باروری و قاعدگی عمدتا توسط هورمون ها کنترل می شود و یکی از این هورمون ها پروژسترون است. درک پروژسترون و آنچه که انجام می دهد، به زنان در انتخاب های آگاهانه درباره سلامت باروری کمک می کند. به همین منظور در این مقاله تصمیم داریم تا آمپول پروژسترون، عوارض، دوز مصرف، بارداری و همه نکات مهم دیگر آنرا براساس اطلاعات علمی معتبر، برایتان شرح دهیم.
پروژسترون چیست؟
گاهی اوقات “هورمون بارداری” نامیده می شود، پروژسترون نقش مهمی در باروری و بارداری ایفا می کند.
پروژسترون یک هورمون طبیعی تولید شده توسط تخمدان پس از تخمک گذاری است (لحظه ای که تخمک به داخل لوله فالوپی آزاد می شود). جسم زرد و غدد درون ریز، پروژسترون ترشح می کنند.
پروژسترون: هورمون بارداری
پروژسترون به دلیل نقشی که در بارداری و حفظ آن دارد، گاهی “هورمون بارداری”نامیده می شود. پروژسترون رحم را آماده پذیرش و نگهداری از سلول لقاح یافته می کند. در دوران پریود، سطح پروژسترون در طی چند روز اول کم می شود. اما هنگامی که تخمک رها می شود، سطح پروژسترون افزایش می یابد و حدود پنج روز طول می کشد، سپس دوباره کم می شود.
سطح پروژسترون، باروری و بارداری
پروژسترون برای بارداری ضروری است زیرا رحم را آماده پذیرش، کاشت و نگهداری از تخمک لقاح یافته می کند. همچنین از انقباض عضله رحم که باعث رد کردن تخمک لقاح یافته می شود، جلوگیری می کند. در هنگام بارداری هورمون به ایجاد محیطی برای رشد جنین کمک می کند. سطح پروژسترون به آرامی بین هفته های 9 و 32 بارداری افزایش می یابد.
حتماً بخوانید: قرص دوفاستون، عوارض، تاثیر بر پریود، تخمک گذاری، بارداری و نکات دیگر
نقش پلاسنتا در تولید پروژسترون
جفت (عضوی داخل رحم که اکسیژن و مواد مغذی را برای جنین فراهم می کند) پس از 8 تا 10 هفته از حاملگی، پروژسترون را برای ایجاد محیط سالم برای جنین ترشح می کند. در این مرحله، جفت میزان پروژسترون بالاتری نسبت به تخمدان ها تولید می کند. این سطح بالا از پروژسترون در دوران بارداری باعث توقف تولید تخمک می شود و سینه ها را برای تولید شیر آماده می کند.
مشکلات باروری و آزمایشات پروژسترون
اگر مشکل باردار شدن داشته باشید، پزشک آزمایش خونی برای بررسی سطح پروژسترون انجام می دهد تا از وضعیت تخمک گذاری یا سلامت تخمدان ها مطلع شود. اگر سطح پروژسترون کم باشد اما باردار باشید، پزشک آزمایش خونی برای بررسی وضعیت خطرات بارداری مانند سقط جنین یا زایمان زودرس، توصیه می کند. علائم و نشانه های سطح پروژسترون کم عبارتند از:
- خونریزی رحم
- از دست رفتن دوره پریود و یا داشتن پریود غیر عادی
- لکه بینی و درد در حین بارداری
- سقط مکرر
عدم داشتن پروژسترون کافی باعث ایجاد استروژن بیش از حد و سطح بالای استروژن باعث کاهش میل جنسی، افزایش وزن و تأثیر بر کیسه صفرا می شود.
پروژسترون به عنوان دارو و درمان
پروژسترون بخشی از داروهایی به نام پروژستین است. اگر مشکل بارداری دارید یا تحت درمان هستید، پزشک پروژسترون تراپی را پیشنهاد می کند. پروژسترون تراپی برای موارد زیر انجام می شود:
- درمان مشکلات پریود
- برای تخمدان هایی که پروژسترون کافی تولید نمی کنند.
- مصرف داروهایی که سطح پروژسترون را کاهش می دهد.
- برای جایگزینی پروژسترون که از طریق روش های خاص از تخمدان ها حذف شده است.
چندین شکل مختلف پروژسترون وجود دارد، بنابراین با پزشک خود درباره اینکه کدام مورد برای شما مناسب است، صحبت کنید.
مطلب مشابه: داروی پروژسترون-فواید، عوارض، نحوه استفاده و سایر نکات مهم
سیستم های تحویل درمان پروژسترون
داروی پروژسترون در فرم های زیر موجود است:
- ژل واژینالی که معمولا یک بار در روز استفاده می شود.
- شیاف واژن، که در داروخانه ها ترکیب می شود اما توسط اداره غذا و داروی (FDA) تایید نشده است.
- درج واژن، که FDA به عنوان مکمل پروژسترون آن را تایید کرده است نه جایگزین.
- کپسول واژینال (توسط FDA تأیید نشده است)
- تزریق، متداول ترین روش که نیاز به تزریق روزانه در باسن دارد.
پروژسترون و هورمون درمانی یا درمان جایگزینی هورمون
پروژسترون گاهی اوقات بخشی از درمان جایگزینی هورمون (HRT) در خانم هایی است که از یائسگی گذر کرده اند اما هیسترکتومی (برداشتن رحم) نداشته اند. هورمون درمانی (HT) شامل استفاده از استروژن برای درمان علائم یائسگی و کاهش خطر ابتلا به بیماری های خاص است.
توجه داشته باشید که مصرف پروژسترون عوارض جانبی، از جمله موارد زیر را ایجاد می کند:
- سردرد
- حساسیت یا درد سینه ها
- استفراغ
- اسهال
- یبوست
- خستگی
- نوسانات خلقی
- تحریک پذیری
- عطسه کردن
- سرفه
- تخلیه واژینال
مصرف پروژسترون همچنین عوارض جانبی جدی شامل موارد زیر را ایجاد می کند:
- توده در سینه
- میگرن
- سرگیجه و ضعف
- اختلال گفتار
- تشنج
- سستی در بازوها یا پاها
- تورم یا درد در پاها
- مسائل مربوط به تعادل
- تنگی نفس
- ضربان قلب تند
- درد قفسه سینه
- مسائل بینایی
- تکان دادن غیر قابل کنترل دست
- دل درد
- خارش یا بثورات پوستی
- خونریزی واژینال
- افسردگی
اگر هر یک از این عوارض جانبی جدی را تجربه کردید، به پزشک اطلاع دهید.
همچنین بخوانید: 4 تا از بهترین و جدیدترین راههای جلوگیری از بارداری (بهترین زمان)
بحث در مورد هورمون درمانی
در اوایل سال 2000، مردم نگران خطرات هورمون درمانی بودند. در آن زمان، مطالعه برنامه سلامت زنان (WHI) نشان داد که بین استروژن ترکیبی و پروژسترون درمانی و افزایش خطر ابتلا به سرطان سینه و بیماری های قلبی عروقی ارتباط وجود دارد. این مطالعه همچنین نشان داد که هورمون درمانی برای زنان یائسه مضرتر است، هم چنین بیان داشت که تنها استروژن به افزایش خطر سکته مغزی مرتبط است و برای بیماری عروق کرونر مفید نیست.
WHI نتایج تحقیقات را در JAMA (مجله انجمن پزشکی آمریکا) منتشر کرد. علیرغم حضور شرکت کنندگان در طی پنج سال، محققان مطالعه بخش استروژن + پروژستین را قبل از تاریخ اتمام متوقف کردند. علت پایان ناگهانی این بود که ادامه مطالعه را غیرممکن دانستند زیرا WHI خطر ابتلا به سرطان سینه را در زنان مصرف کننده دارو کشف کرد.
علائم ناراحتی قلبی که از حالت بدن میتوان فهمید + انواع مشکل قلبی
سپس دو سال پس از اعلام این خبر، WHI تنها مطالعه استروژن را قبل از تکمیل شدن به پایان رساند و اظهار داشت که افزایش خطر ابتلا به لخته های خونی در زنان مصرف کننده دارو افزایش می یابد. با این حال، این زنان با افزایش قابل توجه خطر ابتلا به سرطان سینه مواجه نشدند.
در حالی که افکار مختلفی در مورد هورمون درمانی وجود دارد، پزشک تعیین می کند که آیا درمان برای شما مناسب است یا نه.
پروژسترون برای کنترل تولد و پیشگیری از بارداری
پروژسترون به جلوگیری از بارداری کمک می کند. یک شکل پروژسترون، پروژستین است که در ترکیب با استروژن برای پیشگیری از بارداری های هورمونی مانند قرص های ضد بارداری، حلقه های واژینال و پچ پوست استفاده می شود. پروژسترون برای کنترل بارداری به صورت قرص و آمپول نیز استفاده می شود. انواع دیگر پروژستین شامل ایمپلنت ضد بارداری و دستگاه داخل رحمی (IUD) می باشد.
این نوع کنترل بارداری به دلایل زیر مانع از بارداری می شود:
- منجر به ضخیم شدن مخاط در دهانه رحم می شود که باعث می شود اسپرم به رحم نرسد.
- تخمک گذاری را متوقف می کند.
- رطوبت رحم را کاهش می دهد.
با پزشک خود صحبت کنید که بهترین روش برای شما کدام است.
قرص های ضد بارداری Progestin-only
” قرص های مینی پیل” نیز نامیده می شوند و عوارض جانبی زیر را ایجاد می کنند:
- سردرد
- حالت تهوع
- حساسیت سینه
- خونریزی نامنظم، مانند عدم خونریزی، چرخه کوتاه خونریزی، لکه بینی یا خونریزی سنگین
زنان مبتلا به لوپوس یا افرادی که سابقه سرطان سینه دارند، نباید این نوع داروی ضدبارداری را مصرف کنند.
حلقه واژنی
به اسم نووارینگ فروخته می شود و با عنوان Annovera به بازار عرضه می شود. نووارینگ حاوی استروژن و پروژستین است. Annovera با مژسترول استات،فرم جدید پروژستین، اتینیل استرادیول یا استروژن تولید می شود. حلقه باید هر ماه جایگزین شود، و اگر از آن بیش از 48 ساعت در طول هفته استفاده نکنید، جلوی بارداری را نمی گیرد.
اگر از موارد زیر استفاده کنید، نووارینگ به اندازه کافی موثر نخواهد بود:
- آنتی بیوتیک ها مانند ریفادین (ریفامپین)
- گریزئوفولوین، یک ضد قارچ
- برخی از داروهای HIV
- برخی از داروهای ضد تشنج و روان پزشکی
- گل راعی
- عوارض جانبی نووارینگ شامل موارد زیر است:
- درد پشت و فک
- دل درد
- تهوع، عرق کردن و تنگی نفس
- ناراحتی یا درد قفسه سینه
- سردرد شدید
- مشکلات دید، مانند جرقه در چشم
- قرمزی چشم و پوست
پچ پروژسترون
پچ کنترل پوستی مانند دیگر انواع دارو های ضد بارداری حاوی استروژن و پروژستین است. این پچ روی شکم، بالای بازو، باسن و یا پشت چسبانده می شود و باید هر هفته به مدت 21 روز استفاده شوند. در مقایسه با سایر دارو ها یا حلقه ی واژینال، پچ تاثیر کمتری دارد. علاوه بر این، استفاده از پچ عوارض جانبی مشابه نووارینگ دارد.
آمپول پروژسترون
آمپول ضد بارداری با نام تجاری دپوپروورا در دسترس است. شامل داروی مدروکسی پروژسترون استات است و سه ماه مانع از بارداری می شود. اولین تزریق را در هر زمانی می توانید انجام دهید. بعد از آن، هر 13 هفته یک بار تزریق انجام می شود، آخرین بار هم 15 هفته از آخرین دریافت تزریق انجام می شود تا موثر باشد. اگر تزریق آخر بیشتر از 15 هفته طول کشید، برای جلوگیری از بارداری در هفت روز آینده از روش های دیگر مانند عدم برقراری رابطه جنسی یا کاندوم استفاده کنید.
مزایای استفاده از آمپول ضد بارداری
علاوه بر کنترل بارداری، مزایای بهداشتی زیر را هم ارائه می دهد:
- برگرداندن پریودی که متوقف شده
- کاهش خطر ابتلا به سرطان رحم
- محافظت در برابر بیماری التهابی لگن
- تسکین درد اندومتریوز
- کمک به کاهش علائم بیماری سلول داسی شکل و اختلالات تشنج
- کاهش خونریزی همراه با فیبروئید رحمی
همچنین عوارض جانبی زیر را ایجاد می کند:
- خونریزی نامنظم
- افزایش وزن
- تأخیر در بارداری پس از متوقف کردن تزریق (به طور متوسط 10 ماه طول می کشد)
- کاهش تراکم استخوان (پس از توقف تزریق به حالت عادی باز می گردد).
اگر هر یک از این عوارض جانبی را تجربه کردید به پزشک اطلاع دهید.
همچنین اگر در معرض خطر بیماری قلبی عروقی هستید یا سابقه سکته مغزی، بیماری عروق یا فشار خون بالا دارید، با پزشک خود در مورد این که آیا تزریق برایتان مناسب است یا نه، صحبت کنید. تزریق آمپول می تواند خطر ابتلا به بیماری های قلبی و عروقی را در طول مصرف و یا پس از قطع آن افزایش دهد.
همچنین بخوانید: قرص کلومیفن- بارداری، تخمک گذاری، طرز مصرف، عوارض و نکات مهم
ایمپلنت های ضدبارداری
ایمپلنت های بازو با استفاده از یک میله پلاستیکی انعطاف پذیر که زیر پوست بازو قرار می گیرد، کنترل طولانی مدتی انجام می دهد. میله پروژستین آزاد می کند. در صورت داشتن هر یک از موارد زیر نمی توانید نامزد خوبی برای دریافت ایمپلنت باشید:
- آلرژی به مواد در ایمپلنت
- سابقه لخته های خون، حمله قلبی یا سکته مغزی
- تومورهای کبدی یا بیماری کبد
- سابقه سرطان سینه
- خونریزی غیر طبیعی در ناحیه تناسلی
IUD هورمونی
این نوع وسیله ضد بارداری حاوی هورمون هایی است که به شکل دیگری از سایر موارد ضد بارداری کار می کنند. با این حال، IUD یک قاب پلاستیکی انعطاف پذیر است که وارد رحم می شود.IUD هایی که پروژستین دارند با نام های میرنا و لیلتا شناخته می شوند. این IUD ها می توانند به مدت سه تا شش سال استفاده شوند. همچنین می توانند پریود را سبک تر یا قطع کنند.
عوارض جانبی احتمالی IUD هورمونی عبارتند از:
- دستگاه ممکن است از رحم خارج شود و یا خارج از محل قرار گیرد.
- اگر در هنگام وارد شدن به رحم باکتری وارد شود، عفونت ایجاد می کند.
- اگر دستگاه از طریق دیواره رحم عبور کند، نیاز به جراحی دارد.
نوع دیگری از IUD که هورمون آزاد نمی کند، IUD مسی نامیده می شود.
