در این مطلب با کمک مجلات معتبر پزشکی دنیا شما را با کاربردها، طرز مصرف، عوارض جانبی و نکات مهم دیگر قرص فاموتیدین آشنا می کنیم.
نکات مهم درباره فاموتیدین
- قرص خوراکی تجویزی فاموتیدین هم به صورت داروی عمومی و هم داروی با نام تجاری وجود دارد. نام تجاری: پپسید.
- فاموتیدین تجویزی به صورت سوسپانسیون مایع خوراکی و به شکل قابل تزریق که فقط باید توسط یک مراقب سلامت تزریق شود، نیز وجود دارد.
- قرص خوراکی فاموتیدین برای تسکین علائم ریفلاکس اسید و سوزش سر معده استفاده می شود و این کار را با کاهش مقدار اسید معده انجام می دهد.
فاموتیدین چیست؟
قرص خوراکی تجویزی فاموتیدین هم به صورت داروی عمومی و هم به صورت دارو با نام تجاری در دسترس است. نام تجاری آن پپسید است. داروهای عمومی معمولا قیمت کمتری نسبت به داروهای با نام تجاری دارند. در بعضی موارد، یک داروی عمومی ممکن است در همه ی قدرت ها یا شکل ها مانند یک دارو با نام تجاری وجود نداشته باشد.
فاموتیدین تجویزی به صورت سوسپانسیون خوراکی و به شکل قابل تزریق که فقط باید توسط یک مراقب سلامت تزریق شود، نیز وجود دارد. فاموتیدین هم چنین به صورت یک داروی بدون نسخه فروخته می شود و به صورت قرص خوراکی و قرص خوراکی جویدنی وجود دارد. تمرکز این مقاله بر قرص خوراکی تجویزی است.
برای چه استفاده می شود؟
فاموتیدین برای تسکین علائم ریفلاکس اسید و سوزش سر معده استفاده می شود و این کار را با کاهش مقدار اسید معده انجام می دهد. این دارو شرایط زیر را درمان می کند:
- بیماری ریفلاکس معده به مری یا GERD. GERD زمانی رخ می دهد که اسید معده به مری (لوله ای که دهان و معده را به هم وصل می کند) بر می گردد. این اتفاق ممکن است باعث احساس سوزش در سینه یا گلو، مزه ی ترش در دهان یا آروغ شود.
- آسیب بازگشت اسید به دیواره مری. وقتی اسید معده وارد بخش پایینی مری می شود، می تواند باعث آسیب به سلول های بافت مری شود.
- زخم اثنی عشر. ناحیه ی اثنی عشر بخشی از روده است که غذا پس از خروج از معده از آن عبور می کند.
- زخم معده. زخم های دردناکی در دیواره ی معده ایجاد می شوند.
- شرایطی که معده خیلی زیاد اسید می سازد. مثل سندرم زولینگر-الیسون.
این دارو ممکن است به عنوان بخشی از یک درمان ترکیبی استفاده شود یعنی باید همراه داروهای دیگر مصرف شود.
حتما بخوانید: 15 تا از بدترین و بهترین غذاها برای سلامت معده (تحقیقات جدید)
چگونه عمل می کند؟
فاموتیدین به دسته ای از داروها با نام بلاکرهای گیرنده ی هیستامین-2 تعلق دارد. یک دسته از داروها، گروهی از داروهاست که به شکلی مشابه عمل می کنند. این داروها اغلب برای درمان شرایط مشابه استفاده می شوند.
فاموتیدین با مسدود کردن گیرنده ی هیستامین 2 (H2) در معده کار می کند. این گیرنده به آزاد شدن اسید در معده کمک می کند. با ایجاد ممانعت برای این گیرنده، این دارو مقدار اسید آزاد شده در معده را کاهش می دهد.
عوارض جانبی فاموتیدین
قرص خوراکی فاموتیدین می تواند باعث عوارض جانبی خفیف یا جدی شود. لیست زیر شامل بعضی از عوارض جانبی است که ممکن است در اثر مصرف فاموتیدین ایجاد شوند.
عوارض جانبی متداول
عوارض جانبی متداول این دارو در بزرگسالان تا حد کمی با عوارض جانبی متداول در کودکان متفاوت است. عوارض جانبی متداول در بزرگسالان می توانند موارد زیر باشند:
- سردرد
- سرگیجه
- یبوست
- اسهال
کودکان زیر 1 سال ممکن است دچار مشکلات زیر شوند:
- آشفتگی، بی قراری غیر معمول یا گریه کردن بدون دلیلی مشخص
عوارض جانبی جدی
اگر عوارض جانبی جدی دارید، فورا به پزشک خود مراجعه کنید. اگر علائم تهدید کننده ی زندگی دارید یا فکر می کنید در وضعیت اورژانسی هستید با اورژانس تماس بگیرید. عوارض جانبی جدی و علائمشان می تواند شامل موارد زیر باشد:
- مشکل در ضربان قلب. علائم: سرگیجه، غش کردن، تنگی نفس، ضربان قلب نامنظم
- مشکلات عضلانی شدید. علائم: درد عضله ای غیر معمول و غیر قابل توصیف، ضعف، تب
- مشکلات عصبی. علائم: آشفتگی، اضطراب، افسردگی، مشکل در خواب، تشنج، مشکلات جنسی مانند کاهش تمایل جنسی
- مشکلات کبد. علائم: ضعف غیر معمول یا بی دلیل، کم شدن اشتها، درد در ناحیه شکم، تغییر رنگ ادرار، زرد شدن پوست یا سفیدی چشم ها
- مشکلات پوستی. علائم: تاول، جوش، زخم یا سوزش دهان
فاموتیدین ممکن است با داروهای دیگر تداخل کند
قرص خوراکی فاموتیدین می تواند با بسیاری از داروهای دیگر برهم کنش کند. برهم کنش های مختلف می توانند باعث عوارض متفاوتی شوند. برای مثال بعضی می توانند در چگونگی عملکرد یک دارو دخالت کنند در حالی که بقیه می توانند باعث افزایش عوارض جانبی شوند.
پیش از مصرف فاموتیدین درباره ی تمام داروهای تجویزی و بدون نسخه و داروهای دیگری که مصرف می کنید و هم چنین درباره ویتامین ها، گیاهان دارویی و مکمل هایی که استفاده می کنید حتما به پزشک یا داروسازتان بگویید. به اشتراک گذاشتن این اطلاعات می تواند به شما کمک کند تا از برهم کنش های ممکن جلوگیری کنید.
چگونگی مصرف فاموتیدین
مصرف فاموتیدین تجویز شده توسط پزشک به موارد زیادی از جمله موارد زیر بستگی دارد:
- نوع و شدت شرایط مورد درمان
- سن
- شکل فاموتیدین مصرفی
- شرایط پزشکی دیگر
معمولا پزشک دارو را با مقدار کمتری شروع می کند و با گذشت زمان این مقدار را تنظیم کرده تا به دوز مناسب برسد. نهایتا پزشک کمترین دوز که تاثیر مورد نظر را می گذارد، تجویز می کند.
اطلاعات زیر مقادیری را که معمولا برای مصرف تجویز یا توصیه می شوند، نشان می دهد؛ اما حتما همان مقداری را که پزشک برایتان تجویز کرده است، مصرف کنید. پزشک بهترین مقدار مناسب برای نیاز شما را تعیین خواهد کرد.
شکل دارو و قدرت اثر آن
عمومی: فاموتیدین
- شکل: قرص خوراکی
- قدرت ها: 20 میلی گرم، 40 میلی گرم
نام تجاری: پپسید
- شکل: قرص خوراکی
- قدرت ها: 20 میلی گرم، 40 میلی گرم
مقدار مصرف برای زخم اثنی عشر
مقدار مصرف برای بزرگسالان (18 سال و بالاتر)
- مقدار مصرف کوتاه مدت: 40 میلی گرم یک بار در روز پیش از خواب تا 8 هفته. پزشک ممکن است این مقدار را به 20 میلی گرم دو بار در روز تقسیم کند.
- مقدار مصرف بلند مدت: 20 میلی گرم یک بار در روز پیش از خواب.
مقدار مصرف برای کودکان (17-0 سال، 40 کیلوگرم یا بیشتر)
- مقدار مصرف کوتاه مدت: 40 میلی گرم یک بار در روز پیش از خواب تا 8 هفته. پزشک ممکن است این مقدار را به 20 میلی گرم دو بار در روز تقسیم کند.
- مقدار مصرف بلند مدت: 20 میلی گرم یک بار در روز پیش از خواب.
- تغییرات مقدار مصرف: پزشک ممکن است مقدار مصرف و طول دوره درمان را بر اساس چگونگی واکنش شما نسبت به دارو تنظیم کند.
مقدار مصرف برای سالمندان (65 سال و بالاتر)
ممکن است کلیه های افراد سالمند به خوبی قبل کار نکند. این موضوع باعث می شود فرایند داروها در بدن کند شود. در نتیجه مقدار زیادی دارو برای مدتی طولانی در بدن باقی می ماند و خطر عوارض جانبی را افزایش می دهد. پزشکتان ممکن است ابتدا با مقدار داروی کمتر یا با یک برنامه ی مصرف متفاوت، درمان را آغاز کند. این کار به کنترل سطح این دارو و رسوب نکردن آن در بدن کمک می کند.
ملاحظات ویژه
افراد مبتلا به بیماری های کلیوی ملایم یا شدید: پزشک ممکن است مقدار مصرف این دارو را به نصف کاهش دهد یا از شما بخواهد به جای هر روز، دارو را هر 48 ساعت مصرف کنید.
مقدار مصرف برای زخم معده
مقدار مصرف برای بزرگسالان (18 سال و بالاتر)
- مقدار مصرف کوتاه مدت: 40 میلی گرم یک بار در روز پیش از خواب تا 8 هفته.
مقدار مصرف برای کودکان (17-0 سال، 40 کیلوگرم یا بیشتر)
- مقدار مصرف کوتاه مدت: 40 میلی گرم یک بار در روز پیش از خواب تا 8 هفته. پزشک ممکن است این مقدار را به 20 میلی گرم دو بار در روز تقسیم کند.
- تغییرات مقدار مصرف: پزشک ممکن است مقدار مصرف و طول دوره درمان را بر اساس چگونگی واکنش شما نسبت به دارو تنظیم کند.
مقدار مصرف برای سالمندان (65 سال و بالاتر)
ممکن است کلیه های افراد سالمند به خوبی قبل کار نکند. این موضوع باعث می شود فرایند داروها در بدن کند شود. در نتیجه مقدار زیادی دارو برای مدتی طولانی در بدن باقی می ماند و خطر عوارض جانبی را افزایش می دهد. پزشکتان ممکن است ابتدا با مقدار داروی کمتر یا با یک برنامه ی مصرف متفاوت، درمان را آغاز کند. این کار به کنترل سطح این دارو و رسوب نکردن آن در بدن کمک می کند.
ملاحظات ویژه
افراد مبتلا به بیماری های کلیوی ملایم یا شدید: پزشک ممکن است مقدار مصرف این دارو را به نصف کاهش دهد یا از شما بخواهد به جای هر روز، دارو را هر 48 ساعت مصرف کنید.
حتما بخوانید: علل اصلی معده درد و 21 روش درمان خانگی آن طبق تحقیقات جدید
مقدار مصرف برای بیماری ریفلاکس معده به مری
مقدار مصرف برای بزرگسالان (18 سال و بالاتر)
- علائم بیماری ریفلاکس معده به مری (GERD): 20 میلی گرم دو بار در روز تا 6 هفته.
- علائم یوزافاگیت (مری ملتهب همراه با زخم و درد) با GERD: 20 تا 40 میلی گرم دو بار در روز تا 12 هفته.
مقدار مصرف برای کودکان (17-0 سال، 40 کیلوگرم یا بیشتر)
- علائم بیماری ریفلاکس معده به مری (GERD): 20 میلی گرم دو بار در روز تا 6 هفته.
- علائم یوزافاگیت (مری ملتهب همراه با زخم و درد) با GERD: 20 تا 40 میلی گرم دو بار در روز تا 12 هفته.
- تغییرات مقدار مصرف: پزشک ممکن است مقدار مصرف و طول دوره درمان را بر اساس چگونگی واکنش شما نسبت به دارو تنظیم کند.
مقدار مصرف برای سالمندان (65 سال و بالاتر)
ممکن است کلیه های افراد سالمند به خوبی قبل کار نکند. این موضوع باعث می شود فرایند داروها در بدن کند شود. در نتیجه مقدار زیادی دارو برای مدتی طولانی در بدن باقی می ماند و خطر عوارض جانبی را افزایش می دهد. پزشکتان ممکن است ابتدا با مقدار داروی کمتر یا با یک برنامه ی مصرف متفاوت، درمان را آغاز کند. این کار به کنترل سطح این دارو و رسوب نکردن آن در بدن کمک می کند.
ملاحظات ویژه
افراد مبتلا به بیماری های کلیوی ملایم یا شدید: پزشک ممکن است مقدار مصرف این دارو را به نصف کاهش دهد یا از شما بخواهد به جای هر روز، دارو را هر 48 ساعت مصرف کنید.
مقدار مصرف برای شرایط هایپرسکرتوری پاتولوژیک
مقدار مصرف برای بزرگسالان (18 سال و بالاتر)
- مقدار متداول برای شروع: 20 میلی گرم هر 6 ساعت.
- افزایش مقدار مصرف: پزشک ممکن است مقدار مصرف دارو را بر اساس علائمتان افزایش دهد.
- بیشترین مقدار مصرف: افراد مبتلا به بیماری شدید ممکن است به 160 میلی گرم هر 6 ساعت نیاز داشته باشند.
مقدار مصرف برای کودکان (17-0 سال)
این دارو در کودکان زیر 18 سال برای درمان این شرایط مطالعه نشده است.
مقدار مصرف برای سالمندان (65 سال و بالاتر)
ممکن است کلیه های افراد سالمند به خوبی قبل کار نکند. این موضوع باعث می شود فرایند داروها در بدن کند شود. در نتیجه مقدار زیادی دارو برای مدتی طولانی در بدن باقی می ماند و خطر عوارض جانبی را افزایش می دهد. پزشکتان ممکن است ابتدا با مقدار داروی کمتر یا با یک برنامه ی مصرف متفاوت، درمان را آغاز کند. این کار به کنترل سطح این دارو و رسوب نکردن آن در بدن کمک می کند.
ملاحظات ویژه
افراد مبتلا به بیماری های کلیوی ملایم یا شدید: از قرص فاموتیدین برای درمان شرایط هایپرسکرتوری پاتولوژیک استفاده نکنید. مقادیر لازم از دارو برای درمان این شرایط ممکن است از بیشترین دوز توصیه شده در افراد مبتلا به بیماری های کلیوی بیشتر باشد.
هشدارها درباره ی فاموتیدین
درباره ی قرص خوراکی فاموتیدین هشدارهای متعددی وجود دارد.
هشدار حساسیت
فاموتیدین می تواند باعث حساسیت شدید شود. علائم حساسیت می توانند شامل موارد زیر باشند:
- مشکل تنفسی
- ورم چشم (ها) یا صورت
- ورم گلو یا زبان
- جوش
- کهیر
اگر بدنتان حساسیت نشان داد، فورا با پزشکتان تماس بگیرید. اگر این علائم شدیدتر شد، با 115 تماس بگیرید یا به نزدیک ترین مرکز اورژانس مراجعه کنید.
اگر سابقه حساسیت به این دارو یا بلاکرهای گیرنده ی هیستامین (مانند سیمتیدین، رانیتیدین یا نیزاتیدین) را دارید، دوباره از آن استفاده نکنید. مصرف دوباره ی آن می تواند کشنده باشد.
هشدار برای افراد با شرایط سلامتی ویژه
افراد مبتلا به بیماری های کلیوی ملایم یا شدید: اگر مشکلات کلیوی دارید، ممکن است نتوانید این دارو را از بدنتان دفع کنید. در نتیجه سطح دارو در بدنتان بالا می رود و ممکن است باعث عوارض جانبی بیشتری مثل گیجی و ضربان قلب نامنظم (QT طولانی در نوار قلب) شود.
هشدار برای سایر گروه ها
برای زنان باردار: مطالعات کافی برای نشان دادن اینکه آیا فاموتیدین برای جنین ایجاد خطر می کند یا نه روی انسان انجام نشده است. تحقیق روی حیوانات خطری را بر جنینی که مادرش فاموتیدین مصرف می کند، نشان نداده اند. البته تحقیق روی حیوانات همیشه پاسخ انسان نسبت به داروها را پیش بینی نمی کند.
اگر باردارید یا قصد بارداری دارید، به پزشکتان بگویید. این دارو فقط باید در صورت نیاز در دوران بارداری استفاده شود.
برای زنان شیرده: فاموتیدین ممکن است وارد شیر مادر شود و برای نوزاد شیرخوار عوارض جانبی به همراه داشته باشد. اگر به نوزادتان شیر می دهید با پزشکتان صحبت کنید تا درباره ی توقف شیردهی یا قطع دارو تصمیم گیری کند.
برای سالمندان: ممکن است کلیه های افراد سالمند به خوبی قبل کار نکند. این موضوع باعث می شود فرایند داروها در بدن کند شود. در نتیجه مقدار زیادی دارو برای مدتی طولانی در بدن باقی می ماند و خطر عوارض جانبی را افزایش می دهد.
برای کودکان:
- فاموتیدین ممکن است در کودکان مبتلا به بیماری زخم گوارشی (مثل زخم معده یا اثنی عشر) و بیماری ریفلاکس معده به مری (GERD) استفاده شود.
- این دارو در افراد زیر 18 سال برای درمان شرایط هایپرسکرتوری پاتولوژیک یا کاهش خطر عود زخم اثنی عشر مطالعه نشده است.
- قرص های فاموتیدین برای استفاده در کودکان با وزن کمتر از 40 کیلوگرم توصیه نمی شوند؛ زیرا قدرت های این قرص ها از دوز توصیه شده برای این کودکان بیشتر است. برای این کودکان از شکل دیگر فاموتیدین (مانند سوسپانسیون خوراکی) استفاده کنید.
طبق دستور مصرف کنید
قرص خوراکی فاموتیدین برای درمان بلند مدت سندرم زولینگر-الیسون و التیام زخم های آن استفاده می شود. قرص خوراکی فاموتیدین برای درمان کوتاه مدت بیماری ریفلاکس معده به مری (GERD) و زخم های معده و اثنی عشر استفاده می شود. اگر طبق تجویز پزشک فاموتیدین را مصرف نکنید، خطرات جدی به همراه خواهد داشت.
اگر ناگهان مصرف دارو را متوقف کنید یا اصلا آن را مصرف نکنید: علائم ریفلاکس اسید، سوزش سر معده یا زخم ممکن است بهبود نیابند یا بدتر شوند.
اگر وعده های دارویی را از دست دادید یا طبق برنامه دارو را مصرف نکردید: عملکرد دارو خوب نخواهد بود یا ممکن است کاملا متوقف شود. برای اینکه این دارو خوب عمل کند، باید همیشه مقدار مشخصی از دارو در بدن باشد.
اگر بیش از حد دارو مصرف کردید: سطح دارو در بدنتان خطرناک می شود. علائم مصرف بیش از حد این دارو می تواند شامل موارد زیر باشد:
- آشفتگی
- گیجی
- تشنج
- درد عضلانی شدید
اگر فکر میکنید مقدار بیش از حدی از این دارو را مصرف کردهاید، با پزشک خود تماس بگیرید؛ اما اگر علائمتان شدید بود، فورا با 115 تماس بگیرید یا به نزدیکترین مرکز اورژانس بروید.
وقتی یک وعده از دارو را فراموش می کنید: بلافاصله پس از یادآوری، آن را مصرف کنید؛ اما اگر چند ساعت قبل از زمان مصرف وعده ی دارویی بعدی به یاد آوردید، فقط یک وعده را مصرف کنید. هیچگاه برای جبران وعده ی فراموش شده، دو وعده مصرف نکنید؛ زیرا می تواند منجر به عوارض جانبی خطرناکی شود.
چگونه بفهمیم دارو اثر کرده است؟ درد کمتری خواهید داشت و علائمتان بهبود می یابند.
ملاحظات مهم در مورد مصرف فاموتیدین
اگر پزشک برایتان قرص خوراکی فاموتیدین تجویز کرده است، این ملاحظات را به یاد داشته باشید.
عمومی
- می توانید این دارو را همراه با غذا یا بدون آن مصرف کنید.
- این دارو را در زمان تعیین شده توسط پزشکتان مصرف کنید.
- می توانید قرص را بشکنید یا خرد کنید.
- همه ی داروخانه ها این دارو را ندارند. برای خرید نسخه تان پیش از رفتن به داروخانه، از وجود دارو مطلع شوید.
نگهداری
- قرص های خوراکی را در دمای 77 درجه فارنهایت (25 درجه سانتی گراد) نگهداری کنید. در یک مدت کوتاه می توان آن ها را در دمای 59 تا 86 درجه فارنهایت (15 تا 30 درجه سانتیگراد) نگه داشت. قرص ها را دور از نور نگه دارید.
- این دارو را در جای مرطوب مثل حمام نگهداری نکنید.
سفر
هنگام سفر به نکات زیر دقت کنید:
- همواره دارویتان را همراه داشته باشید. هنگام پرواز، هرگز آن را درون چمدان نگذارید بلکه در کیف دستی تان نگه دارید.
- درباره ی دستگاه های اشعه ی ایکس فرودگاه نگران نباشید. نمی توانند به داروی شما آسیب برسانند.
- ممکن است لازم باشد برچسب داروی خود را به کارکنان فرودگاه نشان دهید. همیشه ظرف اصلی برچسب دار دارو همراهتان باشد.
- این دارو را هرگز در داشبورد ماشینتان نگذارید یا در ماشین رهایش نکنید. مطمئن شوید وقتی هوا خیلی گرم یا سرد است، از این کار اجتناب می کنید.
رژیم غذایی
غذاها و نوشیدنی های خاصی می توانند باعث ناراحتی معده شوند و علائم شما را بدتر کنند. پزشکتان ممکن است پیشنهاد کند که در طول مصرف این دارو از غذاهای پر ادویه، اسیدی (غذاهای اسیدی مثل گوجه فرنگی و مرکبات) و چرب اجتناب کنید. پزشک هم چنین ممکن است شما را از مصرف نوشیدنی های حاوی کافئین منع کند.
حتما بخوانید: 15 تا از خواص لیمو، وقتی آن را صبح و با معده خالی مصرف کنید!
آیا این دارو جایگزین هایی دارد؟
داروهای دیگری برای درمان وضعیت شما وجود دارند. بعضی ممکن است برای شما مناسب تر باشند. درباره ی داروهای دیگری که ممکن است برای شما مناسب باشند، با پزشکتان صحبت کنید. همچنین هرگونه سوال، نظر یا تجربه ای راجب این قرص دارید در بخش نظرات با ما در میان بگذارید.
