انواع بیماری مننژیت، علت، درمانها و واکسن آن

مغز و نخاع در بدن نقش مرکزی و هدایت بدن را برعهده دارد، به همین دلیل حفظ سلامت سیستم عصبی حائز اهمیت است. این دو اندام با غشایی احاطه شده اند که با نام مننژ شناخته شده است. این غشا به محافظت از این دو اندام در برابر میکروب‌ها کمک می‌کند. با این وجود در برخی از موارد مننژها توسط باکتری‌ها یا ویروس‌ها دچار عفونت می‌شوند. به این بیماری مننژیت گفته می‌شود. مننژیت براثر ورود باکتری ها، ویروس ها و یا قارچ ها به وجود می آید و ممکن است عوارضی همچون اختلال در یادگیری و یا از دست دادن شنوایی را به دبنال داشته باشد. در این مقاله علل و علائم مننژیت را بررسی کردیم و روش های پیشگیری از آن را خواهیم گفت.

انواع مننژیت

1- مننژیت باکتریایی

باکتری‌هایی که به جریان خون وارد می‌شوند و به مغز و نخاع سفر می‌کنند مننژیت باکتریایی حاد را ایجاد می‌کنند؛ اما همچنین در اثر عفونت گوش یا سینوسی، تروما یا آسیب به سر (شکستگی جمجمه) یا به ندرت پس از عمل جراحی، باکتری‌ها به طور مستقیم به مننژ مغز حمله می‌کنند. چندین باکتری می‌تواند علت مننژیت باکتریایی حاد باشند:

• استرپتوکوک پنومونیه (پنوموکوک): این باکتری شایع‌ترین علت نوع باکتریایی در نوزادان، کودکان و بزرگسالان است.
• مننژیکوکوس: این باکتری‌ها معمولاً عفونت تنفسی فوقانی را ایجاد می‌کنند، اما نوع مننژاکوئیک در هنگام ورود به جریان خون می‌توانند این اختلال را ایجاد کنند. این یک عفونت عمدتاً نوجوانان و بزرگسالان را تحت تأثیر قرار می‌دهد.
• لیستریا: این باکتری‌ها را می‌توان در پنیرهای غیر پاستوریزه، هات داگ و محل‌های غذاخوری یافت. زنان باردار، نوزادان، افراد مسن و افراد مبتلا به سیستم ایمنی ضعیف بیشتر حساس هستند.

علائم مننژیت باکتریایی

2- مننژیت ویروسی

این اختلال به‌وسیله یک گروه از ویروس‌ها به نام enteroviruses ایجاد می‌شوند که در اواخر تابستان و اوایل پاییز شایع‌تر هستند. ویروس‌ها از قبیل ویروس هرپس سیمپلکس، اچ آی وی، اوریون، ویروس غرب نیل و دیگران نیز می‌توانند علت مننژیت ویروسی باشند.

علائم مننژیت ویروسی

3- مننژیت قارچی

نوع قارچی مننژیت نسبتاً غیرمعمول است و باعث نوع مزمن بیماری می‌شود. نوع قارچی مسری نیست.

علائم مننژیت قارچی

4- مننژیت در نوزادان

نوزادان مبتلا به مننژیت ممکن است بی تابی کنند، حتی زمانی كه آنها را در بغل تکان می دهید. آنها همچنین ممكن است تب و یا فونتانل (نقطه نرم در سر) داشته باشند.

علائم مننژیت در نوزادان

عوامل موثر در افزایش خطر ابتلا به مننژیت

عوارض بیماری مننژیت

تشخیص بیماری مننژیت

1- در روش کشت خون نمونه های خون در ظروف ویژه قرار می گیرند تا ببینند میکروارگانیسم ها به ویژه باکتری ها رشد می کنند یا خیر.

2- تصویربرداری توموگرافی کامپیوتری و همچنین تصویربرداری مغناطیسی رزونانس و نیز اسکن سر می تواند التهاب و تورم را نشان دهد، تصویربرداری با اشعه ایکس و سی تی اسکن سینوس نیز می تواند راهی برای نشان دادن مننژیت باشد.

3- گرفتن آب مغزی نخاعی هم روشی برای تشخیص قطعی مننژیت است، در افرادی که دچار مننژیت هستند در مایع مغزی نخاعی مقدار کمتری قند (گلوکز) وجود دارد، همچنین سطح گلبول سفید و میزان پروتئین خون آنها افزوده شده است.

درمان مننژیت

1- بیماران مبتلا به مننژیت باکتریایی باید به سرعت بستری شوند. مننژیت باکتریایی با آنتی بیوتیک درون وریدی درمان میشود تا از آسیب های مغزی پیشگیری شود.

2- مننژیت قارچی با داروهای ضدقارچ درمان می‌شود.

3- مننژیت ویروسی گاهی خود به خود برطرف میشود، اما بعضی موارد را باید با داروهای ضدویروسی درون وریدی درمان کرد.

4- استراحت به بهبودی کمک می‌کند و نشانه‌هایی مانند سردرد را بهبود می‌بخشد. فعالیت‌های آرام مانند کتاب خواندن، بازی‌های فکری، تماشای فیلم، گوش دادن به موسیقی و غیره به گذران این زمان کمک می‌کند.

5- از پارچه‌های خنک روی پیشانی، حمام‌های خنک و داروهایی مانند استامینوفن و ایبوپروفن استفاده کنید.

6- از مایعاتی مانند آب، آب‌میوه و چای استفاده کنید. کودکان از آب‌میوه‌های منجمد لذت می‌برند. اگر شخصی استفراغ می‌کند، نباید از غذاهای جامد استفاده کند و فقط باید مقدار اندکی آب یا دیگر مایعات را پی‌درپی مصرف کند.

پیشگیری از بیماری مننژیت

1- واکسن کونژوگه مننگوکوکی (MenACWY) برای محافظت در برابر انواع باکتری A,C,W,Y

2- واکسن مننگوکوکی نوع MenB برای پیشگیری از ابتلا به باکتری نوع B عامل مننژیت

عوارض واکسن مننژیت

زمان تزریق واکسن مننژیت

1- تزریق واکسن مننژیت نوع MenACWY در اولین دوز در کودکان 11-12 ساله انجام شود؛ سپس دوز تقویت کننده این واکسن در سن 16 سالگی تزریق شود.

2- اگر نوجوان شما اولین دوز واکسن مننژیت را در سنین بین 13-15 سالگی دریافت کرد، می تواند دوز تقویت کننده واکسن را در سنین بین 16-18 سالگی تزریق کند.

3- پزشک تزریق واکسن MenB مننژیت را در نوجوانان و بزرگسالان جوان بین 16-23 سال توصیه می کند. بهترین زمان تزریق واکسن مننژیت نوع MenB سنین بین 16-18 سالگی است.

نکات تکمیلی

• شستن دقیق دست در جلوگیری از قرار گرفتن در معرض عوامل عفونی مهم است، برای شستشو حتما از صابون استفاده کرده و به اب خالی اکتفا نکنیدو به کودکان خود نحوه شستن صحیح را آموزش دهید.
• سیستم ایمنی بدن خود را با استراحت کافی، ورزش منظم و یک رژیم غذایی سالم با مقدار زیادی از میوه های تازه، سبزیجات و غلات سبوس دار حفظ کنید.
• زمانی که در رستوران غذا میخورید به بهداشت محیط توجه کنید.
• این بیماری ممکن است مسری باشد در صورت ابتلای نزدیکانتان فاصله خود را رعایت کنید.

حتما بخوانید: 16 کاری که برای سالم ماندن در طول زندگی باید انجام دهید