قوز کمر وضعیتی است که در آن یک برآمدگی پشت کمر بوجود می آید. این وضعیت در هر سن ممکن است رخ دهد با این حال، معمولا بر زنان مسن تاثیر می گذارد. بیماران مبتلا به پوکی استخوان هم میتوانند به این وضعیت گرفتار شوند. انواع مختلفی از قوز کمر وجود دارد که بر کودکان یا نوجوانان تاثیر می گذارد. قوزکمر خفیف ممکن است هیچ مشکلی ایجاد نکند، اما نوع شدید آن می تواند بسیار مضر باشد، بصورتی که بر ریه ها، اعصاب، بافت ها و اندام ها اثر می گذارد و باعث مشکلات دیگر پزشکی می شود. درمان بستگی به سن، علت و اثرات قوز کمر دارد.
علل ابتلا به قوز کمر
قوز کمر زمانی رخ می دهد که مهره های پشتی کمر به طور فزاینده خمیده میشوند و علت آن می تواند مشکلات مختلفی از جمله موارد زیر باشد:
- پوکی استخوان
- انحطاط دیسک
- سرطان و درمان سرطان
- بیماری شویرمان (یک بیماری ستون فقرات)
- نقص مادرزادی
عوامل خطر
افراد خاصی که در معرض خطر ابتلا به قوز کمر هستند عبارتنداز:
- دختران نوجوان که وضعیت بدنی نامناسبی دارند.
- پسران 10 تا 15 ساله ای که در معرض ابتلا به بیماری شویرمان هستند.
- بیماران سالمند مبتلا به پوکی استخوان بیشتر در معرض شکستگی های ستون فقرات هستند که می تواند به قوز کمر منجر شود.
- بیماران مبتلا به سندرم مارفان (نوعی اختلال ژنتیکی) نیز مستعد ابتلا به قوز کمر هستند.
نشانه ها و علائم قوز کمر
- اگر قوز کمر خفیف باشد، بیمار ممکن است علائم و نشانه ای نداشته باشد.
- ستون فقرات غیر طبیعی
- سفتی کمر
- کمر درد
تشخیص توسط پزشک
- معاینه فیزیکی.
- معاینه عصبی برای بررسی رفلکس و قدرت عضلانی.
- اشعه ایکس برای تعیین درجه انحنا و تشخیص ناهنجاری های مهره ها.
- توموگرافی کامپیوتری (CT scan) برای تصاویر دقیق تر.
- تصویرسازی تشدید مغناطیسی (MRI) برای رد وجود تومور یا عفونت.
- تست های عصبی برای بررسی ضعف یا بیحسی عضلات.
- تست های عملکرد ریه در موارد شدید قوز کمر انجام می شود تا بررسی شود که آیا این خمیدگی بر توانایی تنفس بیمار تاثیرگذار است یا خیر.
روشهای درمان قوز کمر
1- روش های کلی
روش درمان به علت بیماری و نشانه های آن بستگی دارد:
- تسکین دهنده درد OTC مانند استامینوفن (Tylenol)، ایبوپروفن (Advil، Motrin) یا ناپروکسن (Aleve) می تواند مورد استفاده قرار گیرد. اگر این داروها موثر نیست، پزشک داروهای قوی تری تجویز می کند.
- اگر بیمار مبتلا به پوکی استخوان باشد، داروهای پوکی استخوان مانند داروهای تقویت استخوان برای جلوگیری از شکستگی ستون فقرات که ممکن است موجب تشدید قوز کمر شود، داده می شود. در بسیاری از بیماران، قوز کمر اولین نشانه ی پوکی استخوان است.
دیگر درمان های موثر قوز کمر عبارتنداز:
- تمرینات کششی به بهبود انعطاف پذیری ستون فقرات کمک می کند. تمرین هایی که به تقویت عضلات شکمی کمک می کنند نیز به بهبود وضعیت بدن کمک می کنند.
- علاوه بر این، استفاده از قوزبند میتواند به اصلاح و جلوگیری از تشدید قوز در کودکان مبتلا به بیماری شویرمان کمک کند.
- در موارد شدید ابتلا به قوز کمر، از جراحی استفاده میشود. عوارض جراحی ستون فقرات بسیار زیاد است و شامل موارد زیر می شوند: عفونت، خونریزی، درد، آرتریت، آسیب عصبی و تخریب دیسک. اگر جراحی اول موثر نبود، عمل دوم انجام میشود.
2- روشهای اصلاح وضعیت بدن
وضعیت خوب بدن، برای حفظ ذهن و بدن سالم بسیار ضروری است. این به تراز کردن ستون فقرات هم کمک میکند. داشتن ضعیت خوب بدن، به کاهش مشکلات رایج مانند درد کمر و گردن، سردرد و خستگی نیز کمک می کند. غیر از بهبود سلامت، وضعیت خوب باعث افزایش اعتماد به نفس هم می شود. مراحل داشتن وضعیت بدنی مناسب عبارتنداز:
- شناسایی یک وضعیت خوب: گام اول شناسایی یک وضعیت خوب یعنی کمر و شانه های صاف، چانه بالا، قفسه سینه رو به بیرون، شکم داخل است. در این وضعیت باید گوشها، شانه ها و لگن در یک خط راست قرار گیرند. با این حال، منحنی ستون فقرات به طور طبیعی به شکل “S” است. اگر درد دارید، در آینه به خود نگاه کنید تا ببینید آیا ستون فقراتتان را در موقعیت غیر طبیعی می دهید یا خیر. اطمینان حاصل کنید که وزنتان را به طور مساوی روی پایهایتان میگذارید.
- تمرین یا ورزش عضلات: گام بعدی در بهبود وضعیت بدن این است که ورزشهایی را انجام دهید که به تقویت عضلات کمر و شانه کمک می کند. این موجب میشود به طور طبیعی و ناخودآگاه، بدون هیچ احساس خستگی، در تمام زمان، وضعیت مناسب خود را حفظ کنید.
- اگر در مدت زمان طولانی ای از روز، شانه هایتان به سمت جلو خم شده باشد، کم کم شانه هایتان به سمت داخل مایل شده و دیگر برایتان به عادت تبدیل خواهد شد. تمرین کشش دست ها در پشت کمر، اثر منفی این عادت اشتباه را به کلی از بین خواهد برد.
- تمرین یوگا در ایجاد وضعیت مناسب بسیار مفید است. یوگا همچنین به بهبود تعادل، تقویت عضلات و کمک به شما حفظ تناسب بدن کمک می کند.
- وضعیت ایستاده: با پیدا کردن مرکز بدن خود، می توان موقعیت مناسب ایستاده را به دست آورد. حالت مناسب ایستادن نیز به شما اعتماد به نفس می دهد.
- پاها را به اندازه ی عرض شانه باز کنید و صاف بایستید. این یک نکته ی کلیدی در ایستادن درست است و باید به یک عادت برایتان تبدیل شود.
- بیشترین وزن خود را به روی زیر انگشت شست پا اعمال کنید و نه پاشنه، چون قرار گرفتن روی پاشنه موجب خمیده شدن کمر میشود.
- همیشه شانه هایتان را به سمت عقب و قفسه ی سینه را جلو نگه دارید و مستقیما بایستید. در ابتدا ممکن است غیر طبیعی باشد بخصوص اگر عادت نداشته باشید اما با گذشت زمان طبیعی میشود.
- سر را بالا نگاه دارید، قـائــم و راست، سـر را بـه جلو و چانه را به داخل بدهید، چانه را به عقب و یا پهلو کج نکنید. زانـوها را صـاف نـگاه داشته و فرق سرتان را به سـمت سـقف بکشید، شکم را بداخل دهید، باسن را بـه عقب و یا جلو کج نکنید.
- با تکرار و تمرین این وضعیت، آن را به یک عادت برای خود تبدیل کنید.
- وضعيت راه رفتن: وضعيت راه رفتن خوب به دنبال ایستادن صحیح بدست می آید. در حین راه رفتن، همیشه سر را بالا نگه دارید، قفسه ی سینه را به سمت بیرون و با چشم هایتان مستقیم به جلو نگاه کنید. هیچگاه هنگام راه رفتن سر را رو به جلو قرار ندهید.
- وضعيت نشسته: براي داشتن يك وضعيت خوب نشسته، هميشه صاف بنشینید و موارد زیر را رعایت کنید:
- از صندلی های مناسب و استاندارد بر اساس قد و وزنتان استفاده کنید. میتوانید از یک بالش کوچک در گودی کمر استفاده کنید.
- صاف و قائم بنشینید، کمر راست و شانه ها به عقب بـاسـن شـما بـاید با پشت صندلی در تماس باشد.
- هنگام نشستن روی صندلی، هر دو پا باید به زمین برسد. اگر پاهایتان به زمین نمیرسد، از یک زیر پایی استفاده کنید.
- وزن بدن را به طـور مسـاوی روی دو سوی باسن خود تـوزیع کنـیـد و پاها را روی هم نیندازید.
- حتی اگر وضعیت نشستن مناسبی دارید، پس از کمی نشستن استراحت کنید و برای چند دقیقه راه بروید.
- وضعيت رانندگی: وضعيت خوب رانندگی با حفظ وضعيت بدنی مناسب در هنگام نشستن به دست می آيد.
- راننده باید بتواند شیب صندلی، نحوه نشستن، فاصله از کف اتومبیل و از فرمان را تنظیم کند.
- به پشتی صندلی تکیه دهید و سر را هم در وضعیت مستقیم و مناسب قرار دهید.
- پاها هنگام رانندگی باید به گونه‌ای قرار گیرند که کمترین فشار در ناحیه ران ایجاد شود و همچنین کشیدگی در عضله پشت ساق پا ایجاد نشود. پاها باید تا حد ممکن در وضعیت 90 درجه باشند.
- وضعیت خواب: حفظ وضعیت مناسب بدنی حین خوابیدن کار دشواری است. بااینحال سعی کنید نکات زیر را رعایت کنید:
- یک تشک نرم و راحت به حفظ وضعیت مناسب کمر کمک میکند.
- خوابیدن روی کمر به صاف نگه داشته شدن شانه ها کمک میکند و راحتتر از خوابیدن روی شکم است.
- اگر به پهلو میخوابید، یک بالش کوچک بین پاهایتان قرار دهید. این به مستقیم نگه داشته شدن ستون فقرات کمک میکند.
- برای حفظ وضعیت مناسب بدن، از یک بالش مناسب استفاده کنید تا سر و شانه ها در وضعیت مناسب قرار گیرد. از بالش های خیلی بلند یا کوتاه استفاده نکنید.
3- تمرینات کششی
- تمرینات کششی به جلوگیری از درد گردن و کمر جلوگیری میکند.
- سر خود را در چهار جهت (جلو، عقب، چپ، راست) حرکت دهید. سر را بصورت دایره حرکت ندهید، زیرا ممکن است فشار بیشتری ایجاد کند.
- گردن را به آرامی ماساژ دهید.
- تمرینهای کششی را روزانه انجام دهید. وقتی این حرکات در صبح انجام شود، به رفع خواب آلودگی و کسالت کمک میکند. اگر در طول روز انجام شوند، به تقویت سطح انرژی کمک میکنند.
حتما بخوانید: راههای درمان قوز پشت گردن، زمان مورد نیاز، بهترین ورزشها و چند نکته مهم
4- ورزشهایی برای بهبود وضعیت بدنی
سعی کنید وضعیت بدن را در موقعیت گفته شده در بالا حفظ کنید. تمرینات زیر هم میتوانند کمک کننده باشند:
- روی کمر خود دراز بکشید و زانوهایتان را خم کنید و پاهایتان را از هم جدا کنید.
- پاهایتان را در حدود یک فوت دور از باسن خود نگاه دارید.
- بازوهایتان را در کنار بدن خود با کف دست هایتان نگاه دارید.
- این موقعیت را به مدت 10 ثانیه نگه دارید و سپس آن ها را دورتر از باسن خود حرکت دهید.
- این حرکت را برای یک دقیقه ادامه دهید.
- هنگام انجام این حرکت، وضعیت مناسب بدنی را حفظ کنید و بصورت عادی نفس بکشید.
- همچنین بهترین حرکات اصلاحی در ویدیوی زیر
5- استفاده از بریس (Brace)
بریس (می توانید از اینجا خرید کنید) نام کلی برای وسایلی است که در اطراف اندام گذاشته میشود تا حرکت اندام را کنترل کرده و یا شکل آن را تحت تاثیر قرار دهد. این وسیله برای حفظ وضعیت مناسب شانه ها و گردن و همچنین کمر استفاده میشود. بریس موجب صاف نگه داشتن کمر و حفظ موقعیت شانه ها رو به عقب میشود. این وسیله میتواند در هر سنی برای اصلاح وضعیت بدن استفاده شود.
بریسها معمولا بدون نسخه قابل دسترسی هستند و میتوانند برای زنان، مردان و کودکان استفاده شوند. بعضی بریسها برای افراد مبتلا به ضعف عضلانی و برخی دیگر برای بلند کردن اجسام سنگین استفاده میشود. بریسها موجب تقویت ستون فقرات و کاهش احتمال آسیب های عضلانی میشود.
حتما بخوانید: 16 کاری که برای سالم ماندن در تمام طول زندگی باید انجام دهید!
بریسهای حفظ وضعیت بدن باید بصورت متناوب، در زمان بروز علایم و اختلال در فعالیتهای روزمره استفاده شوند. بریسها نباید بصورت طولانی و در مدت زمان زیاد استفاده شوند چون موجب ضعف عضلات و بدتر شدن علایم بیماری میشوند. فراموش نکنید که این بریسها نباید جایگزین فیزیوتراپی، کاهش وزن، ورزشهای کششی و تغذیه ی سالم باشند. بعبارت دیگر استفاده از بریس باید با موارد ذکر شده همراه باشد. در صورت آسیب عضلانی، بجای استفاده از بریس، باید سریعا به پزشک مراجعه کرد.
