کاربرد داروی تیزانیدین، عوارض جانبی، و طرز مصرف

این دارو برای درمان اسپاسم عضلانی ناشی از شرایط خاص (از جمله مولتیپل اسکلروزیس، آسیب نخاعی) استفاده می شود. اینکار با کمک به آرام کردن ماهیچه ها و مسدود کردن امواج عصبی (احساس درد) که به مغز ارسال می شود انجام می گردد. در این مطلب، جدیدترین اطلاعات پزشکی را در مورد داروی تیزانیدین، موارد کاربرد، عوارض، طرز مصرف اصولی و نکات مهم در این زمینه می خوانید.

تیزانیدین چیست؟

تیزانیدین عمدتا برای درمان اسپاسم عضلانی ناشی از مولتیپل اسکلروز، آسیب نخاعی و آسیب مغزی استفاده می شود. همچنین ممکن است پزشکان تیزانیدین را برای کمردرد، سردرد میگرنی و بعضی از علائم فیبرومیالژیا تجویز کنند. تیزانیدین هیدروکلراید (تیزانیدین HCL) داروی تجویزی است که تحت نام تجاری Zanaflex® و نامهای عمومی دیگر فروخته می شود. این دارو متعلق به دسته ی داروهای شل کننده ی عضلات است که برای از بین بردن اسپاسم عضلانی استفاده می شود. تیزانیدین هیدروکلراید در فرم های زیر موجود است:

• کپسول تیزانیدین: 2 میلی گرم، 4 میلی گرم یا 6 میلی گرم
• قرص تیزانیدین: 4 میلی گرم

تیزانیدین چگونه کار می کند؟

تیزانیدین یک آگونیست آلفا ۲ آدرنرژیک مرکزی است. این ماده با مسدود کردن پالس های عصبی (احساس درد) که به مغز ارسال می شود کار می کند. این دارو موجب کاهش سیگنالهای عصبی مغز برای انقباض عضلات میشود. با کاهش سیگنال های عصبی از مغز، عضلات می توانند آرام باشند. این کمک می کند تا سفتی و درد عضلانی، اسپاسم یا اسپاستیک (ترکیبی از سفتی و اسپاسم) تسکین یابد.

شکل 1: مکانیسم عمل تیزانیدین

همچنین بخوانید: اسید لاکتیک– تاثیر بر عضلات، روش دفع، نحوه تست و همه نکات مهم

دوز تیزانیدین

دوز بزرگسالان: پزشک به شما می گوید که چقدر و چه زمانی باید تیزانیدین را مصرف کنید. تصمیم گیری پزشک به سن و سابقه پزشکی شما بستگی دارد. باید بدانید که:

• تیزانیدین باید در نوبتهای مختلف تا حداکثر 3 بار در روز مصرف شود.
• درمان احتمالا با دوز پایین 2 میلی گرم شروع می شود. اگر این علایم بیماری را از بین نبرد، پزشک به تدریج دوز دارو را از 2 تا 4 میلیگرم افزایش می دهد تا درد و ماهیچه ها را تسکین دهد.
• بین هر دوز باید حدال 6 تا 8 ساعت فاصله باشد.
• مقدار داروی مصرفی روزانه نباید بیش از 36 میلی گرم باشد.

کودکان: مصرف تیزانیدین در کودکان مورد مطالعه قرار نگرفته است. استفاده این دارو در افراد کمتر از 18 سال توصیه نمی شود.

سالمندان: استفاده از تیزانیدین در افراد بالای 65 سال توصیه نمی شود. ممکن است این افراد بیشتر در معرض خطر عوارض جانبی باشند.

مطلب مشابه: داروی هیوسین – کاربرد، عوارض، نحوه استفاده و سایر نکات مهم (تحقیقات جدید)

افراد مبتلا به بیماری کلیه: تیزانیدین باید در بیماران کلیوی با احتیاط مصرف شود. این به این دلیل است که اگر کلیه ها به خوبی کار نکنند، بدن نمی تواند این دارو را از بدن خارج کند. سطوح بالاتر تیزانیدین در بدن می تواند بیمار را در معرض خطر عوارض جانبی جدی یا اوردوز قرار دهد.

اگر بیماری کلیه دارید، پزشک احتمالا از دوز بسیار پایین تیزانیدین (2 میلی گرم در روز) شروع خواهد کرد و عملکرد کلیه را در طول درمان تحت نظارت قرار خواهد داد.

مدیریت تیزانیدین

هنگامی که دکتر فرم و دوز مناسب دارو را برای شما انتخاب کرد، باید به خاطر داشته باشید که:

• کپسول یا قرص تیزانیدین باید از طریق دهان مصرف شود.
• تیزانیدین را می توان با یا بدون غذا مصرف کرد، اما باید در طول درمان به یک شیوه مصرف شود. هر بار که تیزانیدین را مصرف میکنید، باید آن را همیشه با یا بدون غذا مصرف کنید.
• کپسول تیزانیدین در مقایسه با قرصها به شکل متفاوتی توسط بدن جذب می شود. هرگز نباید یک فرم دارو را با فرم دیگر جایگزین کنید.
• نیمه عمر تیزانیدین تقریبا 2 ساعت است؛ بنابراین، حداکثر اثر آن 1 تا 2 ساعت پس از مصرف است. این اثر به آرامی پس از 3 تا 6 ساعت ناپدید می شود.

اثرات جانبی تیزانیدین

تیزانیدین ممکن است عوارض جانبی خفیف و کوتاه مدتی مانند موارد زیر داشته باشد:

• خستگی و افزایش میل به خواب
• خشکی دهان
• سرگیجه

به ندرت، تیزانیدین ممکن است عوارض جانبی جدی هم ایجاد کند. از جمله:

فشار خون بسیار پایین: تیزانیدین ممکن است فشار خون را کاهش دهد. اگر فشار خون پایین بیفتد علایم جدی زیر وجود خواهد داشت:

• سرگیجه
• ضعف
• خستگی شدید
• سردرد
• تنگی نفس
• افت گردش خون

اگر علائم فشار خون پایین زندگی روزانه شما را تحت تاثیر قرار می دهد، با پزشک مشورت کنید.

آرامش: تیزانیدین می تواند باعث آرامش شود. آرام سازی بیش از حد ممکن است بر توانایی شما برای انجام فعالیت های روزمره تأثیر بگذارد و شما را از آنچه که در اطرافتان اتفاق می افتد کمتر آگاه کند. مصرف تیزانیدین با داروهای زیر میتواند موجب خواب آلودگی بیشتر و افزایش اثرات جانبی شود:

• الکل
• مواد مخدر
• داروهای ضد افسردگی

قبل از مصرف هر یک از موارد فوق، در هنگام استفاده از تیزانیدین با پزشک مشورت کنید.

هذیان: تیزانیدین ممکن است باعث توهم (دیدن چیزهایی که واقعی نیستند) یا باور چیزهایی که واقعی نیستند شود. این احتمال در صورت مصرف تیزانیدین به عنوان داروی ضد افسردگی بیشتر خواهد بود. در صورت مصرف داروهای دیگر به همراه تیزانیدین به پزشک اطلاع دهید. اگر نشانه های توهم مانند دیدن یا شنیدن چیزهایی که وجود ندارند دارید، با پزشک تماس بگیرید.

آسیب کبدی: تیزانیدین می تواند موجب آسیب کبدی شود، اگرچه این اثر در دوز کمتر از 12 میلی گرم در روز نادر است.

اگر دچار مشكلات كبدي شده ايد، پزشک احتمالا از شما مي خواهد كه به طور منظم آزمایش خون انجام دهید تا كبد خود را كنترل كنید. تیزانیدین ممکن است سطح آنزیم های کبدی را افزایش دهد، اما بعد از قطع مصرف آن، معمولا به حالت طبیعی باز می گردد. اگر هر کدام از علائم زیر را دارید، بلافاصله با پزشک مشورت کنید، این می تواند نشانه آسیب جدی کبد باشد:

• درد یا حساسیت در بالای معده
• مدفوع کمرنگ
• ادرار تیره
• از دست دادن اشتها
• تهوع و استفراغ
• زرد شدن چشم یا پوست

واکنش آلرژیک: تیزانیدین می تواند باعث ایجاد آنافیلاکسی، یک واکنش آلرژیک مرگبار شود که نیاز به درمان سریع دارد.

علائم آنافیلاکسی شامل:

• دانه های پوستی
• خارش
• مشکل در تنفس یا بلع
• ورم دستها، صورت یا دهان

اگر هر کدام از این علائم رخ داد، مصرف تیزانیدین را متوقف کنید و بلافاصله با اورژانس تماس بگیرید.

همچنین بخوانید: سیستم ایمنی بدن خود را با این 9 غذا تقویت کنید (بهمراه دستور پخت)

هشدارهای استفاده از تیزانیدین

• در صورت حساسیت به تیزانیدین یا هر یک از مواد تشکیل دهنده آن، از مصرف آن بپرهیزید.
• تیزانیدین را در صورت آسیب شدید کبد یا ابتلا به بیماری کبد مصرف نکنید.
• تیزانیدین را در حین مصرف فلووکسامین یا سایپروفلوکساسین مصرف نکنید.
• تیزانیدین می تواند در برخی افراد خواب آلودگی، سرگیجه یا ضعف ایجاد کند.
• باید از فعالیت هایی که نیاز به تمرکز دارند، مانند رانندگی و یا کار با ماشین آلات اجتناب کنید.

مقایسه تیزانیدین با داروهای مشابه

تیزانیدین در مقابل سیکلوبنزاپرین (Flexeril)

تیزانیدین و سیکلو بنزاپرین هر دو شل کننده های عضلانی هستند که باعث کاهش تنش در ماهیچه ها می شوند. تیزانیدین برای درمان اسپاسم ناشی از مشکلات سیستم عصبی مرکزی، مانند آسیب نخاعی مورد استفاده قرار میگیرد.

از سوی دیگر، سیکلو بنزاپرین در برابر اسپاسم عضلانی ناشی از مشکلات سیستم عصبی مرکزی موثر نیست. این دارو برای درمان اسپاسم عضلانی ناشی از بیماریها و شرایط دیگر مورد استفاده قرار می گیرد.

تیزانیدین در مقابل متوكاربامول

تیزانیدین و متوکاربامول هر دو شل کننده عضلانی هستند. با این حال، آنها به شیوه های مختلف عمل می کنند و برای بیماریهای مختلف عضلانی استفاده می شوند.

عملکرد متوکاربامول هنوز مشخص نیست اما تصور میشود که این دارو بر سیگنالهای سیستم عصب مرکزی اثر میگذارد و موجب شل شدن عضلات میشود.

بر خلاف تیزانیدین، متوکاربامبول در درمان اسپاستیک اولین انتخاب نیست. با این حال، در شرایطی که تیزانیدین نمی تواند مورد استفاده قرار گیرد، متوکاربامول ممکن است به عنوان یک جایگزین تجویز شود.

تیزانیدین در مقابل کاریسوپرودل (Soma)

کاریسوپرودل یک شل کننده ی عضلانی است. عملکرد این دارو متفاوت از تیزانیدین است و برای درمان درد ناشی از آسیب های عضلانی استفاده می شود، نه شرایط سیستم عصبی مرکزی.

بر خلاف تیزانیدین، کاریسوپرودل دارای خطر بالقوه سوء استفاده است. سوء استفاده از این دارو می تواند باعث اعتیاد شود. به همین دلیل، باید فقط در کوتاه مدت (2 تا 3 هفته) استفاده شود. هرگز کاریسوپرودل را بدون تجویز پزشک مصرف نکنید.

تیزانیدین در مقابل دیازپام (والیم)

دیازپام آرامش بخش است که همچنین بعنوان شل کننده ی عضلات هم مورد استفاده قرار میگیرد. دیازپام اولین دارویی بود که در درمان اسپاستیک مورد استفاده قرار میگرفت، اما به علت اثرات خواب آلودگی شدید آن، معمولا از گزینه های دیگر استفاده میشود.

مطالعات نشان می دهد که تفاوت معنی داری در اثربخشی تیزانیدین و دیازپام در کاهش اسپاسم عضلات وجود ندارد. پزشک بر اساس وضعیت سلامتی و سابقه پزشکی و نحوه پاسخ به دارو تصمیم می گیرد که کدام دارو برای شما بهتر است.

تداخلات دارویی تیزانیدین

تیزانیدین و الکل: الکل باعث افزایش مقدار تیزانیدین در خون می شود و خطر ابتلا به عوارض جانبی را افزایش می دهد. هنگام مصرف تیزانیدین باید از مصرف الکل اجتناب کنید.

تیزانیدین و داروهای افسردگی: تیزانیدین اثرات آرام بخش دارد. در صورت مصرف تیزانیدین بهمراه داروهای ضد افسردگی و دیگر آرامبخشها، اثرات آرامبخش آن افزایش میابد. سایر داروهای ضد افسردگی CNS عبارتند از:

• آرام بخشها
• داروهای ضد افسردگی
• داروهای مسکن اعتیاد آور
• الکل

تیزانیدین و سیکلو بنزاپرین (Flexeril): مصرف تیزانیدین و سیکلو بنزاپرین احتمال گیجی و خستگی را افزایش میدهد. هیچگاه این دو دارو را بدون مشورت با پزشک در یک زمان مصرف نکنید.

حتما بخوانید: چه غذاها و خوراکی هایی برای سردرد و میگرن مضر یا مفید هستند؟ (تحقیقات جدید)

تیزانیدین و ملوکسیکام:

• ملوکسیکام یک داروی ضد التهاب است که برای از بین بردن التهاب و درد آرتریت استفاده می شود.
• در حال حاضر هیچ ارتباطی بین تیزانیدین و ملوکسیکام وجود ندارد. با این حال، این بدان معنا نیست که هیچ تداخلاتی وجود ندارد.
• حین مصرف تیزانیدین قبل از مصرف داروهای دیگر مانند ملوکسیکام، همیشه باید با پزشک یا داروساز مشورت کنید.

تیزانیدین و ترامادول:

• مصرف تیزانیدین و ترامادول در یک زمان توصیه نمی شود، زیرا این می تواند عوارض جانبی جدی ایجاد کند.
• ترامادول یک ماده مخدر است که برای از بین بردن درد متوسط ​​تا شدید استفاده می شود. مواد مخدر عملکرد مغز را سرکوب می کنند و موجب خواب عمیق می شوند.
• از آنجایی که تیزانیدین هم بر عملکرد مغز اثر میگذارد، مصرف همزمان این دارو با ترامادول می تواند عملکرد مغز را به میزان خطرناک کاهش دهد. این میتواند موجب تنگی نفس و کما شود. این عوارض جانبی می تواند مرگبار باشد.
• در طول درمان با تیزانیدین ترامادول مصرف نکنید.

وابستگی و سوء استفاده از تیزانیدین

تیزانیدین میتواند وابستگی ایجاد کند. درصورت قطع ناگهانی دارو، علایم ترک به اینصورت خواهد بود:

• فشارخون بالا
• بالا رفتن ضربان قلب
• لرزش
• اضطراب

این عوارض در مصرف دوزهای بالا (روزانه 20-36 میلی گرم) یا مدت زمان طولانی (9 هفته یا بیشتر) اتفاق می افتد.

سوالات متداول

آیا تیزانیدین یک ماده مخدر است؟ تیزانیدین یک ماده مخدر نیست، این یک آرامبخش عضلانی با مکانیسم عمل متفاوت است.

حداکثر دوز Zanaflex چقدر است؟ حداکثر دوز مجاز Zanaflex 16 میلیگرم و حداکثر دوز روزانه 36 میلی گرم است.

حتما بخوانید: بهترین تمرینات ورزشی مخصوص هر فرد کدامند+ نکات مهم

چه میزان از تیزانیدین موجب اوردوز میشود؟ مصرف روزانه تیزانیدین نباید از 36 میلی گرم تجاوز کند. دوز بالاتر به کبد آسیب میزند.

آیا شل کننده ی عضلات موجب افت فشارخون میشود؟ تیزانیدین میتواند فشار خون را کاهش می دهد. اگر تیزانیدین را مصرف می کنید، می توانید در معرض خطر ابتلا به علائم فشار خون پایین باشید.