زخم های معده زخم های بازی هستند که با آسیب رسیدن به پوشش معده ایجاد می شوند. به زخم معده زخم اثنی عشر نیز گفته می شود.
زخم معده چقدر شایع است؟
دقیقا مشخص نیست که زخم معده چقدر شایع است. آن ها از سال 1980 به دلیل درمان های بسیار موثرتر بسیار کم تر رایج شده اند. بنابراین افراد مبتلا به زخم معده معمولا خیلی سریع بهبود می یابند.
اصطلاح زخم گوارشی برای توصیف زخم هایی که به دلیل اسید بیش از حد در معده ایجاد می شود، استفاده می گردد. این عارضه شامل زخم در معده و هم چنین زخم هایی در قسمت اول روده (روده کوچک) است که تحت عنوان اثنی عشر شناخته می شود. زخم معده کم تر از زخم اثنی عشر رواج دارد.
علائم زخم معده
علائم اصلی ناشی از زخم معده، داشتن درد در بالای معده (شکم) است. علائم دیگر ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- نفخ. این اصطلاح بدان معناست که شکم شما متورم شده است زیرا معده شما پر از گاز یا هوا است. درمان نفخ
- عق زدن. که به عنوان “بالا آوردن” نیز شناخته می شود. این حالت به معنی این است که به نظر می رسد می خواهید (استفراغ) کنید اما در واقع این گونه نیست.
- احساس بیماری (حالت تهوع).
- استفراغ.
- بعد از غذا احساس “پر شدن” می کنید.
علائم هر گونه عارضه چیست؟
زخم های معده می توانند عوارض مختلفی ایجاد کنند اما امروزه به دلیل درمان های موثر، این عوارض بسیار کم تر دیده می شوند. با این حال برخی از عوارض بسیار جدی است و شامل موارد زیر می باشند:
خونریزی از زخم
- این حالت می تواند از “یک خونریزی خفیف و نشتی” تا یک خونریزی خطرناک و مهلک باشد.
- اگر خونریزی شدید و ناگهانی وجود داشته باشد، باعث می شود که شما خون استفراغ کنید (این حالت هماتمز یا استفراغ خون نامیده می شود) و احساس ضعف زیادی ایجاد می کند.
- خونریزی ناگهانی اما کم ممکن است باعث استفراغ شود و استفراغ به رنگ قهوه به نظر می رسد زیرا اسید معده تا حدودی خون را خراب کرده است.
- خونریزی تدریجی به مرور از دل و روده شما عبور كرده و باعث می شود مواد دفعی (مدفوع) شما به رنگ بسیار تیره یا حتی سیاه به نظر برسد (به این حالت ملنا گفته می شود).
سوراخ شدن
این اصطلاحی است که برای توصیف زخم از طریق (سوراخ کردن) دیواره معده استفاده می شود. مواد غذایی و اسید موجود در معده از معده نشت می کنند. این حالت معمولا باعث درد شدید می شود و شما را بسیار ناخوش احوال می کند. سوراخ شدن معده یک حالت اورژانس پزشکی است و در اسرع وقت نیاز به درمان بیمارستانی دارد.
انسداد معده
این حالت امروزه نادر است. زخم در انتهای معده می تواند باعث خروج معده گردد (قسمتی از معده که به داخل اثنی عشر می رود) بنابراین باریک می شود و انسداد ایجاد می کند. این حالت می تواند باعث استفراغ شدید و مکرر شود.
درمان زخم معده
تغییر سبک زندگی
اقدامات مرتبط با سبک زندگی می تواند باعث بهبود علائم شود، مانند:
- کاهش وزن اگر وزنتان بالا است.
- از هر نوع غذای محرک مانند قهوه، شکلات، گوجه فرنگی، پرتغال یا لیمو، غذاهای چرب یا غذاهای پرادویه خودداری کنید.
- وعده های غذایی کوچک تری بخورید و وعده شام خود را 3 تا 4 ساعت قبل از خواب بخورید.
- توقف مصرف سیگار
- مصرف الکل را قطع کنید
داروهای سرکوب کننده اسید
معمولا یک دوره 4 تا 8 هفته ای از دارویی که میزان اسید ایجاد شده توسط معده را بسیار کاهش می دهد، توصیه می شود. رایج ترین آنها رانیتیدین و امپرازول می باشد.
اگر زخم شما توسط هلیکوباکتر پیلوری (H. Pylori) ایجاد شده است
بیش تر زخم های معده در اثر عفونت با هلیکوباکتر پیلوری ایجاد می شوند. بنابراین بخش اصلی درمان پاکسازی این عفونت است. اگر این عفونت پاکسازی نشود، احتمالا هنگامی که مصرف داروهای سرکوب کننده اسید را متوقف کنید، زخم برمی گردد.
اگر زخم شما به دلیل داروی ضد التهاب ایجاد شده است
در صورت امکان باید از مصرف داروی ضد التهاب خودداری کنید. این امر اجازه می دهد تا زخم بهبود یابد. بعلاوه به طور معمول برای چند هفته یک داروی سرکوب کننده اسید تجویز می شوید. این کار معده را از ساخت اسید باز می دارد و باعث بهبودی زخم می شود. با این حال در بسیاری موارد، داروی ضد التهاب برای کاهش علائم ورم مفاصل یا سایر شرایط دردناک لازم است، یا آسپرین برای محافظت در برابر لخته شدن خون مورد نیاز است.
در این شرایط یکی از گزینه ها این است که هر روز یک داروی سرکوب کننده اسید را به طور نا محدود مصرف کنید. این دارو مقدار اسید ساخته شده توسط معده را کاهش می دهد و احتمال تشکیل مجدد زخم را تا حد زیادی کاهش می دهد.
جراحی چیست؟
در گذشته معمولا برای درمان زخم معده عمل جراحی مورد نیاز بود. این شیوه قبل از آن بود که کشف شود عفونت هلیکوباکتر پیلوری علت اکثر زخم های معده است و حتی قبل از در دسترس قرار گرفتن داروهای مدرن سرکوب کننده اسید بود. امروزه تنها در صورت بروز عارضه های مرتبط با زخم معده مانند خونریزی شدید یا سوراخ شدن، جراحی لازم است.
بعد از درمان چه اتفاقی می افتد؟
معمولا چند هفته پس از پایان درمان، گاستروسکوپی مکرر (آندوسکوپی) توصیه می شود. این امر عمدتا برای بررسی این است که زخم بهبود یافته باشد. بعلاوه باید به طور حتم اطمینان داشت که “زخم” ناشی از سرطان معده نبوده است. اگر زخم توسط هلیکو باکتر ایجاد شده باشد، به شما توصیه می شود که بررسی کنید عفونت هلیکو باکتر از بین رفته است یا خیر. این کار حداقل چهار هفته پس از پایان دوره درمان ترکیبی انجام می شود.
چه عواملی باعث ایجاد زخم معده می شود؟
معده شما به طور طبیعی اسید تولید می کند تا به هضم غذا و کشتن میکروب ها کمک کند. این اسید خورنده است، بنابراین برخی از سلول های موجود در قسمت داخلی معده و قسمت اول روده (روده کوچک) که به عنوان اثنی عشر شناخته شده است یک سد مخاطی طبیعی به نام موکوس ایجاد می کنند. این کار از پوشش معده و اثنی عشر محافظت می کند.
به طور معمول بین میزان اسید تولیدی و سد دفاعی مخاطی تعادل وجود دارد. اگر تغییری در این تعادل ایجاد شود، ممکن است یک زخم ایجاد شود و به اسید اجازه می دهد تا به معده یا اثنی عشر آسیب برساند. علل این امر شامل موارد زیر است:
1-عفونت با H. Pylori
عفونت با هلیکوباکتر پیلوری دلیل حدود 8 مورد از 10 مورد مرتبط با زخم معده است.
2-داروهای ضد التهاب – از جمله آسپرین
داروهای ضد التهاب گاهی اوقات داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی (NSAIDs) نامیده می شوند. گاهی اوقات از داروهای سوء هاضمه همزمان با NSAID برای جلوگیری از زخم استفاده می شود.
3-علل و عوامل دیگر
علل دیگر نادر است. به عنوان مثال برخی از عفونت های ویروسی می توانند باعث ایجاد زخم معده شوند. بیماری کرون علاوه بر سایر مشکلات روده ممکن است باعث ایجاد زخم معده نیز گردد.
سرطان معده ممکن است در ابتدا شبیه زخم باشد. سرطان معده چندان شایع نیست اما اگر معلوم شود که زخم معده وجود دارد، ممکن است لازم باشد که سرطان رد شود.
چه آزمایش هایی برای زخم معده وجود دارد؟
اگر پزشک فکر کند که ممکن است شما زخم معده داشته باشید، یک سری آزمایش های اولیه را که شامل تست های مرتبط با خون است؛ توصیه می کند. این آزمایشات به شما کمک می کند تا بررسی کنید که آیا به دلیل هر گونه خونریزی از زخم دچار کم خونی شده اید یا نه. آزمایش خون هم چنین بررسی می کند که کبد و لوزالمعده شما به درستی کار می کنند یا نه.
آزمایشات اصلی که برای تشخیص زخم معده انجام می شود به شرح زیر است:
- معمولا یک آزمایش برای شناسایی جوانه هلیکو باکتر پیلوری (باکتریوم) در صورت وجود زخم معده، انجام می شود. هلیکو باکتر را می توان در یک نمونه از مدفوع، یا در یک آزمون تنفس، یا از آزمایش خون یا از نمونه بیوپسی گرفته شده در طی گاستروسکوپی تشخیص داد.
- گاستروسکوپی (آندوسکوپی) آزمایشی است که می تواند وجود زخم معده را تایید کند. گاستروسکوپی معمولا به صورت سرپایی انجام می شود. ممکن است به شما آرامش بخش داده شود. در این آزمایش پزشک با عبور یک تلسکوپ نازک و انعطاف پذیر از ناحیه گلوت (مری) به داخل معده شما نگاه می کند. بنابراین قادر به مشاهده هرگونه التهاب یا زخم در معده شما خواهد بود.
- نمونه های کوچک (بیوپسی) معمولا در هنگام گاستروسکوپی از بافت داخل و اطراف زخم گرفته می شود. نمونه ها به آزمایشگاه فرستاده می شوند تا در زیر میکروسکوپ مورد بررسی قرار گیرند. این امر بسیار مهم است زیرا برخی زخم ها ناشی از سرطان معده هستند. با این حال، بیش تر زخم های معده ناشی از سرطان نیستند.