ناپایداری یا بی‌ثباتی مچ پا وضعیتی است که در آن مچ پا بیش از حد حرکت می‌کند و فرد احساس لقی در مچ پای خود دارد. این عارضه علت‌های مختلفی دارد و در برخی موارد ممکن است به دلیل شرایط ژنتیکی ایجاد شود. ناپایداری مچ پا ممکن است دیگر مفاصل پا از جمله مفصل ساب تالار را نیز در گیر کند و حتی با وجود ثابت بودن رباط‌ها، موجب از بین رفتن مچ پا شود که با درد و سفتی تاندون آشیل همراه است.
در برخی از افراد ممکن است بی‌ثباتی مچ پا به صورت مزمن وجود داشته باشد. این افراد معمولا دارای مچ پاهایی هستند که با وارد شدن فشار حین انجام فعالیت‌هایی مانند دویدن یا راه رفتن روی سطح هموار یا به صورت ایستاده دچار بی‌ثباتی می‌شوند. بی‌ثباتی مزمن مچ پا معمولا به دلیل پیچ خوردگی مچ پا یا پیچ خوردگی که هنوز به طور کامل بهبود نیافته، رخ می‌دهد.
علائم ناپایداری مچ پا
بیماران مبتلا به بی‌ثباتی مچ پا علائم مختلفی را تجربه می‌کنند که این علائم ممکن است در افرادی که بی‌ثباتی مزمن مچ پا دارند کمی متفاوت یا شدید‌تر باشد. از جمله علائم بی‌ثباتی مچ پا می‌توان به پیچش مچ پا، به خصوص هنگام راه رفتن روی سطح ناهموار یا چرخش و تغییر جهت سریع در ورزش‌هایی مانند بسکتبال اشاره کرد که معمولا به دلیل نیاز به انرژی و وارد شدن آسیب کمتر، با درد کمتری نیز همراه است.
افرادی که دارای بی‌ثباتی مزمن مچ پا هستند معمولا علائم شایع زیر را تجربه می‌کنند:
- حرکت بیش از استخوان‌های مچ پا در فعالیت‌های روزانه
- احساس درد بدون آسیب مکرر
- احساس درد هنگام پیاده روی در سراشیبی
- از دست دادن مچ پا به خصوص هنگام راه رفتن روی سطح نا هموار یا پوشیدن کفش‌های ناراحت‌کننده
- احساس درد پس از انجام فعالیت‌های بدنی مانند ورزش
- حساسیت به لمس مچ پا
علل ناپایداری مچ پا
شایع‌ترین و مهم‌ترین علت بی‌ثباتی مچ پا، پیچ خوردگی‌های مکرر مچ پا است. دکتر بابک اتوکش اکثر پیچ خوردگی‌های مچ پا را با روش‌های غیر جراحی درمان می‌کند و تنها در موارد شدیدی که رباط‌ها توانایی خود را برای ایجاد ثبات در مچ پا از دست می‌دهند، جراحی انجام می‌دهد.
آناتومی
در مفصل مچ پا رباط‌های مختلفی وجود دارد که دارای ساختار‌هایی لاستیکی می‌باشند و استخوان‌ها را به یکدیگر متصل می‌کنند. تاندون‌ها نیز بافت‌هایی هستند که موجب اتصال ماهیچه‌ها به استخوان می‌شوند و به ماهیچه‌ها اجازه وارد کردن نیرو به استخوان‌های مرتبط با خود را می‌دهند. هنگامی که مچ پا دچار پیچ خوردگی می‌گردد، چندین رباط پاره یا رگ به رگ می‌شود که مهم‌ترین آن‌ها عبارت است از:
رباط تالوفیبولار قدامی یا ATFL که در قسمت بیرونی مچ پا تالوس را به نازک نی متصل می‌کند.
رباط فیبولار پاشنه‌ای یا CFL که فیبولا را با استخوان پاشنه متصل می‌کند.
نحوه تشخیص ناپایداری مچ پا
دکتر بابک اتوکش جراح و متخصص ارتوپدی می‌تواند بی‌ثباتی مچ پا را با مطالعه تاریخچه پزشکی بیمار و انجام معاینات فیزیکی به خوبی تشخیص دهد که آدرس وب سایت ایشان جهت آشنایی با دکتر و رزرو نوبت https://drbotoukesh.ir است. ایشان در طول معاینه، قدرت و حرکت مفصل بیمار را مورد آزمایش قرار می‌دهد و به منظور بررسی هرگونه آرتریت مچ پا یا تغییراتی در تراز استخوان، عکسبرداری با اشعه ایکس را تجویز می‌کند.
روش‌های درمان ناپایداری مچ پا
جراح و متخصص مچ پا معمولا بهترین روش‌های درمانی را براساس درد و محدودیت‌های حرکتی در فعالیت‌های روزمره تعیین می‌کند. در یک دسته بندی کلی می‌توان روش‌های درمان ناپایداری مچ پا را به دو دسته زیر تقسیم کرد:
روش‌های درمانی غیر جراحی
روش‌های درمانی غیر جراحی برای ناپایداری مچ پا زمانی مورد استفاده قرار می‌گیرد که ناپایداری در سطح متوسطی قرار داشته باشد و با علائم دیگری همراه نباشد. از جمله این روش‌ها می‌توان به بستن مچ پا و توانبخشی اشاره کرد.
جراحی
جراحی ناپایداری مچ پا معمولا شامل روشی برای محکم کردن رباط‌های موجود یا یک پیوند تاندون جداگانه برای بازسازی رباط‌ها می‌شود. در صورتی که بیمار قوس بلند یا ناهنجاری کاوواروس داشته باشد، جراح به منظور کاهش خطر بازگشت بی‌ثباتی پس از جراحی ممکن است تنظیم مجدد پا را توصیه کند.
برای درمان بی‌ثباتی مزمن مچ پا معمولا روش‌های غیر جراحی مانند فیزیوتراپی، استراحت و کاهش فعالیت‌های بدنی، استفاده از کمپرس یخ، فشرده‌سازی با باند کشی، مصرف دارو‌های ضد التهابی و استفاده از مچ بند توصیه می‌شود. در موارد شدید نیز عمل جراحی صورت می‌گیرد که در طول آن رباط‌ها ترمیم و بازسازی می‌شوند.
بهبودی و توانبخشی پس از جراحی ناپایداری مچ پا
در صورت انجام عمل جراحی، مچ پای بیمار به منظور بی‌حرکت ماندن گچ گرفته می‌شود و پس از برداشتن آن تمرینات تقویتی، تعادلی و توانبخشی آغاز می‌گردد. طول دوره بهبودی هر بیمار به نوع عمل بیمار و وضعیت بدنی او بستگی دارد و بهبودی کامل ممکن است شش ماه زمان لازم داشته باشد.
خطرات و عوارض ناشی از جراحی ناپایداری مچ پا
خطرات و عوارض ناشی از جراحی ناپایداری مچ پا که با وجود بازسازی مناسب رباط‌ها ممکن است ایجاد شود، معمولا شامل درد مداوم یا بی‌ثباتی مکرر مچ پا است.
