کاشف میکروب و واکسن دیفتری و تاریخچه مختصر

دیفتری، بیماری عفونی حاد ناشی از باکتری کورینباکتریوم دیفتری است که باعث آسیب در دستگاه تنفسی فوقانی می شود و علائم عمومی آن بیشتر به علت گسترش سم باکتریایی در سراسر بدن است. دیفتری در اواخر قرن نوزدهم یک بیماری جدی و مسری در بسیاری از جهان بود، زمانی شیوع آن در اروپا و آمریکای شمالی گسترش یافت و در نهایت با اقدامات ایمنی رشد آن کاهش یافت. هنوز هم عمدتا در مناطق معتدل دنیا در طول ماه های سردتر سال اتفاق می افتد و بیشتر در کودکان زیر 10 سال رخ می دهد.

تاریخ پزشکی دیفتری

داستان دیفتری شبیه بیماری تشنج است شاید هم جالب تر …

باکتری دیفتری توسط دو باکتری شناسان آلمانی بنام های ادوین کلبز و فردریش لفلر، کشف و شناسایی شده است. در اغلب موارد باکتری در قطرات ترشحات تنفسی که در طی صحبت کردن یا سرفه کردن توسط افراد مبتلا پخش می شود و انتقال می یابد. شایع ترین محل ورود و تجمع باکتری دیفتری، لوزه ها، بینی و گلو است. باکتری معمولا در این ناحیه باقی می ماند و در آن منطقه پخش می شود و یک سم قوی تولید می کند که از طریق جریان خون و عروق لنفاوی در سراسر بدن گسترش می یابد و به قلب و سیستم عصبی آسیب می رساند.

علائم دیفتری تب بالا و لرز، خستگی، گلودرد خفیف می باشند. انتشار باکتری دیفتری منجر به تشکیل غشای ضخیم، چرکی و خاکستری می شود که از باکتری ها، سلول های مرده از غشاهای مخاطی و فیبرین (پروتئین فیبرهای مرتبط با لخته شدن خون) تشکیل شده است. این غشا بصورتی پایدار و محکم به بافتهای زیرین دهان، لوزه ها، حلق و گلو یا سایر قسمت های موضعی می چسبد. غشاء در طی 7 تا 10 روز جدا می شود، اما بعد از آن در موارد شدید عوارض مسمومیت رخ می دهد. اول اغلب در هفته دوم یا سوم، قلب، تحت تاثیر قرار می گیرد.

بیمار مبتلا به میوکاردیت سمی (التهاب عضله قلب) می شود که می تواند مرگبار باشد. اگر فرد در این دوره خطرناک زنده بماند، قلب به طور کامل بهبود می یابد و بیمار به خوبی بهبود پیدا می کند. با این حال، این ظاهر فریبنده این باکتری خطرناک است و در واقع یکی از جنبه های موزیانه این بیماری است، زیرا فلج ناشی از فعالیت سم در سیستم عصبی اغلب هنگامی رخ می دهد که بیمار به نظر می رسد بهبود یافته است، عضلات حلق و برخی از عضلات چشم در حدود هفته سوم تحت تاثیر قرار می گیرند؛ که معمولا گذرا است و شدید نیست.

با این در هفته پنجم تا هشتم، در موارد شدید فلج ناشی از بلع و تنفس رخ می دهد که در بیماران بعد از چند هفته بهبود مییابد. بعدا، ممکن است فلج اندامها رخ دهد، هرچند که مرگ آور نیست. اگر بیمار بتواند از این مرحله بحرانی گذر کنند، بهبودی کامل حاصل خواهد شد.

حتما بخوانید: 7 اشتباه رایج که درمان آکنه پوست را کند می کند+ راه حل (از زبان فوق تخصص)

انواع مختلفی از دیفتری بسته به آناتومی محل شیوع اولیه باکتری در بدن وجود دارد. در دیفتری که در ناحیه بینی ظاهر می شود؛ تقریبا هیچ سمی از این ناحیه جذب نمی شود، بنابراین خطر کمی دارد و عوارض آن نادر است. در دیفتری دهان و حلق که شایع ترین نوع، عفونت است و به طور عمده به منطقه گلو و حلق محدود می شود؛ بیشتر بیماران اگر به درستی با آنتی تکسین دیفتری درمان شوند بهبود می یابند.

در بیشتر موارد کشنده، دیفتری نازوفارنکس، به بینی و گلو گسترش می یابد، گاهی اوقات به طور کامل آنها را با غشا پوشش می دهد و باعث سپتیکمی (مسمومیت خون) می شود. دیفتری حلق معمولا ناشی از گسترش عفونت به سمت پایین از نازوفارنکس تا حنجره است. راه هوايي ممكن است مسدود شود و بايد با قرار دادن يك لوله يا برش دهانه تراكئوتومي باز شود. دیفتری پوستی قسمتهایی از بدن را به غیر از دستگاه تنفسی، به ویژه پوست را بصورت زخم یا درد، تحت تاثیر قرار می دهد.

در پاسخ به وجود دیفتری بدن یک ماده خنثی کننده به نام آنتی تکسین تولید می کند که اگر به اندازه کافی و سریع تولید شود، بیماری بهبود می یابد. تنها درمان مؤثر دیفتری اعمال سریع آنتی تکسین است که از خون اسب هایی که به آنها سم دیفتری یعنی اگزوتوکسین تزریق شده باشد به دست می آید و با تولید آنتی تکسین به آن پاسخ می دهد. ولی سمی را که قبلا به بافت رسیده باشد خنثی نمی کند و آسیب بافتی ایجاد می کند. آنتی تکیسین ممکن است اگر به زودي به اندازه کافی در دسترس باشد، بیماری را درمان کند اما به بدن در برابر ابتلا شدن های بعدی به این بیماری محفاظت دائمی نمی دهد. آنتی بیوتیک ها می توانند باکتری دیفتری را در گلو از بین ببرند و میتوانند به هر بیمار داده شوند.

برای جلوگیری از دیفتری، بدن باید ضد توکسین را خود در واکنش به توکسین دیفتری تولید کند. ایمن سازی فعال در بسیاری از کشورها از طریق ایمن سازی با واکسن توکسوئید دیفتری که یک نوع از اگزوتوکسین غیر سمی است است و توانایی برای ایجاد یک ترکیب ضد توکسین پس از تزریق دارد انجام میشود. واکسن توکسوئید دیفتری معمولا در ابتدای زندگی چندین بار متوالی، در چند ماه اول زندگی، در یک یا دو سال و در 5 یا 6 سالگی با دوزهای تقویت کننده، به افراد تزریق میشود.

دیفتری چیست؟

دیفتری عفونت جدی باکتریایی است که بر غشاهای مخاطی گلو و بینی تاثیر می گذارد. به راحتی از یک فرد به فرد دیگر سرایت میکند اما با استفاده از واکسن می توان از دیفتری جلوگیری کرد.

اگر فکر می کنید دیفتری دارید، بلافاصله به پزشک مراجعه کنید. اگر آن را درمان نکنید، می تواند باعث آسیب شدید به کلیه ها، سیستم عصبی و قلب شود. طبق گفته کلینیک مایو، در حدود 3 درصد مرگ و میر بر اثر دیفتری است.

علت دیفتری

نوعی باکتری به نام Corynebacterium diphtheriae سبب دیفتری می شود. این بیماری معمولا از طریق تماس فرد به فرد یا از طریق تماس با اشیائی که دارای باکتری است، مانند فنجان یا لباس سرایت می یابد. شما همچنین ممکن است دیفتری را در صورت بروز عفونت، سرفه، یا گرفتگی بینی در فرد آلوده مشاهده کنید.

حتی اگر یک فرد آلوده نشانه یا علائم دیفتری را بروز ندهد و یا بهبود پیدا کردهه باشد، قادر به انتقال عفونت باکتریایی تا شش هفته پس از عفونت اولیه است.

باکتری ها اغلب بینی و گلو را آلوده می کنند. هنگامی که شما آلوده می شوید، باکتریها مواد سمی و خطرناکی را تولید می کنند. سموم از طریق جریان خون شما پخش می شوند و اغلب باعث ایجاد پوشش ضخیم و خاکستری در این مناطق بدن می شوند

• بینی
• گلو
• زبان
• راه تنفسی

در برخی موارد این سموم همچنین می توانند به سایر اعضای بدن، از جمله قلب، مغز و کلیه آسیب برساند. در نتیجه می تواند به عواقب بالقوه تهدید کننده زندگی منجر شود، مانند

• میوکاردیت، یا التهاب عضله قلب
• فلج
• نارسایی کلیه

عوامل خطر دیفتری

کودکان در ایالات متحده و اروپا به طور معمول علیه دیفتری واکسینه می شوند، بنابراین شیوع دیفتری در این مکان ها نادر است. با این حال، دیفتری هنوز در کشورهای در حال توسعه که میزان ایمن سازی آنها کم است نسبتا رایج است. در این کشورها به خصوص کودکان زیر 5 سال و افراد بالای 60 سال در معرض خطر ابتلا به دیفتری قرار دارند.

افراد زیر نیز در معرض خطر ابتلا به دیفتری قرار دارند

• واکسیناسیون نشده باشند
• از کشورهایی که دیفتری در آنها شیوع دارد بازدید کنند.
• یک اختلال سیستم ایمنی مانند ایدز داشته باشید
• در شرایط غیر بهداشتی و شلوغ زندگی می کنند

علائم دیفتری

علائم دیفتری معمولا در عرض دو تا پنج روز پس از عفونت ظاهر می شود. برخی از افراد علائم را تجربه نمی کنند، در حالی که برخی دیگر علائم خفیف دارند که شبیه سرماخوردگی هستند.

علامت قابل مشاهده و رایج دیفتری یک پوشش ضخیم و خاکستری در گلو و لوزه ها است. سایر علائم رایج عبارتند از

• تب
• لرز
• التهاب غدد لنفاوی در گردن
• صدای دو رگه، سرفه
• گلو درد
• پوست مرطوب
• سوزش
• احساس ناراحتی عمومی

علائم اضافی که به علت پیشرفت عفونت ممکن است ظاهر شود

• • مشکل تنفس یا بلعیدن
  • تغییر در دید
  • لکنت زبان
  • علائم شوک مانند رنگ پریدگی و سردی پوست، عرق کردن و ضربان قلب سریع

اگر بهداشتی ضعیف دارید یا در یک منطقه گرمسیری زندگی کنید، ممکن است دیفتری پوستی بگیرید. دیفتری پوست معمولا باعث زخم و قرمزی در ناحیه آسیب دیده می شود.

روش تشخیص

پزشک احتمالا یک معاینه فیزیکی برای بررسی غده های لنفاوی متورم انجام خواهد داد. او همچنین درباره سابقه پزشکی و علائمی که دارید، از شما می پرسد.

پزشک ممکن است در صورت مشاهده غشا خاکستری روی گلو و یا لوزه ها معتقد به ابتلا به دیفتری باشد. اگر پزشک شما نیاز به تایید تشخیص داشته باشد، نمونه ای از بافت آسیب دیده را می گیرد و آن را برای بررسی به آزمایشگاه ارسال می کند.

روش درمان

دیفتری یک وضعیت جدی است، بنابراین پزشک باید سریع عمل کند.

• اولین گام درمان تزریق آنتی توکسین است که برای مقابله با سم تولید شده توسط باکتری مورد استفاده قرار می گیرد.
• اگر به آنتی تکسین حساسیت دارید، حتما به پزشک خود بگویید. آنها ممکن است بتوانند به شما دوزهای کمی از آنتی تکسین بدهند و به تدریج مقدار بیشتری تزریق کنند.
• پزشک همچنین آنتی بیوتیک ها، مانند اریترومایسین یا پنی سیلین را تجویز می کند تا عفونت را کنترل کند.
• در طول درمان، ممکن است پزشک به خاطر ممانعت از سرایت بیماری به دیگران شما را در بیمارستان نگه دارد.
• همچنین ممکن است آنتی بیوتیک ها را برای کسانی که نزدیک شما هستند تجویز کند.

پیشگیری

با استفاده از آنتی بیوتیک ها و واکسن ها، دیفتری قابل پیشگیری است. واکسن دیفتری DTaP نام دارد. معمولا در یک تک دوز همراه با واکسن های سیاه سرفه و کزاز داده می شود. واکسن DTaP در پنج مرحله به کودکان داده می شود:

• 2 ماهگی
• 4 ماهگی
• 6 ماهگی
• 15 تا 18 ماهگی
• 4 تا 6 سال

در موارد نادر، یک کودک ممکن است واکنش حساسیتی به واکسن داشته باشد که می تواند منجر به تشنج یا کهیر شود که بعدا از بین می رود.

حتما بخوانید: برای درمان کهیر چه بخوریم؟ 11 خوراکی برتر (طبق تحقیقات جدید)

تاثیر واکسن ها تنها 10 سال طول می کشد، بنابراین کودک شما مجددا باید در سن 12 سالگی واکسینه شود. برای بزرگسالان توصیه می شود هر 10 سال یک بار واکسن دیفتری- سیاه سرفه-کزاز مصرف شود. با انجام این مراحل می توانید از دیفتری پیشگیری کنید.