبلی تخمدان عبارتند از:
- تنبلی تخمدان مقاوم به انسولین؛ در این نوع انواع تنبلی تخمدان، سطح انسولین بالا است و همین عامل باعث جلوگیری از تخمکگذاری و تحریک تخمدانها برای تولید تستوسترون میشود.
- تنبلی تخمدان التهابی؛ هورمونها نامتعادل کار میکنند و تخمکگذاری انجام نمیشود.
- PCOS با علت پنهان؛ بیماری تیروئید، کمبود ید، رژیم گیاهخواری و مصرف شیرینکنندههای مصنوعی از علل ایجاد این نوع تنبلی تخمدان هستند.
- سندروم پلی کیستیک ناشی از قرص؛ مصرف زیاد قرصهای ضدبارداری مربوط میشود.
هریک از این انواع تنبلی تخمدان نیاز به درمان جداگانه دارند. از این رو باید با پزشک متخصص در ارتباط بود تا بهترین روش درمانی را تجویز کند. از این رو برای اینکه از بهترین متخصصهای زنان نوبت دریافت کنید، میتوانید از سامانه آنلاین نوبت دهی دکتردکتر استفاده کنید. دکتردکتر به عنوان یک سامانه آنلاین نوبت دهی پزشکان در کنار شما است تا بتوانید از بهترین متخصصهای زنان و زایمان سراسر کشور نوبت مشاوره تلفنی یا ملاقات حضوری دریافت کنید.
عوارض تنبلی تخمدان
اگر تنبلی تخمدان به موقع درمان نشود، عوارضی در بدن رخ میدهد که میتواند مشکلاتی را ایجاد کند. تحقیقات نشان میدهند که عدم درمان سندرم تخمدان پلی کیستیک میتواند خطر ابتلا به چندین بیماری را افزایش دهد. از جمله این بیماریها میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- دیابت نوع دو
- فشار خون بالا
- بیماری قلب و عروقی
- اختلالات خواب مانند آپنه
- افسردگی و اضطراب
- بیماری کبدی
- خونریزی غیر طبیعی رحم
- ناباروری
- آپنه خواب
کلسترول و چربی خون بالا هم از دیگر عوارض عدم درمان تنبلی تخمدان است. اگر چاقی بیش از حد ناشی از بروز تنبلی تخمدان را تجربه میکنید باید بدانید که این موضوع میتواند روی اعتماد به نفس شما تاثیر بگذارد و دچار افسردگی شوید.
در خانمهای مبتلا به سندروم تخمدان پلی کیستیک، احتمال خطر برای نوزاد پس از زایمان وجود دارد. ممکن است نوزاد پس از تولد در بخش مراقبتهای ویژه قرار بگیرد و حتی جان خود را در حین یا بلافاصله پس از تولد از دست بدهد. این احتمال هنگامی افزایش مییابد که زایمان چند قلو باشد.
چگونه میتوان از تنبلی تخمدان پیشگیری کرد؟
راه قطعی و همیشگی برای پیشگیری از تنبلی تخمدان وجود ندارد. اما میتوان با اجرای یکسری اقدامات، احتمال ابتلا به این بیماری را کاهش داد. مهمترین راههای پیشگیری از تنبلی تخمدان عبارتند از:
- ورزش منظم
- ثابت نگهداشتن وزن
- دوری از غذاهای فستفودی
- کاهش مصرف کربوهیدرات مانند برنج و نان
- پرهیز از مصرف چربی مانند سس، کره، روغن
- حذف قند و شیرینیجات مضر
همچنین رعایت یک رژیم غذایی سالم میتواند در کنار روتین ورزشی منظم به کاهش ابتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک شود.
چگونه تنبلی تخمدان را تشخیص داد؟
متخصصها و پزشکان برای تشخیص تنبلی تخمدان از آزمایشهای مختلفی استفاده میکنند. آزمایش خون و سونوگرافی از متداولترین روشهای تشخیص تنبلی تخمدان هستند. علاوه بر این آزمایشها، پزشک درباره موضوعات دیگری هم بیمار را معاینه میکند که مهمترین آنها عبارتند از:
- وزن
- فشار خون
- در مورد علائم و سابقه پزشکی
- درباره سابقه بروز مشکل در خانواده
- بررسی ریزش مو
- معاینه لگن برای بررسی خونریزیهای غیرطبیعی
- بررسی موهای زائد
- تغییر رنگ پوست
- آکنه صورت
تخمدان پلیکیستیک تاحدی با سونوگرافی مشخص میشود. اما پزشک برای اینکه اطمینان بیشتری از این بیماری داشته باشد، نیاز به انجام آزمایشی هورمونی دارد. در حقیقت پزشک با انجام آزمایش و سونوگرافی در کنار یکدیگر تشخیص نهایی خود را اعلام میکند.
درمان دارویی سندروم تخمدان پلی کیستیک
داروهای مختلفی برای درمان تخمدان پلی کیستیک تجویز میشود. این داروها با توجه به انواع دسته بندی تنبلی تخمدان تجویز میشوند. بنابراین مصرف خودسرانه این داروها توصیه نمیشود. اما داروهایی که پزشک برای درمان تنبلی تخمدان تجویز میکند عبارتند از:
- هورموندرمانی سندروم تخمدان پلی کیستیک
- داروی حساسکننده به انسولین
- داروهایی برای مسدودکردن آندروژنها
- داروهایی برای تحریک تخمک گذاری (آزادسازی تخمک)
- درمان تنبلی تخمدان با ویتامین E
- قطره ویتاگنوس برای تنبلی تخمدان
دقت داشته باشید که سن و شرایط بیماری در تجویز دارو برای درمان تخمدان پلی کیستیک حائز اهمیت است. بنابراین با اولین نشانههای بروز بیماری به پزشک مراجعه کنید تا درمان سریع تر انجام شود.
تشخیص و درمان اختلالات سیستم تولید مثل زنان، مشاوره جنسی و بارداری، تخصص دکتر زنان و زایمان است. از مهمترین وظایف دکتر زنان میتوان به مراقبتهای پیش و بعد از زایمان، مراقبتهای پس از زایمان، مدیریت درد زایمان و مشاوره باروری اشاره کرد. متخصص زنان و زایمان به درمان بیماریهایی مثل عفونتهای زنان، اندومتریوز، پولیپ رحم، فیبروم رحم، پرهاکلامپسی، سندروم تخمدان پلیکیستیک میپردازد. در صورت ابتلا به این بیماریها، برای اخذ نوبت دکتر زنان میتوانید از نوبت دهی دکتر زنان و زایمان در سایت دکتردکتر (/https://drdr.ir ) استفاده کنید.
رژیم غذایی تنبلی تخمدان
افرادی که دچار تنبلی تخمدان میشوند بهتر است که رژیم غذایی مناسبی داشته باشند. بعضی از مواد غذایی در رژیم غذایی این افراد ممنوعیت دارد که مهمترین آنها عبارتند از:
- گوشت قرمز
- برنج سفید
- تنقلات فرآوری شده
- غذاهای سرخ شده
- نوشیدنیهای الکلی
- چربیهای اشباع مانند کره یا مارگارین
- آرد تصفیه شده، نان سفید، خمیر پیتزا و پاستا
- غلات آماده شده با قند بالا، از جمله بلغور جو دوسر فوری، گرانولا
- نوشیدنیهای قندی مانند نوشابه، چای و نوشیدنیهای ورزشی
اما در مقابل این مواد غذایی مضر توصیه میشود که موارد زیر را در رژیم غذایی خود جای دهید:
- سبزیجات
- میوهها
- پروتئینهای کمچربی
- چربیهای سالم
به طور کلی با رعایت رژیم غذایی سالم و ورزش منظم میتوانید از بروز تنبلی تخمدان جلوگیری کنید و شرایط زندگی راحت تری داشته باشید.