کزاز یک عفونت جدی باکتریایی است که بر سیستم عصبی تاثیر می گذارد و سبب ایجاد قفل عضلات در سراسر بدن می شود. عفونت اغلب باعث انقباض عضلات در فک و گردن می شود. با این حال، در نهایت به سایر قسمت های بدن گسترش می یابد. و در حدود 20 درصد بیماران میتواند موجب مرگ شود. این بیماری درمان خانگی ندارد و باید سریعا به بیمارستان مراجعه شود. واکسن پیشگیری این بیماری نیز وجود دارد ولی ایجاد ایمنی فقط برای 10 سال است. در ادامه دلیل و علائم این بیماری و روش های درمانی آن را بررسی کردیم.
دلیل ابتلا به بیماری کزاز
این عارضه به علت باکتری به نام Clostridium tetani است. این باکتری را می توان در گرد و غبار، خاک و ضایعات حیوانات یافت. این باکتری توسط ارگانیسم های خاص تولید می شوند. آنها اغلب به شرایط محیطی خشن مانند گرمای زیاد مقاوم هستند. هنگامی که این باکتری از طریق زخم یا برش عمیق وارد جریان خون می شوند، فرد می تواند آلوده شود. اسپورهای باکتری سپس به سیستم عصبی مرکزی گسترش می یابند و یک سم را به نام tetanospasmin تولید می کنند. این سم سیگنال های عصبی را از نخاع به عضلات می رساند و منجر به اسپاسم (گرفتگی) عضلانی شدید می شود.
روش انتقال کزاز
علائم کزاز
علائم کزاز معمولاً حدود ۷ تا ۱۰ روز پس از عفونت اولیه بروز می کند. با این حال، این بازه زمانی می تواند از ۴ روز تا حدود ۳ هفته متغیر باشد و در برخی موارد ممکن است ماه ها طول بکشد.
عوارض جانبی کزاز
- مشکلات تنفسی ناشی از اسپاسم تارهای صوتی (لارنگوسپاسم) و اسپاسم عضلاتی که تنفس را کنترل می کنند.
- پنومونی (عفونت ریه ها)
- آسیب مغزی به دلیل کمبود اکسیژن
- ریتم غیر طبیعی قلب
- شکستگی های استخوانی و شکستگی ستون فقرات به علت اسپاسم عضلانی و تشنج
- عفونت های ثانویه به دلیل بستری طولانی مدت در بیمارستان
- اگر رگ های ریوی مسدود شوند، این مسئله می تواند بر تنفس و گردش خون تأثیر بگذارد. بیمار فورا به اکسیژن درمانی و داروهای ضد لخته نیاز خواهد داشت.
- اسپاسم شدید عضلات می تواند منجر به از بین رفتن عضلات اسکلتی شود. این امر باعث نشت پروتئین به ادرار و نارسایی شدید کلیوی می شود.
انواع بیماری کزاز
1- کزاز تعمیم یافته: کزاز تعمیم یافته می تواند بر همه عضلات اسکلتی تأثیر بگذارد. این نوع رایج ترین و همچنین شدیدترین شکل از بین چهار نوع است.
2- کزاز موضعی: کزاز موضعی با اسپاسم عضلانی در زخم یا در نزدیکی زخمی که به باکتری ها آلوده شده است، بروز می کند.
3- کزاز سفالین: کزاز سفالین در درجه اول پس از عفونت گوش یا صدمه به سر، یک یا چند عضله در صورت را سریعاً تحت تأثیر قرار می دهد (در یک یا دو روز). تریسموس (“قفل”) نیز ممکن است رخ دهد. این بیماری به راحتی می تواند به کزاز تعمیم یافته تبدیل شود.
4- کزاز نوزادان: کزاز نوزادان شبیه کزاز تعمیم یافته است، به جز این که در کودکی که کمتر از یک ماه سن داشته باشد (که به آن نوزاد گفته می شود) رخ می دهد. این وضعیت در کشورهای توسعه یافته نادر است.
تشخیص کزاز
دکتر یک معاینه فیزیکی را برای بررسی علائم مانند سفتی عضلانی و اسپاسم دردناک انجام خواهد داد.
بر خلاف بسیاری از بیماری های دیگر، کزاز به طور کلی از طریق آزمایش های آزمایشگاهی تشخیص داده نمی شود. با این وجود، پزشک هنوز هم می تواند آزمایشات آزمایشگاهی را انجام دهد تا احتمال بیماری هایی که علائم مشابهی دارند، رد شود. این بیماری ها شامل مننژیت و عفونت باکتریایی هاری که بر مغز و نخاع اثر می گذارد یا عفونت ویروسی که موجب تورم مغزی می شود، می باشند
پزشک همچنین تاریخچه واکسیناسیون را بررسی می کند. اگر واکسینه نباشید و یا دوره واکسن تمام شده باشد در معرض خطر قرار دارید.
درمان کزاز
1- آنتی بیوتیک ها (به عنوان مثال ، مترونیدازول، پنی سیلین G یا داکسی سایکلین) برای از بین بردن باکتری ها و گاهی اوقات، آنتی توکسین (به نام گلبول ایمنی کزاز یا TIG) برای از بین بردن سم، استفاده می شود. پنی سیلین تزریقی ( 10 تا 12 میلیون واحد روزانه برای 10 روز) برای از بین بردن سلولهای زایا که منبع تولید سم می باشند، تجویز می شود. در بیماران حساس به پنی سیلین از کلیندامایسین و یا اریترومایسین هر 6 ساعت به عنوان جایگزین استفاده می شود. در صورت وجود عفونت فعال دیگر، درمان آنتی بیوتیکی مناسب آن نیز صورت می گیرد.
2- آنتی توکسین برای خنثی کردن سم در گردش خون و سم متصل نشده در زخم استفاده می شود. آنتی توکسین به مقدار قابل ملاحظه ای موارد مرگ و میر را کاهش می دهد ولی بر روی سمی که قبلا به بافت های عصبی انتقال یافته اثری نگذاشته است.
3- داروهای آرام بخش مانند دیازپام برای کنترل اسپاسم عضلانی و شل کننده های عضلانی تجویز میشوند.
4- پشتیبانی از ونتیلاتور برای کمک به تنفس در صورت اسپاسم تارهای صوتی یا عضلات تنفسی استفاده میشود.
5- به دلیل اینکه عضلات به طور مداوم اسپاسم می کنند، افزایش تقاضای متابولیک بر روی بدن اعمال می شود. افرادی که از کزاز بهبود می یابند، علائم طولانی مدت ندارند.
پیشگیری از کزاز
واکسیناسیون می تواند از بروز عفونت کزاز جلوگیری کند به شرطی که برنامه ی دریافت واکسن را به طور منظم رعایت کنید.
در کودکان کمتر از هفت سال، واکسن سه گانه دیفتری – کزاز – سیاه سرفه، تزریق می شود که فرد را در برابر سه بیماری، دیفتری، سیاه سرفه و کزاز ایمن می کند، آخرین مدل این واکسن شامل دیفتری، سم کزاز و سیاه سرفه است، این واکسن شامل پنج دوز است که به طور معمول در بازو یا ران اطفال تزریق می شود
سن تزریق واکسن کودکان به شکل زیر است:
- دو ماهگی
- چهار ماهگی
- شش ماهگی
- 15-18 ماهگی
- 4-6 سالگی
در کودکان بیشتر یا مساوی هفت سال و کمتر از 11سال، از واکسن کزاز بالغان (کزاز همراه با دیفتری) تزریق می شود و از 11 تا 64 سال، در افرادی که هرگز واکسن دریافت نکرده اند، واکسن کزاز – دیفتری و سیاه سرفه به واکسن کزاز بالغان ارجحیت دارد، همچنین در افراد بالای 64 سال سم کزاز استفاده می شود.
تقویت کننده واکسن کزاز اغلب به همراه تقویت کننده واکسن دیفتری زده می شود. در سال 2005، واکسن کزاز دیفتری سیاه سرفه برای استفاده در نوجوانان و بزرگسالان زیر 65 سال به منظور اطمینان از محافظت در برابر سیاه سرفه، تایید شد.
نکات تکمیلی
- محل زخم را برای کنترل خونریزی مستقیما فشار دهید تا خونریزی شما کنترل شود. پس از کنترل خونریزی، زخم را تمیز کنید.
- بعد از تمیز کردن زخم، لایه نازکی از یک کرم یا پماد آنتی بیوتیک مانند آنتی بیوتیک ترکیبی نئوسپورین و پلیسپورین روی زخم بمالید. این آنتی بیوتیک ها بهبودی زخم ها را تسریع نمی کنند بلکه می توانند با ردش باکتریایی و عفونت مقابله کنند.
- قرار گرفتن زخم در معرض هوا بهبودی را سرعت می بخشد اما پانسمان کردن زخم آن ها تمیز نگه داشته و از باکتری های خطرناک موجود در محیط دور می کند.
- برای پیشگیری از عفونت، حداقل روزی یکبار و یا زمانی که پانسمان مرطوب یا کثیف می شود آن را عوض کنید.
با اپلیکیشن چرب زبان، هر زبانی رو فقط با روزانه 5 دقیقه گوش دادن، توی 80 روز مثل بلبل حرف بزن! بهترین متد روز، همزمان تقویت حافظه، آموزش تصویری با کمترین قیمت ممکن!
