تقریبا 70 درصد از بزرگسالان در دوره ای از زندگیشان دچار کمردرد می شوند. در حقیقت کمردرد یکی از علائم مهم و در اکثر مواقع سرنخی برای رسیدن به علت اصلی بیماری است. درد پایین و سمت راست کمر به دلایل مختلفی مثل مشکلات کلیوی، عفونت، آپاندیسیت و حتی بارداری بروز می کند. ما در این مطلب درباره علت درد پایین و سمت راست کمر و همینطور نحوه تشخیص و درمانهای مناسب برای آن صحبت می کنیم.
علل درد پایین و سمت راست کمر
1- سنگ کلیه
سنگهای کلیه از رسوبات سخت مواد معدنی مثل کلسیم، فسفات و منیزیم تشکیل می شوند که داخل کلیه به وجود می آیند. این توده های کریستالی زمانی ایجاد می شوند که مواد معدنی داخل ادرار بیش از حد فشرده شده و در کلیه جمع می شوند.
وقتی قسمتهای تیز و سفت سنگ کلیه شروع به حرکت در داخل کلیه یا انتقال به مثانه می کند، درد زیادی ایجاد می کند. همین اتفاق باعث احساس درد و گرفتگی شدیدی می شود که می آید و می رود.
از آنجایی که کلیه ها در هر دو طرف ستون فقرات و درست زیر قفسه سینه قرار دارند، اصلا عجیب نیست که سنگ کلیه باعث درد کمر و پشت شما بشود. با اینکه ممکن است هر دو کلیه دچار سنگ شوند، اما سنگ کلیه یک طرفه شایعتر است. در صورت بروز این عارضه شما در یک سمت کمرتان مثلا سمت راست و پایین دچار احساس درد می شوید.
علت درد سمت راست کمر و پهلو (و کی خطرناک است؟)
سنگهای کلیه در نهایت راهی مجاری ادراری می شوند و همین باعث ایجاد درد شدیدی می شود. علاوه بر درد موضعی، سنگ کلیه می تواند باعث بروز علائمی مثل ادرار خونی، حالت تهوع، استفراغ، تب، لرز و علائم عمومی مرتبط با عفونت و التهاب هم بشود.
اکثر سنگهای کلیه بدون نیاز به درمان خاصی و خودبخود از بین می روند؛ اما در برخی موارد برای کمک به دفع سنگ و درمان عفونت داروهای ضد درد، ضد تهوع و یا آنتی بیوتیک تجویز می شود. اگر احساس می کنید سنگ کلیه دارید باید به پزشک مراجعه کنید.
2- عفونت کلیه
عفونت کلیه زمانی ایجاد می شود که باکتریهای ایجاد کننده عفونت دستگاه ادراری به کلیه راه پیدا می کنند. معمولا عفونت کلیه باعث احساس درد زیر دنده ها و در قسمت میانی کمر می شود؛ ولی ممکن است این درد به پایین شکم هم برسد و کمردرد شدید هم ایجاد کند.
اگر کلیه راستتان عفونی شده باشد در قسمت راست و پایین کمرتان احساس درد می کنید. این احساس در ابتدا کند و دردناک است، ولی کم کم به درد تیز و کوبنده تبدیل می شود. معمولا عفونت کلیه به جز درد با علائم دیگری مثل سوزش ادرار، تکرر ادرار، تب، تهوع و حالت تهوع هم همراه است.
کلیه ها اندامهای داخلی حیاتی بدن ما هستند، برای همین اگر عفونت کلیه درمان نشود عوارض جدی مثل بیماری مزمن کلیه یا سپسیس را به دنبال می آورد. سپسیس عارضه ایست که در آن باکتریها وارد جریان خون می شوند.
3- آپاندیسیت
آپاندیس کیسه کوچک انگشت مانند و متصل به روده بزرگ است. بعضیها فکر می کنند آپاندیس نقش خاصی در بدن ایفا نمی کند ولی بنا به گفته برخی محققان این اندام وظیفه مبارزه با باکتریها و کمک به سیستم ایمنی را به عهده دارد. التهاب آپاندیس باعث بروز عارضه ای به نام آپاندیسیت می شود که یکی از علل شایع درد سمت راست و پایین کمر است و ممکن است به قسمتهای دیگر هم کشیده شود.
اکثر اوقات درد ناشی از آپاندیسیت ناگهانی و یکدفعه شروع می شود و با گذشت زمان به سرعت بدتر می شود. آپاندیس عفونت کرده خیلی سریع و 48 تا 72 ساعت پس از شروع علائم اولیه پاره می شود و در صورت عدم درمان می تواند به مرگ فرد منجر شود.
اینم بخونید: درد پهلوی راست پشت کمر چیست؟ 7 درمان خانگی
بعد از عفونت آپاندیس، خطر پارگی آن هر 12 ساعت بیشتر می شود. به طور کلی آپاندیسیت یک بیماری اورژانسی است و سریعا باید به آن رسیدگی شود.
به جز درد، علائم زیر هم می توانند جزو علائم هشدار دهنده آپاندیسیت باشند:
- شکم درد موقع سرفه، عطسه، نفس کشیدن یا حرکت کردن
- ورم شکم یا احساس نفخ
- یبوست یا اسهال
- بی اشتهایی
- تب خفیف
- تهوع و استفراغ
4- کشیدگی یا رگ به رگ شدن عضله
یکی از شایعترین علتهای کمردرد کشیدگی یا رگ به رگ شدن عضله است. فعالیتهای شدید مثل بلند کردن اجسام سنگین، چرخاندن بیش از حد عضله یا ورزش سخت و سنگین باعث کشیدگی عضلات می شوند. این آسیب ممکن است به خاطر یک کار ساده مثل بلند کردن جعبه های سنگین رخ بدهد یا در اثر یک تصادف رانندگی شدید.
معمولا کمردرد حاد ناشی از کشیدگی عضلات به صورت ناگهانی شروع می شود و با درد، التهاب، قرمزی، تورم و یا کبودی همراه است. اینکه چقدر طول می کشد تا علائم فروکش کنند به شدت فشار وارده به عضلات بستگی دارد و می تواند از یک روز تا چند هفته متغیر باشد. کمردرد ناشی از فشار عضلانی را می توانید در خانه و با استراحت کردن، کمپرس سرد یا گرم و داروهای بدون نسخه درمان کنید.
5- تنگی کانال نخاعی
صدمات ستون فقرات، رشد بیش از حد استخوان های ستون فقرات، آسیب و فتق دیسک باعث تنگ شدن کانال نخاعی و در نتیجه کمردرد می شوند. کانال نخاعی فضایی در ستون فقرات بدن است که از نخاع محافظت می کند. تنگی نخاع باعث احساس فشار و درد در کمر می شود و نخاع یا اعصابی که از نخاع به عضلات می رود را هم تحت فشار قرار می دهد. تنگی کانال نخاعی معمولا با افزایش سن و بعد از 50 سالگی بروز می کند. این عارضه در آقایان نسبت به خانمها شایع تر است و معمولا کمر یا گردن را درگیر می کند.
به جز پارگی و ساییدگی طبیعی که ناشی از افزایش سن هستند، موارد دیگری مثل تومورهای ستون فقرات، آرتریت روماتوئید، آسیب دیدن ستون فقرات و بعضی از بیماریهای استخوانی هم باعث تنگی کانال نخاعی می شوند. دارو درمانی، فیزیوتراپی و جراحی گزینه هایی هستند که برای درمان این عارضه استفاده می شوند.
6- فتق دیسک
فتق دیسک که به آن لغزش دیسک یا پارگی دیسک هم گفته می شود باعث درد شدید در کمر می شود. دیسک های بین مهره ای بالشتکهایی هستند که باعث می شوند مهره های ستون فقرات بدون اینکه به هم برخورد کنند یا مالیده شوند به راحتی بچرخند و خم شوند.
گاهی اوقات این دیسکها به خاطر بلند اجسام سنگین، خم شدن و یا به دلایل نامعلومی از جایشان خارج می شوند که به آن فتق دیسک گفته می شود. برآمدگی دیسک خارج شده روی ریشه های عصبی ستون فقرات فشار وارد می کند و باعث درد شدیدی می شود.
آیا درد پایین کمر نشانه عفونت است؟ زمان مراجعه به پزشک
فتق دیسک معمولا به دو دلیل ایجاد می شود: ضربه شدید یا استفاده بیش از حد. صدمه دیدن ستون فقرات یا تصادف کردن باعث آسیب دیدن دیسک های بین مهره ای و از جمله فتق دیسک می شود.
سبک زندگی کم تحرک یا اضافه وزن شما را در معرض ابتلا به فتق دیسک قرار می دهد. قسمت آسیب دیده ستون فقرات تعیین کننده محل و نوع درد است؛ مثلا اگر فتق دیسک در قسمت کمر باشد روی عصب سیاتیک فشار وارد می کند. این عصب از ستون فقرات شروع می شود و سپس به باسن و هر دو پاها می رسد. وقتی فتق دیسک عصب سیاتیک را تحت فشار قرار می دهد درد شدیدی که به پایین ساق پا می رسد و ممکن است کمردرد هم به همراه داشته باشد ایجاد می شود.
علائم فتق دیسک شامل درد، بی حسی، سوزن سوزن شدن، ضعف یا سفتی در کمر یا پاها می شود. حتی ممکن است ایستادن یا راه رفتن طولانی هم برایتان مشکل ساز شود.
علت درد پایین و سمت راست کمر در خانمها
چندین عامل مختلف وجود دارد که باعث درد کمر در خانمها می شود. برای همین است که به طور کلی شیوع کمردرد در خانمها بیشتر از آقایان است.
1- بارداری
افزایش وزن، تغییر حالت بدن و تغییرات هورمونی ناشی از بارداری همگی در کمردرد بارداری نقش دارند. وزن اضافه شده نوزاد و جفت روی عضلات لگن مادر که وظیفه حمایت از کمر را به عهده دارند فشار وارد می کند. در عین حال، افزایش میزان هورمون های ریلکسین و پروژسترون در طول بارداری رباطها و مفاصل ناحیه لگن را شل می کند و همین مساله به همراه افزایش وزن و ضعیف شدن عضلات باعث کمردرد و ناراحتی می شود.
درمان کمردرد بارداری به وضعیت سلامتی فرد و سابقه پزشکی اش بستگی دارد. ممکن است پزشک توصیه هایی مثل تحرک داشتن تا حد امکان، پوشیدن لباسهای مناسب، استفاده از داروهای بدون نسخه و یا فیزیوتراپی را برای شما تجویز کند.
2- اندومتریوز
اندومتریوز (Endometriosis) نوعی بیماری مزمن است که در آن بافت رحم در خارج از رحم رشد می کند. این بیماری اغلب اوقات با بیماریهای دیگر اشتباه گرفته شده و به غلط تشخیص داده می شود. پریود دردناک، خستگی، کمردرد و ناباروری از عوارض اندومتریوز هستند. کمردرد ناشی از اندومتریوز در سمت راست بدن یا هر دو طرف احساس می شود. البته محل این درد متفاوت است، ممکن است قسمت پایین شکم یا لگن دردناک باشد یا اینکه درد به به پایین باسن و پاها تابیده شود.
علاوه بر این برخی تحقیقات نشان می دهند که اندومتریوز می تواند به استخوانهای پایین کمر هم برسد. معمولا کمردرد ناشی از اندومتریوز در حوالی دوران قاعدگی شما بدتر می شود. آندومتریوز نخاعی به ندرت اتفاق می افتد اما می تواند علت اصلی کمردردهای مکرر باشد.
تشخیص آندومتریوز کار سختی است، چون معمولا باید با جراحی انجام شود. متخصص زنان تشخیص می دهد که آیا آندومتریوز دلیل کمردرد شماست یا نه.
ورزش سوپرمن برای درمان کمر درد در کمترین زمان (و 7 نکته)
3- فیبروم رحم
فیبروئید یا فیبروم رحم که به آن تومور خوش خیم عضله صاف رحم هم گفته می شود توده ای غیر سرطانی است که در داخل یا اطراف رحم ایجاد می شود. زمانی که بعضی از سلولهای رحم به خاطر افزایش میزان استروژن یا به دلیل عوامل ژنتیکی که روی پردازش استروژن در بدن تاثیر می گذارند دچار رشد و تکثیر غیر طبیعی می شوند فیبروئید رحم به وجود می آید. این عارضه شایع ترین تومور خوش خیم و غیر سرطانی در خانمها در طول سنین باروریشان است.
فیبروم رحم ممکن است کوچک و بدون علامت باشد ولی در برخی موارد هم آنقدر بزرگ می شود که روی مثانه یا راست روده و یا خود رحم فشار می آورد. این اتفاق باعث گرفتگی شدید، خونریزی شدید، نفخ شکم، درد هنگام رابطه جنسی، یبوست یا کمردرد می شود.
4- بیماری التهابی لگن
بیماری التهابی لگن (PID) نوعی عفونت جدی اندام تناسلی است و زمانی رخ می دهد که باکتریها از واژن به رحم، لوله های فالوپ و داخل حفره شکمی راه پیدا می کنند. این بیماری که باعث کمردرد می شود با علائمی مثل درد زیر شکم، خونریزی بین قاعدگی و ترشحات غیر طبیعی واژن همراه است. درمان موفقیت آمیز بیماری التهابی لگن به تشخیص زود هنگام بستگی دارد؛ بنابراین خیلی مهم است که به علائم توجه شود.
در صورتی که بیماری التهابی لگن درمان نشود در دراز مدت منجر به بروز مشکلات جدی و خطرناکی مثل درد مزمن لگن، حاملگی خارج از رحم یا ناباروری خواهد شد. اگر دچار این علائم شده اید باید هر چه سریعتر به پزشک مراجعه نمایید.
5- پیچ خوردگی تخمدان
پیچ خوردگی تخمدان زمانی اتفاق می افتد که یکی از تخمدانها دور بافت اطراف خودش بپیچد و جریان خون به آن قطع شود. این اتفاق منجر به درد شدید، ناگهانی و تیزی می شود که معمولا یک طرفه و در قسمت پایین شکم است و به سمت کمر می رود. علاوه بر این احتمالا فرد دچار تهوع و استفراغ هم می شود.
افرادی که به کیست تخمدان مبتلا هستند بیشتر از بقیه در معرض پیچ خوردگی تخمدان قرار می گیرند. اگر مشکوک به این بیماری هستید باید هر چه سریعتر به پزشک مراجعه کنید، چون این پیج خوردگی به جراحی اورژانسی برای برگرداندن جریان خون به تخمدان نیاز دارد.
اینو بخونید: علائمی که نشان می دهد سرطان در بدن تان شروع شده
آیا کمردرد مورد اورژانسی است؟
کمردرد مشکل شایعی است و خیلیها با آن دست و پنجه نرم می کنند، برای همین اغلب اوقات بسیاری از افراد فقط وقتی به پزشک مراجعه می کنند که درد شدید و ناتوان کننده باشد. توصیه ما این است که در صورت بروز علائم نگران کننده و غیر طبیعی به همراه کمردرد حتما به پزشک مراجعه نمایید تا در اسرع وقت درمان مناسب برایتان انجام شود. (منبع کمکی این بخش)