اسهال به حرکات روده ای گفته میشود که مدفوع از حالت طبیعی شل تر است و فرد نیاز به اجابت مزاج دارد، در موارد اسهال باید ازدهیدراتاسیون ( از دست دادن مایع ) و کاهش الکترولیت ها (املاح و مواد معدنی مورد نیاز بدن ) جلوگیری کرد. به همین دلیل در این مقاله به بررسی بهترین و بدترین مواد غذایی برای اسهال پرداختیم.
علائم اسهال
دلایل اسهال
| سلیاک بیماری کرون | سندرم روده تحریک پذیر |
| دیورتیکولیت | عدم تحمل لاکتوز |
| اسهال خونی | گاستروآنتریت ویروسی |
| مسمومیت غذایی | ورزش بیش از حد |
بهترین مواد غذایی برای اسهال
1- پروبیوتیک ها
وجود باکتریهای خوبی که در دستگاه گوارش شما زندگی میکنند، برای عملکرد طبیعی دستگاه گوارش ضروری است. این باکتریها نقش مهمی در حفاظت از روده در برابر عفونتها بازی میکنند. زمانی که سیستم گوارشی شما توسط آنتی بیوتیک ها تغییر کرده یا توسط باکتری های ناسالم و ویروسها تحت تأثیر قرار بگیرد، شما دچار اسهال میشوید. پروبیوتیکها میتوانند با بازگردانی تعادل باکتریها در روده، به بهبودی شما کمک کنند.به طور کلی پروبیوتیک ها با بهبود تعادل میان باکتریهای مفید و مضر موجود در روده به هضم غذا کمک میکنند.بهترین خوراکی های سرشار از پروبیوتیک شامل ماست های پروبیوتیک موجود در بازار، کفیر و ترشی خیار (ترشی نمکی نه سرکه ای) می باشند.
2- مایعات
مایعات نیز برای درمان اسهال ضروری هستند. نوشیدن آب فراوان به جلوگیری از کمآبی بدن کمک میکند و موجب دفع سموم موجود در بدن میشود. به طور کلی توصیه های زیر در درمان کم آبی بدن کمک زیادی خواهد کرد:
- پس از هر بار که اجابت مزاج میکنید یک لیوان مایع بنوشید. آب، آب میوه، نوشابه بدون کافئین و آبگوشت نمکی چند انتخاب خوب هستند.
- مایعات داغ را به دمای محیط برسانید یعنی به حدی که گرم باشند و نه داغ. “هر چیزی که خیلی گرم و یا خیلی سرد باشد می تواند حالت تهوع ایجاد کند.”
- محصولات حاوی ترکیبات خاصی از گیاهان، از جمله بابونه، به درمان ناراحتی معده کمک می کند.
- آب میوه هایی مانند آب نارنج یا آب سیب را با آب رقیق کنید زیرا این آب میوه ها گاهی اوقات به تنهایی (در صورتی که اسهال دارید) باعث تهوع می شوند و با اضافه کردن آب، تحمل آن برای بدن آسان تر می شود.
3- غذاهای سبک و ساده
زمانی که به اسهال مبتلا شدید غذاهای سبک و ساده را جایگزین غذاهای سنگین و دیرهضم کنید این مواد غذایی به جذب مقداری آب از مدفوع کمک میکنند. غذاهایی با بافت نرم، فیبر پایین و ادویهی کم و غلیظی مانند بلغور جو دوسر پختهشده، موز، برنج سفید ساده و سس سیب میتواند موجب بهبود اسهال شده و حرکات روده را کنترل کنند.
بدترین مواد غذایی برای اسهال
1-لبنیات
لبنیات حاوی لاکتوز هستند و به همین دلیل میتواند وضعیت اسهال شما را تشدید کنند. به طور کلی محصولات حاوی لاکتوز در زمان اسهال بدترین نوع مواد غذایی هستند. اما نکته قابل توجه، مصرف ماست در زمان اسهال است که این محصول لبنی سرشار از پروبیوتیک است و علائم اسهال را بهبود میبخشد.
2- غذاهای چرب
غذاهای سرخ شده، چرب و فست فود ها در زمان اسهال بسیار مضر هستند. هرچه چربی غذا بیشتر باشد هضم آن برای دستگاه گوارش به خصوص روده ها سخت تر خواهد بود و در نتیجه علائم آن را تشدید میکند.
3- شیرین کنندههای مصنوعی
شیرینکنندههای مصنوعی روی دستگاه گوارش بعضی از افراد اثری مانند ملین دارند. مصرف شیرین کننده های مصنوعی موجب میشود که رودهها آب و الکترولیت بیشتری تولید کنند و این مسئله موجب شل شدن مدفوع و ابتلا به اسهال میشود.
4- غذاهای قندی
مواد قندی و شیرین عملکرد باکتریهای حساس موجود در آن را مختل میکنند و در نهایت موجب تشدید بیماری اسهال میشوند.
5- الکل و نوشیدنیهای گازدار
الکل بهصورت یک مُدِر عمل کند. مدرها موادی هستند که موجب ازدست رفتن آب بدنتان میشوند. مقادیر بالای فروکتوز موجود در نوشیدنی های قندی و گازدار دستگاه گوارش را با مشکل مواجه میکند و منجربه تولید گاز معده، نفخ یا اسهال میشود.
6- موادغذایی حاوی ادویه
ادویه ها موجب تحریک دستگاه گوارشی میشوند. به همین دلیل است که افراد مبتلا به اسهال باید از غذاهای فاقد ادویه استفاده کنند، زیرا این غذاها کمترین ریسک تحریک دستگاه گوارشی را ایجاد میکنند.
7- غذاهای حاوی فیبر
فیبر به فعال نگه داشتن دستگاه گوارش کمک میکند ولی وقتی بدن شما برای بهبود اسهال تلاش میکند، فیبر علائم بیماری را بدتر میکند. در این زمان فیبرهای نامحلول مضر هستند.
بایدها و نبایدهای رژیم غذایی اسهال
| بایدها | نبایدها |
| سیبزمینی آب پز یا پورهی سیبزمینی
نوشیدنیهای ورزشی آب گوشت موز و سیب آبمیوه ها شکلات تلخ زیتون سبز کفیر خیارشور نان خمیر ترش ماست چوب شور مرغ پختهی بدون پوست نان یا نان تست. |
غلات کامل مانند گندم، برنج و جو
شیر و فرآورده های لبنی (از جمله نوشیدنی های پروتئینی بر پایه شیر) غذاهای چرب و سرخ شده غذاهای تند غذاهای فرآوری شده به خصوص به همراه افزودنی های خوراکی ساردین سبزیجات خام ریواس پیاز ذرت مرکبات میوه هایی مثل آناناس، گیلاس و آلبالو، بری های هسته دار، انجیر، کشمش و انگور قهوه، نوشابه و سایر نوشیدنی های گازدار یا کافئین دار شیرین کننده های مصنوعی از جمله سوربیتول حبوبات مغزها و دانهها |
نکات تکمیلی
- از آنجا که اسهال گاهی اوقات می تواند از طریق تماس فرد با فرد دیگر یا از دست آلوده منتقل شود، بعد از توالت و قبل از خوردن غذا دست ها را بشویید و از این طریق از پاتوژن های احتمالی اسهال جلوگیری کنید.
- در صورتی که اسهال بیش از 2 روز طول بکشد و با دردهای شکمی و مقعد همراه باشد حتما به یک متخصص مراجعه کنید.
- ورزش شدید ممکن است باعث کمبود آب بدن، ناراحتی معده، حالت تهوع و سوزش معده شود و علائم را بدتر می کند. عاقلانه است که از آن خودداری کنید تا زمانی که اسهال کاهش پیدا کند.
- از عوارض اسهال میتوان بواسیر، فیستول و شقاق اشاره کرد، بنابراین بهتر است نسبت به درمان آن اقدام کنید.
