آیا سرطان کبد کشنده است؟ پاسخ به همه سوالات رایج کاربران

بیشتر سرطانهای کبد جایی دیگر، مثل کولون، شروع شده اند و بعد به کبد گسترش پیدا کرده است. البته سرطان ممکن است در خود کبد نیز شروع شود. اتحاد درمان سرطان سیاتل (SCCA) درمانهای جامع برای درمان سرطان کبد و دیگر شرایط مربوط به آن مثل سرطانهای کیسه صفرا و مجرای صفرا توسط تیم متخصصیت سرطان روده و معده ارائه میدهد.

سرطان کبد چیست؟

سرطان درجه اول کبد زمانی اتفاق می افتد که کبد شروع به رشد غیر طبیعی میکند. سلولهای سرطانی عکس العملی به سیگنالهای طبیعی رشد، تقسیم و مرگ به خوبی سلول های سالم عمل نمیکنند. علاوه بر این به طور طبیعی چیده نمیشوند. در عوض به صورت یک تومور رشد میکنند که میتواند لایه های بافت اطراف خود را تحت شعاع قرار داده و حتی به دیگر ارگان ها نیز نشر پیدا کند.

سرطانی که در جایی دیگر از بدن، مثل کولون یا سینه، رشد پیدا میکند، میتواند از طریق جریان خون به کبد راه پیدا کند. به این نوع سرطان، سرطان کبد درجه دوم میگویند.

• سرطان های درجه دو بر اساس جایی که در آن شروع شده اند نیز نام گذاری میشوند. به عنوان مثال سرطان کولونی که به کبد (عضوی دیگر) انتشار پیدا کند را سرطان کولون متااستاتیک مینامند.
• به نواحی از سرطان که در کبد رشد پیدا میکنند را متااستاسیس کبد مینامند.

همچنین بخوانید: سرطان کبد! درمانهای طبیعی جایگزین جراحی (تحقیقات جدید)

کبد چه کاری انجام میدهد؟

کبد شما ارگانی حیاتی ست که کارایی مهمی دارد.

• صفرا تولید میکند که به شما در هضم غذا کمک میکند.
• بسیاری از مواد غذایی جذب شده از روده ها را هضم و نگهداری میکند.
• برخی از فاکتورهای انعقادی که جلوی خونریزی شما در زمان جراحت را میگیرد، تولید میکند.
• خون شما را از ترکیبات سمی، سم زدایی میکند و آنها را به مواد قابل دفع در مدفوع و ادرار تبدیل میکند.

خون مورد نیاز کبد از دو طریق تامین میشود:

• سیاهرگ های باب کبد که خون حاوی مواد غذایی از روده را به کبد می آورد.
• سرخرگ کبدی که خون حاوی اکسیژن را از ریه ها به کبد می آورد.

لوله ها یا مجاری کوچکی در کبد صفرا را جمع آوری میکنند.

• مجراهای کوچک صفرا را به دو مجرای بزرگتر (مجراهای کبدی چپ و راست) منتقل میکنند که به بیرون از کبد منتهی میشوند.
• دو مجرای بزرگتر با هم یکی شده تا مجرای صفراوی شما را تشکیل دهد.

کیسه صفرای شما صفرا را جمع آوری میکند.

• وقتی غذا میخورید صفرا از طریق مجرای مثانه ای از کیسه صفرا منتقل میشود.
• سپس به مجرای صفراوی شما (که مجرای مثانه ای به مجرای کبدی متصل میشود) و بعد به ابتدای روده باریک شما (دوازدهه) منتقل میشود.

انواع سرطان کبدی درجه یک

کبد از انواع مختلف سلول تشکیل شده است، لذا انواع مختلف تومور ها میتواند در آن شکل بگیرد. اکثر سرطان های درجه اول کبد سلول های سرطانی کبد یا غده سرطانی مجرای صفراوی است.

سلول های سرطانی کبد (HCC)

• در حدود 80 درصد سرطان های درجه یک کبد HCC هستند که در سلول های هپاتوسیت کبد شروع میشود.
• HCC اغلب در افرادی اتفاق می افتد که کبد آنها آسیب دیده است، مثل افراد مبتلا به بیماری هپاتیت B یا C مزمن دارند یا استفاده بیش از حد از الکل داشته اند.
• افرادی که به دیابت، هایپرلیپیدمیا، چاقی (سندروم متابولیک) احتمال زیادی دارد و این موضوع احتمالا به خاطر کبد چرب آنها خواهد بود.
• بخش کمی از HCC ها ممکن است تومور های خوشخیم به نام ادنوما کبدی اتفاق می افتد.
• سلول های سرطانی کبدی را سرطان سلول های کبدی یا هپاتوما نیز می نامند.

غده سرطانی مجرای صفراوی (ICC)

• باقی سرطان های درجه اول ICC هستند که شبیه سلول هایی هستند که مجرای صفراوی درون کبد را تشکیل داده است.
• افرادی که به عفونت مزمن دچار هستند یا به کبد خود آسیب زده اند (مثل آنها که به سیروز، اسکلروز کلانژیتیس، کلانژیو هپاتیت تب دار، یا کیست کلودکال مبتلا هستند) در خطر بیشتری برای ICC هستند.
• درمان ICC معمولا مشابه درمان سرطان سلولهای کبدی است.

مطلب مشابه: علائم سرطان کبد، روشهای جدید درمان، مراحل، طول عمر و نکات دیگر

دیگر سرطان های کبد درجه اول

• آنژیوسارکوما، هماژیواسکورما، هماژیوپریسیتوما، هماژیوپریسیتوما مخاطی کبد (که در رگ های خونی کبد اتفاق می افتد)
• هپاتوبلاستوما که برروی کودکان اثر میگذارد.
• سیستادنو کارسینوما صفراوی که بیشتر در بانوان روی میدهد.
• سرطان سلول های کبدی فیبرولاملار که معمولا افراد زیر 40 سال را هدف قرار میدهد.

دیگر شرایطی که به کبد مربوط میشود

کلینیک تومور کبد شرایط دیگر از جمله سرطان در ساختار های که کارشان مربوط به کبد میشود، تومورهای خوشخیم کبد و کیست های کبدی را نیز بررسی میکند.

سرطان ساختار های مرتبط

سرطان در ساختار های مرتبط به کبد شامل موارد ذیل میشود:

• غده سرطانی برون کبدی – که در مجرای صفراوی بیرون از کبد میشود و کبد را خشک میکند.
• غده سرطانی هیلار – که در محل به هم رسیدن مجرای صفراوی چپ و راست به هم اتفاق میافتد.
• غده سرطانی کیسه صفرا – سرطانی نارایج که معمولا با سنگ کیسه صفرا همراه است و در داخل کیسه صفرا اتفاق می افتد.

تومور های کبدی خوش خیم

بسیاری از تومور خوش خیم هستند، یعنی به بافت اطراف خود آسیب نزده و به دیگر ارگان ها انتقال داده نمیشود. با این حال، برخی اوقات نیاز به درمان دارند چون علائمی را ایجاد میکنند که میتواند به سرطان تبدیل شود: این علائم عبارتند از:

• همانژیوما (غده رگ خونی) – رایج ترین نوع تومور است. این تومورها از رگهای خونی به هم پیچیده درست شده اند. به ندرت از خود علائمی نشان میدهند یا نیاز به درمان دارند. هیچ مدرکی دال بر سرطانی شدن آنها نیست.
• Focal nodular hyperplasia – توده های تومور مانند که به طور تصادفی (حین معاینه، درمان یا مراقب دکتر برای مشکلی دیگر) شناسای میشوند. با برخی استثنائات، علائمی از خود نشان نداده و نیاز به درمان ندارند.
• آدنوم کبد – معمولا به خاطر استفاده از مکمل های هورمونی با میزان استروژن بالا یا هرنوع عدم توازن هورمونی مثل سندروم پلی کیستیک تخمدان اتفاق می افتد. اغلب علائمی از خود نشان نداده اند، اما ممکن است خونریزی کند و به ندرت به سلول های سرطانی کبد تبدیل میشود.

کیست کبد

کیست ها ساختار های کپسولی خوش خیمی هستند که حاوی مایعات هستند. کیست کبد موضوعی رایج است اما به ندرت از خود علائمی نشان داده، لذا معمولا شناسایی نمیشوند. انواع مختلفی از آنها وجود دارد، از جمله:

• کیست های ساده – رایج ترین نوع با احتمال بروز علائم بسیار پایین
• کیست های پیچیده – کیستهایی با ویژگی های خاص که ممکن است نشانه بیماری های دیگر بوده و نیاز به درمان دارند.
• بیماری پلی کیستیک کبد – شرایطی نادر و معمولا وراثتی که به موجب آن کیست های زیادی در سرتاسر کبد رشد میکند. اگر تعداد آنها زیاد باشد یا از نظر اندازه خیلی بزرگ شوند ممکن است باعث بروز علائم و نیازمند درمان بشوند.
• کیست اچینوکوکال – قسمتی از یک شرایط مادرزاد است که جریان صفراوی را از کبد به کیسه صفرا و روده مسدود میکند که معمولا در کودکی درمان میشود. افرادی که به کیست اچینوکوکال مبتلا هستند در خطر ابتلا به سرطان سلول های کبد هستند.
• کیستادنوم صفرایی – نوع نادری از تومورهای پر از مایع مرتبط به مجاری صفرایی است که عموما در بانوان مشاهده میشود. آنها خطر تبدیل به سرطان را در خود دارند و عموما نیازمند جراحی هستند.

حتماٌ بخوانید: چند علامتی که نشان می دهد سرطان در بدن شما شروع شده است

علائم سرطان کبد

سرطان کبد معمولا تا به سطح پیشرفته خود نرسد از خود علائمی نشان نمیدهد. علائم زیر ممکن است اتفاق بیافتند:

• برجستگی در سمت راست زیر قفسه سینه
• درد در قسمت بالا سمت راست شکم، شانه رست یا کمر
• حالت تهوع و استفراغ
• کاهش اشتها
• احساسی سیری مفرط بعد از صرف وعده بسیار کم
• رنگ زرد و سبز پوست و سفیدی چشم (یرقان)
• ادرار تیره
• تب بدون عفونت
• تشدید هپاتیت مزمن یا سیروز
• بزرگ شدن کبد (سمت راست بالای شکم) یا طحال (بالای سمت چپ شکم)
• ورم یا آب آوردگی شکم (آسیت)
• خارش (حکه)

برخی علائم در سرطان کبد مشابه علائم دیگر بیماری ها هستند و الزاما داشتن آنها به معنی ابتلا به سرطان نیست. اگر هر کدام از علائم شما را نگران میکند با پزشک خود مشورت کنید.

تشخیص سرطان کبد

سرطان کبد معمولا از طرق زیر تشخیص داده میشود:

• آزمایش خون – از طریق اندازه گیری سطح پروتئین کلیه (مثل آلفاپرتوفیت یا AFP) تشخیص داده میشود؛ که عملکرد کبد (مثل سطح بیلی روبین و آلبومین)، عملکرد کلیه، سطح فاکتور انعقاد و سلول های خون بررسی میشود تا عکس العمل سیستم ایمنی بدن شما در مقابل ویروس های خاص (سرم شناسی ویروس) و آزمایش ترکیباتی که در صورت ابتلا به سرطان در خون شما یافت خواهند شد (نشانگر های تومور، مثل CA19-9 یا CEA).
• مطالعات تصویر برداری – مثل اولتراسوند که برای مشاهده سرطان کبد و بیوپسی توموگرافی کامپیوتری (CT)، اسکن MRI برای تهیه عکس با جزئیات بالا از درون بدن شما، آنژویگرافی برای آزمایش رگهای خونی شما؛ کولانژیوگرافی برای آزمایش مجرای صفراوی؛ اسکن PET به همراه CT برای آزمایش متابولییسم تومور در بدن شما مورد استفاده قرار می گیرند.
• بیوپسی کبد – نمونه برداری از تومور با یک سوزن توخالی که از پوست شما به داخل کبد فرستاده میشود (نمونه برداری با سرنگ یا بیوپسی با سرنگ) و یا در زمان جراحی نمونه برداری میشود (عموما به روش لاپاروسکوپ، از طریق یک حفره کوچک در ناحیه شکم) و بررسی سلول ها زیر میکروسکوپ است.

درجات سرطان کبد

تیم پزشکی شما درمان هایی مناسب برای درجه سرطان شما، سلامت و عملکرد کبد و سلامت عمومیتان را پیشنهاد خواهند داد.

درجه سرطان شما به موارد ذیل بستگی دارد:

• چند تومور دارید؟
• اندازه تومورها چقدر است؟
• آیا سرطان به رگ های خونی رسیده است؟
• آیا سرطان به غدد لنفاوی یا نقاط دورتر بدن شما نیز منتشر شده است؟

سیستمهای درجه بندی سرطان کبد متفاوتی وجود دارد، از جمله درجه بندی عددی رومان. در این سیستم، سرطان های کبد در درجاتی بین یک تا چهار دسته بندی میشوند که در آن یک کمترین پیشرفت و چهار پیشرفته ترین نوع سرطان است.

به همراه درجه بندی سرطان شما، پزشک شما جنبه های ذیل را در مورد عملکرد سرطان بررسی میکند تا به یک امتیاز برسد (امتیاز چایلد-پای یا امتیاز MELD):

• سطح بیلی روبین (ماده زرد رنگ تولید شده توسط کبد) آلبومین پروتئین تولید شده توسط کبد و کراتین (مقیاسی برای سنجش عملکرد کلیه)
• کبد شما با چه کیفیتی فاکتور های انعقاد را تولید میکند (زمان پروترومبين‌).
• شدت مایعات تولید شده در ناحیه شکم (حکه).
• شدت بیماری های مغزی کبدی (که زمانی اتفاق می افتد که مشکلات کبد بر عملکرد مغز تاثیر میگذارد).

عوامل خطرزا در سرطان کبد

خطر ابتلا به سرطان کبد در آقایان سه برابر خانم هاست و افرادی که کسی از اعضای خانواده آنها به سرطان کبد مبتلا باشد بیشتر در معرض ابتلا به آن هستند. در ایالات متحده، بیماری اکثر افراد مبتلا به سرطان کبد در اوایل دهه 60 زندگی شان تشخیص داده میشود.

عواملی که خطر ابتلا به سرطان را افزایش میدهد از این قبیل هستند:

• ابتلا به ویروس هپاتیت B و C مزمن
• سیروز (زخم)، مثل آنچه از مصرف شدید الکل اتفاق می افتد
• سندروم متابیولیک (چاقی، دیابت، فشار خون بالا، هایپرلیپیدمی)
• طولانی مدت در معرض آلفاتوکسین ها بودن (که در نواحی حاره ای و زیر حاره ای توسط قارچی بروی برنج، بادام زمینی، گندم و دانه سویا تولید میشود)، استروئید های آنابولیک یا آرسنیک

اگر به بیماری مزمن کبد (سیروز) مبتلا هستید، در مورد آزمایش برای سرطان کبد مشورت کنید. عموما پزشکان آزمایش با اولترسوند را هر شش ماه یکبار توصیه میکنند.

در ایالات متحده، از هر 42.000 نفر تنها یک مرد و زن مبتلا به سرطان کبد یا مجاری صفراوی درون کبد میشوند.

ضریب بقا در سرطان کبد

ضریب بقا به شما در مورد درصد افراد زنده که نوع و درجه مشابه به سرطان شما را در بازه معینی از زمان (معمولا 5 سال) بعد از تشخیص بیماریشان را میدهد. این موضوع نمیتواند مشخص کند که شما چند سال زندگی خواهید کرد اما در درک بهتر درصد موفقیت درمان کمک خواهد کرد.

این نکته را مد نظر داشته باشید که ضرایب بقا تخمینی بوده و اغلب بر مبنای خروجی های گذشته افراد مبتلا به نوع خاصی از سرطان میشود ولی نمیتواند آنچه در مورد فردی خاص اتفاق خواهد افتاد را پیش بینی کنند. این آمارها میتوانند گیج کننده باشند و به سوالهای بیشتری ختم شوند. در مورد مطابقت این اعداد با خودتان با پزشکتان مشورت کنید زیرا او با شرایط شما آشنایی دارد.

ضریب بقا نسبی 5 ساله چیست؟

ضریب بقای نسبی افراد مبتلا به نوع و درجه مشابه سرطان کبد را با جمعیت کل مقایسه میکند. به عنوان مثال، ضریب بقا نسبی 5 ساله برای درجه خاصی از سرطان کبد 30% است، این بدین معناست که افرادی که مبتلا به این سرطان هستند، برای زندگی 5 سال آینده خود به طور میانگین 30% شبیه افرادی هستند که سرطان ندارند.

این اعداد از کجا به دست می آیند؟

جمعیت سرطان آمریکا با اتکا به اطلاعات دیتابیس SEER که توسط موسسه ملی سرطان (NCI) جمع آوری میشود آمار های بقا در مورد سرطان های متفاوت را فراهم میکند.

دیتابیس SEER بر مبنای میزان گسترش سرطان، ضریب های بقای نسبی را برای سرطان کبد در ایالات متحده فراهم میکند. با این حال، دیتا بیس SEER سرطان ها را بر مبنای فراهم AJCC TNM (درجه 1، درجه 2، درجه 3 و غیره) گروه بندی نمیکند. به جای آن، در مرحله های منطقه ای، ناحیه ای و دور دسته بندی میکند.

• منطقه ای: هیچ نشانه ای از انتشار سرطان خارج از کبد نیست. این مشابه درجه 1 و 2 و گاهاً درجه 3 AJCC میشود. این بازه شامل بازه بزرگی از سرطان ها میشود که برخی از آنها نسبت به دیگران ساده تر درمان میشوند.
• ناحیه ای: سرطان به بافتهای اطراف یا غدد لنفاوی گسترش یافته است. این درجه مشابه درجه 3 و اوایل درجه 4 در سیستم AJCC است.
• دوردست: سرطان به نقاط دور بدن پخش شده است، مثل ریه ها یا استخوان ها. این سطح مشابه اواخر سطح 4 است.

همچنین بخوانید:  کار کبد چیست؟ کجای بدن است و درد آن کجاست؟ (تصویری)

ضریب بقا نسبی 5 ساله برای سرطان کبد

بطور کلی باید گفت که افراد مبتلا به سرطان کبد (بسته به میزان پیشرفت سرطان) بین 8-12 سال عمر خواهند کرد (در صورتیکه عمل پیوند موفقیت آمیز نباشد).

(طبق آمار افرادی که بیماری آنها سرطان کبد (مجراهای صفراوی درون کبدی) بین سالهای 2008 تا 2014 تشخیص داده شده است.)

به طور کلی ضریب بقا نسبی بالا تر برای افرادی است که فارق از درجه سرطان برای برداشتن آن مجبور به عمل جراحی شده اند. به عنوان مثال، تحقیقات نشان داده است که بیمارانی که تومورهای کوچک و قابل جداسازی دارند و به بیماری سیروز یا دیگر بیماری های جدی مبتلا نیستند میتوانند به راحتی بعد از برداشتن سرطان زندگی کنند. برای افرادی که سرطان کبد درجه پایین دارند و پیود کبد انجام داده اند، ضریب بقا نسبی 5 ساله در حدود 60% تا 70% است.

درک بهتر اعداد

• افرادی که بیماری آنها سرطان کبد نشان داده میشود ممکن است زندگی بهتری از آنچه این اعداد نشان میدهند داشته باشند. درمان های به مرور زمان بهبود یافته و این اعداد طبق آمار افرادی است که 5 سال قبل بیماریشان سرطان تشخیص داده شده است.
• این اعداد تنها زمانی که درجه سرطان به تازگی تشخیص داده شده اند اعمال پذیر اند. آنها بعد از رشد یا گسترش بیشتر سرطان یا بازگشت آن بعد از درمان دیگر اعمال پذیر نیستند.
• این اعداد تمامی موارد را شامل نمیشوند. ضریب بقا طبق میزان گسترش سرطان طبقه بندی شده اند، اما سن شما، سلامت کلی شما، بازخورد مثبت سرطان نسبت به درمان و دیگر عوامل نیز به نمای کلی بستگی دارد.

روش جدید درمان سرطان کبد با کمک امواج ماکروویو