عصب شناسی چیست؟ تخصص ها و زیرمجموعه ها

متخصص مغز و اعصاب (نورولوژیست) یک پزشک با آموزش تخصصی در تشخیص و درمان بیماری های مغز، نخاع، اعصاب محیطی و عضلات است. اغلب اوقات بیمارانی که علائم بیماری عصبی دارند، به متخصص مغز و اعصاب ارجاع داده میشوند. پزشک عمومی بعد از سپری کردن 4 سال دوره رزیدنتی در تخصص بیماریهای مغز و اعصاب به نورولوژیست منسوب می گردد و پس از آن با گذراندن دوره های تکمیلی فوق تخصصی مغز و اعصاب در رشته های مربوطه به صورت فوق تخصصی به درمان بیماران مبتلا به بیماریهای مغز و اعصاب می پردازد. طبق آمار حدود 16،000 متخصص مغز و اعصاب در ایالات متحده وجود دارد.

نورولوژیستها جراح نیستند. کسانی که عمل جراحی را انجام می دهند، جراحان مغز و اعصاب نامیده می شوند و آنها به جای طب داخلی بیشتر جراحی میکنند.

حتما بخوانید: 5 تا از بهترین قرص های آرامش اعصاب تایید شده توسط FDA (بدون عوارض)

تخصص

یک متخصص مغز و اعصاب اغلب بیماران زیر را درمان می کند:

• سکته مغزی: بیمارانی که عوامل خطر سکته ی مغزی دارند، سکته بدون علت مشخص دارند، سکته مغزی مجدد یا اثرات غیر معمول سکته مغزی دارند باید به متخصص مغز و اعصاب مراجعه کنند.
• ترومای عصبی: آسیب مغزی زمانی ست که یک ضربه ی ناگهانی، خارجی یا فیزیکی به مغز آسیب می رساند.
• تومور سیستم عصبی: 130 نوع تومور مغزی مختلف وجود دارد.
• عفونت سیستم عصبی: این شامل مننژیت، التهاب مایعی که مغز و نخاع را احاطه کرده است، آنسفالیت و التهاب مغز است.
• بیماری های خود ایمنی: افرادی که مبتلا به بیماریهای خود ایمنی هستند که بر سیستم عصبی تاثیر می گذارد، مانند مولتیپل اسکلروز، ممکن است به یک متخصص مغز و اعصاب نیاز داشته باشند.
• تشنج و اختلالات تشنج: فعالیت الکتریکی غیر طبیعی در مغز می تواند باعث تشنج شود. صرع یک ​​بیماری است که در آن فرد تشنج های مکرر دارد. تشخیص و درمان این اختلالات اغلب نیاز به مشاوره با متخصص مغز و اعصاب دارد.
• اختلالات حرکتی: این شامل بیماریهایی مانند پارکینسون و همچنین مشکلات حرکتی، از جمله لرزش، سفتی، حرکات ناخواسته یا راه رفتن سخت است.
• اختلالات عصبی عضلانی: بیماریهایی مانند اسکلروز جانبی آمیوتروفیک یا بیماری لوگهریک (amyotrophic lateral sclerosis یا ALS) بر روی عصبهایی اثر میگذارد که عضلات ارادی را کنترل میکند.
• سردرد: دو نوع معمول سردرد در ارتباط با متخصصان مغز و اعصاب عبارتند از میگرن و سردرد تنشی.
• دمانس: دمانس یا زوال عقل یک اصطلاح برای انواع مختلف اختلالات شناختی، از جمله بیماری آلزایمر است.
• اختلالات خواب: نارکولپسی (حمله های خواب در ساعات بیداری) نوعی اختلال عصبی است.
• نوروپاتی محیطی: نوروپاتي محيطي (التهاب چندین عصب محیطی مختلف) به بیماریهای مختلفی که شامل آسیب به سيستم عصبي محيطي است اطلاق میشود. شبکه ارتباطي گسترده است که سيگنال هايي را بين سيستم عصبي مرکزي (مغز و نخاع) و تمام قسمت هاي ديگر بدن وارد مي کند.

تخصص های دیگر

متخصصان مغز و اعصاب به انجام موارد زیر نیز مجاز هستند و آموزش داده میشوند:

• پونکسیون کمری یا بذل نخاع یک روش نمونه برداری ست که در آن مقدار کمی مایع مغزی نخاعی، مایع محافظتی که مغز و نخاع را احاطه کرده است، از ستون فقرات جهت بررسی برداشته میشود.
• الکترومیوگرافی (EMG)، آزمایشی ست که سلامتی عضلات و اعصاب را کنترل می کند.
• تست تنسیلون، یک تست تشخیصی برای بیماری میاستنی گراویس (ازجمله بیماریهای خودایمنی و نوعی فلج ماهیچه ای) میباشد.
• الکتروانسفالوگرافی یا نوار مغزی (EEG)، یک تست غیر تهاجمی است که موجب تشخیص اختلالات در امواج مغزی و یا فعالیت الکتریکی مغز می شود.
• تست خواب یا پلی سومنوگرافی، برای دیدن بیماریهای مزمنی که خواب را تحت تاثیر قرار میدهند انجام میگیرد.
• تزریق سم بوتولینوم که برای کنترل سفتی و اسپاستیکال عضلانی استفاده می شود و می تواند نتیجه ای از اختلالات عصبی باشد.

زیرمجموعه ها

بسیاری از متخصصان مغز و اعصاب انواع خاصی از بیماران یا بیماریهای خاصی را انتخاب میکنند. بعضی از نمونه های آن عبارتند از:

1-مغز و اعصاب کودکان

متخصص مغز و اعصاب اطفال یکی از شش کودکی که مشکل سیستم عصبی دارند را درمان می کند.

حتما بخوانید: انکولوژی چیست؟ انواع انکولوژیست و بهترین آن برای انتخاب

2- مراقبت تسکینی

مراقبت تسکینی دربرگیرنده همه اقدامات فعال و کامل برای کاستن از رنج و درد و بهبود کیفیت زندگی در بیمار است. مراقبت تسکینی مراقبتی است که برای بهبود بخشیدن به کیفیت زندگی بیمارانی صورت می‌گیرد که به بیماری خطرناک یا تهدیدکننده جان، مانند سرطان یا تومور مغزی دچار می‌باشند.

3- اختلال عصبی تکاملی

این متخصصان بر گروهی از اختلالات که از دوران کودکی شروع می شوند، بر سه یا بیشتر از جنبه ی زندگی تأثیر می گذارند و شامل اختلالات زبان، حرکت، احساسات خاص و شناخت می شوند، تمرکز میکنند.

4- پزشکی عصبی عضلانی

متخصصان در این زمینه، بیماریهای زیر را مدیریت میکنند:

• سیستم عصبی محیطی که از اعصاب خارج از مغز و نخاع تشکیل شده است.
• اتصال عصبی عضلانی که عصب را به عضلات متصل می کند تا سیگنال های حرکت عضلانی را انتقال دهد. میاستنی گراویس، بیماری مزمن و قابل درمان است که شایع ترین نوع این اختلال عصبی-عضلانی است.
• بیماری های عضلانی اغلب به عنوان دیستروفی عضلانی یا میوپاتی طبقه بندی می شوند.

5- تسکین درد

این متخصصان درد مزمن ناشی از بیماری هایی شامل سردرد، کمردرد، درد سرطان، درد آرتروز، درد نوروژنیک (درد ناشی از آسیب اعصاب محیطی یا سیستم عصبی مرکزی) و درد روانی را درمان میکنند.

6- پزشکی خواب

مشکلات خواب ممکن است به علت آسیب به بخشی از مغز که به آسیب مغزی یا سکته مغزی یا سایر بیماری های مرتبط با سیستم عصبی مرکزی مانند بیماری پارکینسون رخ می دهد، ایجاد شود. این متخصصان در پزشکی خواب تخصص دارند.

7- مغز و اعصاب عروقی

این متخصصان بیماری های موثر بر ساختار و عملکرد رگ های خونی تامین کننده مغز را ارزیابی، درمان و مطالعه می کنند. آنها اغلب بیمارانی را درمان میکنند که از شرایطی مانند سکته مغزی رنج می برند.

همه متخصصان مغز و اعصاب تجربه زیادی در درمان سکته دارند. مغز و اعصاب عروقی نیاز به آموزش های ویژه ای دارد که ممکن است بین یک تا سه سال طول بکشد و بر آخرین تکنیک های مراقبت از سکته، از جمله درمان مداخله ای، تمرکز میکند.

8- اختلالات خودمختاری

این متخصصان بر مشکلات مربوط به سیستم عصبی خودمختار تمرکز می کنند. این سیستم عملکرد اندام های داخلی بدن مانند ضربان قلب، فشار خون، هضم و دمای بدن را تنظیم می کند.

چند نکته

اگر علایم یک مشکل عصبی دارید، بجای مراجعه به پزشک عمومی، به یک متخصص مغز و اعصاب بروید. حتی ممکن است گاهی اوقات برای متخصصان پزشکی هم دشوار باشد که به کدام متخصص مراجعه کنند. مراقبت های پزشکی هماهنگ شده احتمال بروز اختلال در مصرف دارو یا مصرف بیش از حد دارو را کاهش می دهد.

حتما بخوانید: اورولوژی چیست؟ چه موقعی باید حتما انجام شود؟ و نکات مهم دیگر

پس از مراجعه به متخصص، همه آزمایشات، گزارشها یا تصویر برداری مربوط به بیماری را بهمراه داشته باشید. همچنین تمام داروهایی که مصرف می کنید، از جمله داروهای تجویزی، غیرتجویزی و اطلاعات کامل مانند سابقه خانوادگی ابتلا به بیماریها را به پزشک اطلاع دهید.