سوء هاضمه که به سوزش سر دل نیز شناخته می شود، یک واژه مشترک برای توصیف ناراحتی یا درد احساس شده در ناحیه بالای شکم و زیر دنده است. این یک بیماری نیست. این فقط یک علامت است و می تواند علائم بسیاری از بیماری های گوارشی باشد. شکایت اصلی کسانی که سوء هاضمه را تجربه می کنند، درد یا ناراحتی در بخش فوقانی شکم و احساس سیری سریع پس از صرف وعده غذایی است.
علائم و نشانه های سوء هاضمه
- احساس سیری زودرس– ممکن است حتی غذاخوردن خود را تمام نکرده باشید اما پس از خوردن چند قاشق غذاخوری احساس سیری کنید و صرف تمام وعده غذایی را دشوار بدانید.
- ناراحتی به دلیل پر بودن معده بعد از وعده غذایی– پر بودن معده طولانی تر از حد معمول می شود و بسیار ناخوشایند است.
- ناراحتی بخش فوقانی شکم – ممکن است در بخش فوقانی شکم، یا زیر استخوان سینه و بالای ناف احساس ناراحتی یا درد داشته باشید.
- نفخ معده – ممکن است احساس ناخوشایندی از منبسط شدن را در بخش فوقانی شکم احساس کنید.
- باد شکم – باعث خروج گاز یا آروغ زدن می شود.
- ناراحتی معده – ممکن باعث ایجاد حس بیماری یا ناخوشایندی در شما شود.
این علائم معمولا پس از صرف وعده غذایی رخ می دهد اما زمان بعد از آن ممکن است متفاوت باشد.
طبیعی است که در کنار سوء هاضمه احساس سوزش سر دل را داشته باشید اما در نظر داشته باشید که سوزش سر دل و سوء هاضمه دو حالت جداگانه است. سوء هاضمه ناراحتی بخش فوقانی شکم است، در حالی که سوزش سر دل، حس سوزشی در سینه شماست که ممکن است در طول صرف غذا یا بعد از آن به گردن و پشت شما انتقال پیدا کند. در حالی که سوزش سر دل و سوء هاضمه با هم ظاهر می شوند، می توانند به صورت جداگانه نیز رخ دهند.
همچنین بخوانید: معرفی قرص های درمان معده درد عصبی بر اساس نوع علائم آن
بیماریهای ایجاد کننده سوء هاضمه
بیماری های شایعی که سوء هاضمه می تواند به عنوان علامتی در آن حضور داشته باشد، عبارتند از:
- بیماری رفلکس معده (بازگشت اسید به مری)
- زخم معده
- پانکراتیت (التهاب لوزالمعده یا پانرکاس)
- سرطان معده
- سنگ کیسه صفرا
- یبوست
- انسداد روده
- کاهش جریان خون به روده که منجر به کم خونی موضعی روده و مرگ بافت می شود
بعضی اوقات نیز هیچ علل شناخته شده ای وجود ندارد. در چنین شرایط، به آن اختلال هضم عملکردی یا غیرزخمی می گویند.
چه چیزی شما را در معرض سوء هاضمه قرار میدهد؟
- برخی داروها: دارو های ضد التهاب غیراستروئیدی (NSAID ها) مانند آسپرین و ایبوپروفن می تواند بر دستگاه گوارش شما تاثیر بگذارد و شما را در معرض سوء هاضمه قرار دهد. دارو هایی مانند نیترات ها نیز می تواند احتمال سوء هاضمه را افزایش دهد.
- چاقی: اگر اضافه وزن دارید یا چاق هستید، در معرض سوء هاضمه قرار دارید زیرا پس از صرف غذا فشاری داخل معده شما ایجاد می شود و باعث رفلکس اسید می شود.
- سیگار کشیدن: مواد شیمیایی موجود در تنباکو و سیگار می تواند باعث آرامش ماهیچه اسفنکتر بین مری و معده شود. این امر منجر به رفلکس اسید می شود و بنابراین خطر سوء هاضمه را افزایش می دهد.
- مصرف بیش از حد الکل: مصرف بیش از حد الکل سبب می شود تا معده بیشتر از حد نرمال اسید تولید کند که می تواند به مخاط معده شما صدمه بزند. این امر باعث افزایش خطر سوء هاضمه می شود.
- بارداری: بارداری با دو روش اصلی باعث افزایش خطر ایجاد سوء هاضمه می شود. اول اینکه در حین بارداری تغییرات هورمونی وجود دارد که به طور مستقیم باعث افزایش خطر سوء هاضمه می شود. دوم این است که افزایش اندازه رحم به معده فشار می آورد، در نتیجه احتمال رخ دادن سوء هاضمه افزایش پیدا می کند.
- استرس و اضطراب: استرس و اضطراب دو عاملی هستند که باعث سوء هاضمه می شوند.
مطلب مشابه: خواص عسل، مضرات، تاثیر بر معده و پوست و نکات مهم دیگر (تحقیقات جدید)
سوء هاضمه چگونه تشخیص داده می شود؟
تشخیص وضعیت شما به راحتی قابل انجام نیست. باید گام به گام به آن دست یافت. پزشک شما با دریافت تاریخچه ای از شما که شامل علائمی که تجربه کردید، تاریخچه پزشکی قبلی و تاریخچه دارویی شما کار خود را آغاز کند.
سپس، پزشک به انجام یک معاینه کامل فیزیکی روی می آورد. پزشک شما برای مشاهده برخی ناهنجاری ها یا رفع شرایط شدید که در روشی مشابه حضور خواهد داشت، تحقیقات لازم را ترتیب می دهد. آزمایشاتی که پزشک شما تجویز می کند، عبارتند از:
- آزمایش خون
- آزمایش مدفوع
- آندوسکوپی غده فوق کلیوی
- عکسبرداری شکم
سوء هاضمه چگونه درمان می شود؟
1-درمان دارویی
- داروی مخالف عصب های گیرنده– h2 (H2RA ها) مانند زانتاک و پپسید – این داروها برای کاهش محتویات اسیدی معده تجویز می شوند.
- دارو های پروکینتیکس مانند دارو های تجویز شده رگلان و موتیلیوم – این دارو ها عمل عضلانی دستگاه گوارش را بهبود می بخشد.
- مهار کننده های پروتون پمپ (PPI ها) مانند پریلوسک – این دارو ها نیز باعث کمک به کاهش محتویات اسیدی معده می شود.
حتماٌ بخوانید: فتق شکم (معده)- تشخیص، علایم، روشهای درمان و نکات مهم
2- تغییرات سبک زندگی
- در طول یک زمان غذای زیادی را نخورید. فقط مقدار کمی غذا بخورید.
- پس از صرف وعده غذایی دراز نکشید.
- از غذا های تند و چرب که باعث سوزش سر دل می شود، اجتناب کنید.
- سیگار کشیدن را متوقف کنید. اگر سیگار می کشید، بهتر است آنرا ترک کنید.
- میزان مصرف الکل خود را کاهش دهید.
- اگر اضافه وزن دارید و چاق هستید، سعی کنید مرتبا ورزش کنید و وزن اضافی خود را از دست دهید.
- اطمینان حاصل کنید که به اندازه کافی استراحت می کنید.
- دارو های ضدالتهاب غیراستروئیدی که باعث صدمه به مخاط معده می شود را مصرف نکنید.
- با تمرکز و انجام یوگا، از استرس خلاص شوید.
3- درمان های خانگی سوء هاضمه
- سرکه سیب: یک قاشق غذاخوری سرکه سیب خالص را با یک قاشق چای خوری عسل رقیق کنید. این مخلوط را برای تسکین فوری دو یا سه مرتبه بنوشید.
- دانه رازیانه: دانه رازیانه می تواند به شکل های مختلفی مصرف شود. می توانید دانه های آنرا بجویید، با ریختن دانه رازیانه در آب داغ چای رازیانه درست کنید یا حتی دانه های آنرا برشته و بکوبید و روزانه مصرف کنید.
- زنجبیل: زنجبیل یکی از بهترین داروهایی است که برای درمان سوء هاضمه وجود دارد. زنجبیل سبب تحریک شیره معده و جریان آنزیم هایی می شود که به هضم غذا کمک می کند. بعضی از مردم برای جلوگیری از سوء هاضمه، زنجبیل تازه ترکیب شده با نمک می خورند.
- جوش شیرین: یکی از علل اصلی بروز سوء هاضمه، غلظت بالای اسید در معده است. جوش شیرین به عنوان یک ضد اسید طبیعی عمل می کند که برای درمان سوء هاضمه فوق العاده است. حدود یک و نیم قاشق چای خوری جوش شیرین را در نصف لیوان آب مخلوط کنید.
- دانه های زنیان: آبی را بنوشید که حاوی دانه زنیان است یا اینکه دانه های آنرا بجوید.
- دمنوش بابونه: مصرف دمنوش بابونه، مخصوصا پس از وعده های غذایی سنگین نه تنها سوء هاضمه را درمان بلکه از بروز آن جلوگیری می کند.
- زیره سبز: زیره سبز در علم آیورودا برای درمان مشکلات گوارشی مانند سوء هاضمه، حالت تهوع، نفخ و اسهال و غیره اهمیت زیادی دارد. این گیاه به ترشح برخی از آنزیم های پانکراس کمک می کند که برای روند گوارش مفید است.
- گشنیز: با برشته و کوبیدن تخم گشنیز و اضافه کردن آن به دوغ، آن را مصرف کنید. برای هضم بهتر آن را روزانه مصرف کنید.
- ریحان: دو یا سه فنجان آب گرم همراه با عصاره ریحان بنوشید. می توانید مخلوطی از 5-6 برگ ریحان، همراه با پودر فلفل سیاه و یک چهارم قاشق چای خوری نمک دریایی درست کنید. این مخلوط می تواند روزانه دو تا سه بار با ماست ساده مصرف شود.
همچنین بخوانید: 4 تا از بهترین دمنوش ها برای درمان معده درد (جدیدترین تحقیقات)
زمان مراجعه به پزشک
سوء هاضمه اغلب ناشی از تورم و التهاب مخاط معده است. در اغلب موارد، سوء هاضمه برای مدت زمان کوتاهی در افراد رخ می دهد. با این حال، هنگامی که علائم سوء هاضمه برای مدت طولانی ادامه یابد، ممکن است باعث نگرانی شود.
بعضی علائم وجود دارند که می توانند نشان دهند که سوء هاضمه نشانه ای از وضعیت خفیف دیگر است. برخی از احتمالات شامل خونریزی داخلی است که می تواند منجر به زخم معده، رشد سرطانی در مخاط معده یا تومور در نای و بخش گوارشی مری شود. هنگامی که احتمال وقوع این مشکلات نادر است، باید فورا به پزشک مراجعه کنید؛ اگر:
- شما در قسمت اول از سوء هاضمه مکرر رنج می برید و بالای 55 سال سن دارید.
- خون را از طریق مدفوع دفع می کنید که معمولا تیره و سیاه رنگ است.
- متوجه وجود خون در استفراغ خود شدید.
- شما به صورت ناگهان و غیرمنتظره کاهش وزن را تجربه کردید.
- احساس خستگی زیاد و در کل احساس ناخوشایندی دارید.
- استفراغ پی در پی یا احساس حالت تهوع مداوم
- در معرض خطر سرطان یا زخم هستید.
اگر هر یک از علائم بالا همچنان ادامه داشته باشد، پزشک احتمالا پیشنهاد می کند که یک آزمایش اندوسکوپی داشته باشید که شامل قرار دادن یک تلسکوپ کوچک در معده است تا دیدی نزدیک به آنچه درون معده در حال اتفاق است، داشته باشد.
کلیپ زیر راجب نکات مهم سوء هاضمه
با اپلیکیشن چرب زبان، هر زبانی رو فقط با روزانه 5 دقیقه گوش دادن، توی 80 روز مثل بلبل حرف بزن! بهترین متد روز، همزمان تقویت حافظه، آموزش تصویری با کمترین قیمت ممکن!
