پنومونی ریه چیست؟ چگونه عفونت ریه در افراد مسن را درمان کنیم؟

پزشکان، التهاب حاد ریه ها که ناشی از عفونت باشد را پنومونی می گویند. در نگاه اول تشخیص این بیماری آسان نیست و تشخیص اولیه معمولا مبتنی بر اشعه ایکس قفسه سینه و یافته های بالینی است. علل، علائم، درمان، اقدامات پیشگیرانه و پیش آگهی بستگی به این دارد که آیا عفونت باکتری، میکروسکوپیک، ویروسی، قارچی یا انگلی است. این مقاله جدیدترین اطلاعات علمی در مورد بیماری پنومونی ریه و روش درمان آن که از مجلات معتبر سراسر دنیا استخراج شده را در اختیارتان قرار میدهد.

پنومونی یک بیماری است که به نظر می رسد سالمندان را به نحو دیگری تحت تاثیر قرار میدهد. در این مطلب پنومونی، علل آن، روشهای پیشگیری و اثر بر سالمندان را مورد بحث قرار میدهیم. اگر مطمئن نیستید که علت پنومونی چیست یا در مورد آن کنجکاو هستید، وقت بیشتری برای یادگیری در مورد این بیماری اختصاص دهید.

پنومونی چیست؟

• پنومونی وضعیت التهابی ریه است که عمدتاً کیسه‌های میکروسکوپی هوا موسوم به آلوئول‌ها را تحت تأثیر قرار می‌دهد.
• موجب می شود تنفس دشوار شود و کارایی ریه ها در جذب اکسیژن خون کاهش یابد.
• در موارد دیگر آلوئول ها عفونی می شوند و مایعی آنها را پر می کند. آلوئول ها برای نگهداری مایعات طراحی نشده اند. آنها برای نگه داشتن هوا طراحی شده اند.
• حضور هر مایع در آلوئول مانع می شود که ریه ها در ظرفیت کامل خود عمل کنند. این باعث می شود پنومونی یک بیماری بسیار خطرناک با عواقب بالقوه خطرناک باشد.

همچنین بخوانید: آسم چیست؟ علایم، روشهای درمان طبیعی و دارویی و نکات مهم دیگر

علل متعدد از جمله بالا رفتن سن

یکی از چیزهایی که باعث می شود تشخیص پنومونی دشوار باشد، این است که مشخص کرد علل آن مشکل است. پنومونی هیچ علت خاص و عوامل خطر بخصوصی ندارد. هرچند که سن فرد یک عامل خطرزا است، به همین دلیل سالمندان بالای 65 سال در معرض خطر ابتلا به این عفونت قرار می گیرند. جوانان، به ویژه نوزادان، همچنین بزرگسالان مبتلا به بیماری ریه مانند COPD هم در معرض خطر ابتلا به پنومونی هستند. در سالمندان، این عوامل خطر بالقوه ترکیب شده و تهدید بیشتری خواهد بود.

سالمندان در معرض پنومونی شدید

پنومونی می تواند خفیف یا بسیار شدید باشد و در افراد سالخورده عفونت معمولا شدید خواهد بود. پنومونی خفیف اغلب پنومونیه پیاده نامیده می شود، زیرا عفونت به اندازه کافی جدی نیست و نیاز به بستری شدن ندارد. از سوی دیگر پنومونی می تواند به اندازه ای شدید باشد که برای درمان به اورژانس پزشکی نیاز باشد و کسانی که از آن رنج می برند ممکن است برای احیای ظرفیت ریه نیاز به اکسیژن درمانی داشته باشند.

پر شدن کیسه های هوای ریه با مایعات

بسیاری از مردم معتقدند که پنومونی یک نسخه شدیدتر از آنفولانزا است، اما این درست نیست. ویروس، باکتری، انگل و حتی عفونت های قارچی می تواند موجب ایجاد پنومونی شود. یک باکتری اختصاصی بنام استرپتوکوک پنومونیه وجود دارد که مسئولیت بسیاری از موارد پنومونی باکتریایی است، اما علی رغم نام آن، تنها علت آن نیست. اساسا، هر چیزی که باعث التهاب و تجمع مایع در ریه ها می شود، می تواند به عنوان یک علت پنومونی در نظر گرفته شود.

پنومونی و آنفولانزا

در حالی که این درست نیست که پنومونی «آنفولانزای بد» است، اما حقایقی در این ایده ی کلی وجود دارد. آنفلوآنزا، می تواند با پنومونی همراه باشد که اغلب به عنوان «پنومونی باکتریایی ثانویه» نامیده می شود، هرچند علت می تواند ویروسی هم باشد. هنگامی که آنفولانزا سطح بالایی مایعات در سیستم تنفسی ایجاد می کند، چه در سینوسها و چه در سینه، می تواند منجر به عفونت ویروسی پنومونی در ریه ها شود. پنومونی که از بیماریهای دیگر ایجاد میشود، می تواند بسیار شدید تر و خطرناک تر از بیماری اولیه باشد. این به این معنی است که پنومونی علل بالقوه مختلفی دارد و هیچ راهی برای مقابله با این علل وجود ندارد.

آیا افراد سالمند بیشتر در معرض ابتلا به پنومونی هستند؟

عوامل خطر سالمندان در ابتلا به پنومونی میتواند متفاوت باشد. در زیر خطراتی که می تواند منجر به پنومونی شود را برایتان آورده ایم:

1- سن سالمند

همانطور که در بالا ذکر شد، سن یک عامل خطر برای پنومونی است و به طور کلی افراد سالخورده بیشتر در معرض ابتلا به پنومونی هستند. سیستم ایمنی بدن با افزایش سن اثر کمتری خواهد داشت و این به معنای آسیب پذیری عمومی سالمندان است.

مطلب مشابه: پنومونی، تفاوت در کودک و بزرگسال، درمان خانگی، آنتی بیوتیک ها و نکات دیگر

2- بیماری های قلبی و سایر بیماریهای جدی

بیماری های قلبی و هر گونه بیماری همراه با سیگار کشیدن می تواند آسیب پذیری خاصی را ایجاد کند و این یک عامل خطر در جوانان است که می تواند آسیب پذیری افراد سالمند را هم افزایش دهد. به طور کلی، سالمندان مبتلا به بیماریهای خاص، بیشتر در معرض ابتلا به پنومونی هستند.

3- ناتوانی در سرفه های شدید

عوامل خطر بالقوه شگفت انگیزی در سالمندان وجود دارد. به عنوان مثال، سالمندانی که پس از سکته مغزی یا به علت ضعف عمومی بدن به طور موثر سرفه نمی کنند، ممکن است بیشتر در معرض ابتلا به پنومونی قرار داشته باشند. اگر نمی توانید سرفه کنید، قادر نخواهید بود که عناصر عفونی را از بدنتان خارج کنید؛ بنابراین افراد سالمندی که نمیتوانند بخوبی سرفه کنند، باید مراقب باشند.

4- هر چیزی که بر ریه ها تاثیر می گذارد

بیماری های مسری یکی از علل شایع پنومونی در سالمندان است و آنفولانزا تنها نگرانی نیست. حتی یک سرماخوردگی می تواند باعث ایجاد پنومونی در سالمندان آسیب پذیر شود. اساسا، هر مسئله اساسی که بر ریه ها تاثیر می گذارد، می تواند یک عفونت ایجاد کند و موجب التهاب یا تجمع مایعات در ریه شود. این به این معنی است که دیگر منابع بالقوه ظاهرا عادی پنومونی، از جمله اسپورهای قارچی در خانه، می تواند مشکلات بزرگی برای سالمندان ایجاد کند. این فقط یک دلیل برای این است که محیط زندگی تمیز برای افراد 65 سال و بالاتر بسیار مهم است.

5- محیط های عفونی

متأسفانه، سالمندانی که در محیط های عمومی مانند بیمارستان ها و خانه سالمندان زندگی می کنند نسبت به دیگران بیشتر در معرض خطر مرگ و میر ناشی از پنومونی های بیمارستانی هستند، اما در اینجا چند نکته وجود دارد. اول از همه، قرار گرفتن سالمندان در محیطهایی مانند بیمارستان که در آن بیماران زیادی وجود دارد، خطر ابتلا به پنومونی را افزایش میدهد.

علاوه بر این، بسیاری از سالمندان که در مکانهای عمومی زندگی می کنند و از بیماری دیگری رنج می برند و یا سیستم های ایمنی ضعیفی دارند بیشتر در معرض خطر ابتلا به این بیماری هستند. به عبارت دیگر یک سالمند سالم که به یک محل جدید برای زندگی وارد میشود، به احتمال زیاد بلافاصله پس از وارد شدن به این محیط، بیمار نخواهد شد.

به طور کلی، مهم است که در مورد خطرات ناشی از پنومونی برای افراد سالمند به خوبی آگاه و مطلع باشید. این فقط آنفلولانزا نیست که افراد سالخورده را در معرض پنومونی مرگبار قرار می دهد. این یک بیماری جدی با عواقب خطرناک است و عواقب آن می تواند شامل مرگ باشد. هر پرستار و هر فردی که از سالمندان مراقبت می کند باید از علائم و نشانه های پنومونی آگاه باشد.

علایم و نشانه های پنومونی

علائم و نشانه های این بیماری چیست؟ یکی از مهم ترین مواردی که باید از آن آگاهی داشته باشد، حضور هرکدام از عوامل خطر شناخته شده است. سالمندانی که مبتلا به آنفولانزا هستند، قادر به سرفه کردن نیستند، در معرض آسیب به سیستم ایمنی قرار دارند و در یک محیط عمومی زندگی می کنند، بیشتر در معرض خطر پنومونی هستند. به عنوان مثال، یک سالمند که هیچ فاکتور خطری ندارد، اما اختلال ناگهانی سرفه را تجربه می کند احتمالا پنومونی ندارد.

با این حال، این بدان معنا نیست که سالمندانی که فعلا هیچگونه عامل خطری ندارند، در طول زمان در معرض این عوامل خطر قرار نمیگیرند. سرفه مداوم باعث ایجاد نگرانی می شود زیرا از علائم بالقوه بیماری است که پیش از پنومونی قرار دارد.

1- سرفه مزمن

سرفه نشانه ای از پنومونی است، اما به نظر می رسد سرفه ای که با خلط و مایعات سبز یا زرد همراه باشد (بدلیل تجمع مایعات در ریه ها)، بیشتر نشانه ی این وضعیت است. ممکن است خلط خونی هم وجود داشته باشد. سرفه پنومونی همیشه همراه با خلط نیست – به یاد داشته باشید که التهاب به جای تجمع مایعات در برخی موارد ممکن است باعث ایجاد پنومونی شود. سرفه همچنین همیشه نشان دهنده پنومونی نیست. این به ویژه در سالمندانی که سوء تغذیه دارند یا قادر به سرفه کردن نیستند بیشتر خواهد بود؛ بنابراین، در حالی که سرفه یک نشانه پنومونی است، تنها نشانه ی آن هم نیست.

حتماٌ بخوانید: استیل سیستئین استنشاقی، طرز مصرف اصولی و همه نکات مهم

2- ضعف و سردرگمی

علائم دیگری که باید مورد توجه قرار گیرند عبارتند از سردرگمی و ضعف و یا کمبود انرژی. پزشکان ممکن است این علایم را به طور خاص ارزیابی کنند. واقعیت این است که در این بیماری، ریه ها اکسیژن را جذب نمی کنند و این به این معنی است که کل بدن، از جمله قلب، عضلات و مغز ممکن است عملکرد کافی نداشته باشند. این کمبود اکسیژن می تواند باعث ایجاد کبودی و آبی رنگ شدن لبها و نوک انگشتان یا انگشتان پا شود و این یکی از علائم هشدار دهنده و نشانه ای از عفونت جدی است.

3- تب و لرز

تب و لرز یکی دیگر از نشانه های پنومونی است. با توجه به گفته درمانگاه Mayo، پنومونی همچنین می تواند موجب پایین آمدن غیرطبیعی دمای بدن در بیماران بالای 65 سال شود.

4- درد قفسه سینه

درد قفسه سینه در پنومونی یک علامت رایج است و ممکن است برای سالمندانی که نمی توانند سرفه کنند، بیشتر باشد.

روشهای پیشگیری از پنومونی

آیا امکان پیشگیری از پنومونی وجود دارد؟ خب، بله و خیر! گام های خاصی برای کاهش احتمال ابتلا به عفونت وجود دارد، اما پنومونی هنوز برای افراد سالمند در معرض خطر و یا مبتلا به عفونت سیستم تنفسی فوقانی، یک مشکل بالقوه است. متاسفانه، روش های پیشگیری از پنومونی، روش های 100٪ تضمین شده نیستند. پنومونی، اجتناب ناپذیر نیست، اما با اقداماتی میتوان خطر ابتلا به آن را کاهش داد.

1- واکسیناسیون

واکسیناسیون یک گزینه برای پیشگیری از پنومونی است و افراد سالخورده، به ویژه آنهایی که در معرض خطر هستند باید آن را انجام دهند. واکسن های آنفولانزا نیز به عنوان یک اقدام پیشگیرانه نه تنها در مقابل آنفلوآنزا، بلکه در برابر پنومونی می باشند. این در مفهوم پیشگیری از پنومونی نقش مهمی دارد. پیشگیری از ابتلا به بیماریها نقش مهمی در جلوگیری از ابتلا به پنومونی دارد.

2- جلوگیری از تماس با افرادیکه در حال حاضر بیمار هستند

مراقبت های ویژه باید برای جلوگیری از انتقال میکروب ها به سالمندان انجام شود. این بدان معنی است که هر بازدید کننده، از نوه تا کارگران مراقبت در منزل یا دوستان، در هنگام ورود به خانه باید سالم باشند. این احتیاط در سالمندان بالای 75 سال، اهمیت بیشتری دارد حتی اگر به نظر بسیار سالم باشند. بازدید کنندگانی که در حال حاضر سالم هستند، باید دست های خود را بطور مرتب بشویند و یا از یک ضدعفونی کننده دست استفاده کنند.

3- هنگام بازدید از محیط های پر خطر از ماسک صورت استفاده کنید

هنگامی که سالمندان نیاز به سفر به مکان هایی دارند که ممکن است با افراد بیمار در تماس باشند، باید مراقبت های بیشتری برای پیشگیری از بیماری داشته باشند. سالمندانی که هر کدام از عوامل خطر ابتلا به این بیماری را دارند، هنگام رفتن به بیمارستان، مطب پزشک و یا حتی یک مدرسه ای که تعداد زیادی دانش آموز دارد باید بسیار محتاط باشند. این افراد باید از ماسک صورت مخصوص با قدرت فیلتر کردن میکروب های ویروسی و باکتری استفاده کنند. شستشوی دست ها نیز یک گام ضروری برای سالمندان در هر سن و سطح خطر است.

4- تمیز کردن خانه را فراموش نکنید

خانه های سالمندان باید تمیز نگه داشته شوند. این ممکن است به این معنا باشد که برخی از سالمندان برای نظافت خانه نیاز به کمک دارند. هر گونه کثیفی، لکه های قهوه ای یا کپک باید تمیز شوند.

تشخیص پنومونی و مراقبت از سالمندان

پنومونی توسط روش های مختلفی تشخیص داده می شود که معمولا شامل اشعه ایکس قفسه سینه است که مسدود شدن ریه ها و میزان عفونت را تعیین میکند. آزمایش خون هم ممکن است بخشی از تشخیص باشد. پزشکان ممکن است از آنتی بیوتیک ها و درمان های دیگر برای درمان پنومونی استفاده کنند، اگرچه برخی از گونه های مقاوم به آنتی بیوتیک باکتریایی پنومونی در سال های اخیر کشف شده است. صرف نظر از علت و درمان، هر فردی که مشکوک به پنومونی باشد باید مراقبت های پزشکی فوری را دنبال کند. اعضای خانواده افراد بالای 65 سال، به خصوص افرادی که دارای عوامل خطر هستند، باید تشویق شوند تا واکسن پنومونی را دریافت کنند یا در مورد آن از پزشک سوال کنند. همین عمل برای پیشگیری از آنفولانزا نیز مفید خواهد بود.

1- تمام داروهای تان را مصرف کنید

پس از تشخیص پنومونی باید تمام داروها به صورت تجویز شده مصرف شود. مقاومت آنتی بیوتیکی مسئله ای است که در آن مصرف دوره های آنتی بیوتیکی ناتمام مانده و برخی از باکتری های عفونی را زنده نگه می دارد.

2- درمان بیمارستانی

بسیاری از افراد سالخورده با پنومونی به بیمارستان منتقل می شوند و در آنجا اکسیژن، مایعات، درمان و مسکن دریافت می کنند. بیماران می توانند یک هفته یا بیشتر در بیمارستان بستری باشند زیرا پزشکان به بهبود عفونت بدن کمک می کنند. پنومونی خفیف به طور معمول نیازی به بستری شدن ندارد، اما پزشکان برای بهبود یا پیشگیری از تشدید بیماری درمان را انجام میدهند.

حتما بخوانید: 6 درمان خانگی برای رفع گرفتگی/احتقان قفسه سینه (کاملا موثر)

3- استراحت، آبرسانی به بدن و نظارت دقیق

استراحت و هیدراسیون در خانه، پس از ترخیص بیمار، یا در سالمندانی که نیازی به پذیرش ندارند دو مرحله اساسی است. هر دو گروه سالمندان نیاز به نظارت دقیق دارند تا اطمینان حاصل شود که عفونت ناشی از پنومونی بدتر نمی شود و یا بازگشت نمی کند. حامیان و اعضای خانواده باید به نشانه ها توجه داشته باشند و آگاه باشند که پنومونی در افراد سالمند می تواند طولانی و دشوار باشد.