قفل شدن زانو، زمانی رخ می‌دهد که قادر به خم یا راست کردن زانوهایتان نباشید. مهم‌ترین دلایل آن شامل آسیب به ناحیه زانوها و التهاب مفاصل است. خوشبختانه، راهکارهای مختلفی از جمله فیزیوتراپی، تزریق ژل و استفاده از بریس طبی برای قفل شدن زانو وجود دارند. البته قبل از هر اقدامی باید نوع قفل شدن زانو و نحوه مواجهه با آن را بدانید. در ادامه این مطلب، همه موضوعات مرتبط با مشکل قفل شدن زانو می‌پردازیم.
هنگام قفل شدن زانو چرا اتفاق می‌افتد؟
مهم‌ترین اتفاقی که در هنگام قفل شدن زانو رخ می‌دهد، ناتوانی در خم یا صاف کردن کامل زانو است. این حالت معمولاً به‌خاطر گیر کردن یک ساختار داخلی مثل مینیسک یا زائده استخوانی رخ می‌دهد. گاهی التهاب، اسپاسم عضله یا ضربه ناگهانی، مهم‌ترین دلایل این عارضه هستند. در چنین شرایطی، زانو عملکرد طبیعی‌اش را از دست می‌دهد و دچار درد و تورم شود. رایج‌ترین اتفاقاتی که هنگام قفل شدن زانو رخ می‌دهند، عبارت‌اند از:
- صدای تق یا قفل شدن
- التهاب و تورم اطراف زانو
- درد ناگهانی و تیرکشنده
- احساس گیرکردن یا دررفتگی
- ناتوانی در خم یا صاف کردن زانو
- احساس درد شدید در راه رفتن یا ایستادن
نشانه‌هایی از قفل شدن زانو که نباید نادیده بگیرید
قفل شدن زانو گاهی فقط چند ثانیه طول می‌کشد؛ اما بعضی از نشانه‌های آن، خبر از یک مشکل جدی می‌دهند. اگر این نشانه‌ها تکرار شوند، باید سریع‌تر اقدام کنید. گاهی منشأ مشکل، آسیب به بافت‌های حساس زانو است و باید برای درمان دست‌به‌کار شد. مثلاً با مراجعه به یک کلینیک فیزیوتراپی، تمرین‌های درمانی شروع می‌شوند تا دلیل اصلی این عارضه برطرف شود. بنابراین، نشانه‌های مهم را نادیده نگیرید و آن‌ها را بشناسید؛ از جمله این موارد:
۱. احساس گیرکردن زانو
یکی از رایج‌ترین نشانه‌هاست و زانو مثل قبل باز و بسته نمی‌شود. احساس می‌کنید که چیزی داخل زانو گیر کرده یا جلوی حرکت را گرفته است. این نشانه معمولاً در هنگام برخاستن یا نشستن، شدیدتر می‌شود. تکرار این نشانه، نشان‌دهنده پارگی مینیسک یا وجود زائده استخوانی در مفصل زانو است.
۲. درد ناگهانی و موقت
نشانه بعدی، دردی است که یک‌باره در زانو ایجاد می‌شود و چند دقیقه بعد کاهش پیدا می‌کند. این درد ممکن است همراه با صدای تق یا قفل شدن باشد. معمولاً با کمی استراحت یا حرکت دادن زانو، درد کمتر می‌شود، اما نباید آن را نادیده بگیرید.
۳. متورم شدن زانوها
گاهی زانو بدون ضربه، ناگهان ورم می‌کند. این تورم با گرما یا قرمزی رخ می‌دهد و نشانه‌ای از التهاب یا آسیب داخلی در مفصل زانو است. تورم مداوم زانو به‌معنای تجمع مایع یا خون در اطراف مفصل است و نیاز به بررسی دارد.
۴. محدودیت در راه رفتن و تحمل وزن
اگر زانو قفل شود، راه رفتن دشوار و دردناک می‌شود. گاهی زانوها حتی قادر به تحمل کردن وزن بدن هم نیستند. این نشانه، خطرناک است و باعث زمین خوردن یا افتادن شخص می‌شود. در مواجهه با این نشانه‌ها، باید توسط فیزیوتراپیست معاینه شوید.
۵. ضعف عضلات اطراف زانو
وقتی زانو دچار مشکل می‌شود، عضلات اطراف آن هم ضعیف می‌شوند. احساس می‌کنید زانوهایتان شُل شده‌اند یا قدرت کافی را ندارند. این ضعف در زانوها، نشانه مزمن شدن آسیب در زانوها است. در چنین مواردی، تمرین‌های تقویتی در کلینیک‌های فیزیوتراپی، تأثیرگذار هستند.
۶. صدای کلیک یا تق در زانو
شنیدن صدای تَق یا کلیک در هنگام حرکت زانوها، یکی از نشانه‌های قفل شدن است. اگر این صداها همراه با درد یا محدودیت حرکتی باشند، باید پیگیری شوند. بی‌توجهی به این صداها، در باعث فرسایش مفصل زانو یا ناپایداری حرکتی می‌شود.
جدیدترین روش‌های درمان قفل شدن زانو
با وجود پیشرفت‌های پزشکی، حالا بسیاری از مشکلات مفصلی، بدون جراحی درمان می‌شوند. خوشبختانه، قفل شدن زانو هم جزو همین مشکلات محسوب می‌شوند. در حال حاضر، روش‌های نوین و غیرتهاجمی برای کاهش درد، بهبود حرکت مفصل و پیشگیری وجود دارند. روش‌های جدید، با توجه به علت قفل شدن زانو و شدت آن با همدیگر تفاوت دارند و عبارت‌اند از:
تزریق ژل به مفصل زانو
تزریق ژل مخصوص به مفصل زانو، از روش‌های مؤثر برای کاهش درد و بهبود حرکت مفصل است. این ژل‌ها معمولاً حاوی اسید هیالورونیک هستند و نقش روان‌کننده طبیعی را برای مفصل ایفا می‌کنند. با این روش، اصطکاک داخلی به حداقل می‌رسند و بیمار راحت‌تر راه می‌رود یا حرکت می‌کند. این تزریق برای بیمارانی که دچار ساییدگی مفصل یا التهاب مزمن هستند، توصیه می‌شود.
تزریق پلاسمای غنی از پلاکت (PRP)
در این روش، از خون خودِ بیمار استفاده می‌شود. پس از گرفتن خون، پلاکت‌های آن را برای شروع درمان، جدا می‌کنند. این پلاکت‌ها سرشار از فاکتورهای رشد هستند و نقش مهمی در ترمیم بافت‌های آسیب‌دیده دارند. تزریق PRP، به طور طبیعی التهاب را کاهش می‌دهد و بافت زانو را بازسازی کند. همچنین، این روش کاملاً ایمن و بدون عارضه جدی است.
استفاده از بریس طبی
بریس یا زانوبند طبی باعث حفظ ثبات مفصل زانو می‌شود. با استفاده از آن، زانو در موقعیت درست می‌ماند تا دچار حرکات ناگهانی یا آسیب‌زا نشود. استفاده از بریس برای دوره درمان، پس از آسیب و حتی در زمان ریکاوری زانوها هم بسیار مفید است.
انجام فیزیوتراپی پیشرفته
فیزیوتراپی، رایج‌ترین روش درمانی برای قفل شدن زانو است. قدرت عضلات و دامنه حرکتی زانوی بیمار با تمرینات اختصاصی، دستگاه‌های تخصصی و تکنیک‌های فیزیوتراپی به حالت طبیعی برمی‌گردند. تکنیک‌های فیزیوتراپی، در کاهش التهاب و پیشگیری از بازگشت مشکلات مفصلی زانو هم تأثیرگذار هستند.
چه زمانی برای رفع مشکل قفل شدن زانو جراحی توصیه می‌شود؟
اگر درمان‌های غیرتهاجمی جواب ندهند یا مشکل زانوها خیلی حاد باشد، جراحی پیشنهاد می‌شود. انتخاب زمان جراحی کاملاً به تشخیص پزشک و شرایط بیمار بستگی دارد. اگر قفل شدن زانو باعث مختل شدن زندگی روزمره یا آسیب داخلی جدی شود، جراحی بهترین گزینه است. از جمله زمان‌هایی که جراحی توصیه می‌شود:
- پارگی شدید مینیسک
- وجود زائده استخوانی در مفصل
- قفل شدن مداوم و پی‌در‌پی زانو
- درد شدید همراه با ناتوانی حرکتی
- آسیب شدید به غضروف یا رباط‌ها
- پاسخ ندادن به درمان‌های غیرجراحی
از قفل شدن زانو تا برگشت به فعالیت روزمره
اگر قفل شدن زانو به‌موقع تشخیص داده شود، قابل درمان است. مراجعه به مراکز تخصصی و معاینه شدن توسط پزشک، اولین اقداماتی‌اند که باید انجام شوند. با مراقبت و درمان درست، می‌توانید دوباره به فعالیت‌های روزمره خود برگردید و دردهای زانو را فراموش کنید.
