ایدز به خصوص در ایران هر ساله بر زندگی هزاران نفر تأثیر میگذارد. این بیماری ویروسی توان بدن را برای مبارزه با عفونتها و بیماریها از بین میبرد. اگرچه در حال حاضر درمان قطعی برای ایدز وجود ندارد اما مداخله پزشکی و درمان به موقع پس از مواجهه با ویروس میتواند از ابتلا به این بیماری جلوگیری کند. وقتی صحبت از ایدز میشود، 72 ساعت اول پس از قرار گرفتن در معرض ویروس بسیار مهم است. این پنجره زمانی تنها فرصتی است که میتوان با تجویز دارو بیماری را کامل درمان کرد. در این مقاله از هومکا به اهمیت 72 ساعت طلایی و تاثیر آن بر درمان ایدز میپردازیم.
چرا 72 ساعت اول مواجهه با ویروس HIV برای درمان اهمیت دارد؟
در طول این پنجره زمانی یا 72 ساعت طلایی اقدام فوری میتواند به طور قابل توجهی از پیشرفت عفونت HIV جلوگیری کند. هدف اولیه درمان زودهنگام متوقف کردن تکثیر ویروس در بدن است. در این بازه زمانی (3 روز اول) با تجویز داروهای مخصوص، سیستم ایمنی از حمله ویروسی محفوظ میماند. در واقع داروهای پیشگیری پس از مواجهه یا PEP یک اقدام پیشگیرانه و فوری برای سرکوب ویروس HIV در بدن است. با تجویز این داروها در ساعات اولیه عفونت خطر انتقال به دیگران به حداقل و شانس پاک شدن ویروسها از بدن به حداکثر میرسد. در نتیجه، 72 ساعت اول پس از آلوده شدن به HIV برای درمان آن بسیار حیاتی است.
علائم روزهای اول ابتلا به HIV
در برخی موارد، در روزهای اول پس از آلوده شدن به HIV ممکن است علائم خفیفی مثل تب، درد و کسالت بروز کند. علائم شبه آنفولانزا اولین واکنش بدن به عفونت HIV است. در این مدت ویروس تکثیر میشود و تعداد بیشماری ذرات ویروسی در خون پخش میشوند. علائم اولیه فقط چند روز طول میکشند و پس از آن برای چند سال علائم را مشاهده نمیکنید. حتی گاهی ممکن است تا 10 سال یا بیشتر علائمی بروز نکند. به همین دلیل اگر در معرض خطر هستید بسیار مهم است که به طور منظم آزمایش HIV بدهید. درمان به موقع HIV به شما کمک میکند تا از کیفیت زندگی بهتری برخوردار شوید.
داروهای PEP چگونه عفونت ایدز را درمان میکنند؟
داروهای PEP یا داروهای پیشگیری پس از مواجهه میتوانند مسیرهای تکثیر و دسترسی ویروس به سلولهای بدن را مهار کنند. برای ایجاد عفونت، ویروسHIV باید بتواند وارد سلولهای ایمنی شود. ویروس پس از ورود به سلول به سرعت تکثیر میشود و هزاران کپی از خود ایجاد میکند. این ویروسهای کپی شده بهزودی از سلول خارج میشوند و کل بدن را در بر میگیرند. اما هنگامی که PEP مصرف میشود، این داروها وارد جریان خون و سپس به بافتهای تناسلی و رکتوم میرسند. در این نواحی که محل ورود ویروس هستند داروها میتوانند از تکثیر HIV در سلولها جلوگیری و از ایجاد عفونت دائمی پیشگیری کنند. برای اثربخشی بالاتر، داروهای تجویز شده باید در ساعات اولیه آلودگی به HIV مصرف شوند. اگر زمان بگذرد اثر درمانی داروها کمتر میشود. به همین خاطر به 3 روز اولیه عفونت 72 ساعت طلایی میگویند.
در چه شرایطی به درمان PEP یا 72 ساعت طلایی نیاز داریم؟
اگر HIV منفی هستید و فکر میکنید در 72 ساعت گذشته در معرض HIV قرار گرفتهاید باید بلافاصله به دنبال درمان باشید. در شرایط زیر احتمال آلوده شدن به ویروس زیاد است:
- در طول رابطه جنسی از کاندوم استفاده نشده و یا کاندوم پاره شود.
- از طریق سوزنهای مشترک یا سرنگ برای تزریق مواد مخدر استفاده شده است.
- در صورتی که در محلی غیر بهداشتی و ناسالم تتو یا حجامت کرده باشید.
- نیدل استیک شدن پرستاران و پزشکان نیز شامل چنین شرایطی میشود.
چه مدت باید داروهای PEP را مصرف کنیم؟
اگر برای شما PEP تجویز شده است باید داروها را به مدت 28 روز مصرف کنید. مهم است که به طور منظم تمام دوزهای تجویز شده را مصرف کنید تا شانس درمان HIV به حداکثر برسد. همچنین باید در حین مصرف داروها و همچنین پس از اتمام آنها آزمایش HIV بدهید. انجام این آزمایشات برای اطمینان از پاک شدن کامل ویروس از گردش خون ضرورت دارند. اگر داروهای PEP به درستی مصرف شود در پیشگیری از عفونت HIV بسیار موثر هستند. البته نمیتوان گفت که در تمامی موارد 100٪ از عفونت پیشگیری میکند اما هر چه زودتر مصرف شوند نتیجه بهتری دارد.
آیا داروهای PEP عوارض جانبی دارند؟
به طور کلی این داروها بیخطر هستند اما در برخی افراد ممکن است عوارض خفیفی مانند حالت تهوع بروز کند. اگر پس از مصرف PEP هرگونه علائم غیرعادی بروز کرد موضوع را به پزشک معالج اطلاع دهید. گاهی داروهای PEP ممکن است با داروهای دیگری که فرد مصرف میکند تداخل داشته باشند. به همین دلیل باید پزشک را در جریان سایر داروهایی که مصرف میکنید، قرار دهید. مصرف داروهای پیشگیری پس از مواجهه در دوران بارداری و شیردهی بیخطر است. اگر باردار هستید یا در دوره شیردهی قرار دارید، در مورد شرایط خود با پزشک مشورت کنید.
آزمایشات تشخیص HIV برای تجویز PEP
ابتدا پزشک میزان خطر مواجهه با HIV را ارزیابی میکند. اگر خطر به اندازه کافی بالا باشد داروهای PEP تجویز میشود. این داورها فقط باید توسط افراد HIV منفی استفاده شوند. هنگامی که فرد شروع به مصرف PEP میکند، باید چندین بار برای تعیین وضعیت، آزمایش HIV بدهد. اگر پس از دوره مصرف PEP جواب آزمایش مثبت شود، فرد برای مراحل بعدی درمان به متخصص ارجاع میشود. اما اگر جواب آزمایش منفی شد یعنی ویروس HIV به طور کامل از بدن حذف شده است. انواع آزمایشات برای تشخیص HIV پس از مواجهه به صورت زیر است:
آزمایش آنتی بادی: یکی از رایجترین انواع آزمایش ایدز آزمایش آنتی بادی است. با استفاده از این آزمایش وجود آنتی بادی HIV در خون یا بزاق تشخیص داده میشود. این آنتی بادیها توسط سیستم ایمنی در پاسخ به عفونت HIV تولید میشوند.
آزمایش آنتی ژن: آزمایش آنتی ژن ذرات ویروس HIV را در خون شناسایی میکند. این آزمایش معمولا زودتر از آزمایش آنتیبادی عفونت HIV را تشخیص میدهد زیرا آنتیژنها زودتر از آنتیبادیها در خون ظاهر میشوند.
آزمایش اسید نوکلئیک (NAT): این آزمایش به عنوان تست RNA یا تست ویروسی نیز شناخته میشود. آزمایش NAT به طور مستقیم ابتلا به ایدز را با تجزیه و تحلیل مواد ژنتیکی ویروس تشخیص میدهد. این تست بسیار حساس است و میتواند عفونت HIV را در عرض چند روز پس از قرار گرفتن در معرض ویروس تشخیص دهد. تستهای NAT معمولاً برای تشخیص زودهنگام و ارزیابی پاسخ درمانی استفاده میشوند.
تستهای ترکیبی: آزمایشهای ترکیبی هم میتوانند آنتی بادی و هم آنتی ژنهای HIV را در خون تشخیص دهند. این آزمایشها با دقت بیشتری نسبت به آزمایش آنتی بادی عمل میکنند.
تشخیص ایدز در خانه با هومکا
شما میتوانید بدون مراجعه به آزمایشگاه و مراکز درمانی، آزمایش ایدز را در خانه انجام دهید. با استفاده از این خدمت هم در زمان خود صرفهجوبی میکنید و هم میتوانید تجربه ی راحتتری از خدمت آزمایش داشته باشید. برای تشخیص ایدز در خانه، میتوانید با مجموعه هومکا از طریق وبسایت به آدرس www.homeca.ir مراجعه کنید یا با شماره ۰۲۱۶۷۳۷۱ تماس بگیرید.