هنگامی که خون کافی به مغزی نرسد، سکته مغزی روی میدهد. علائم سکته مغزی (به عنوان مثال، از دست دادن عملکرد دست یا پا یا عدم توانایی صحبت کردن درست)، یک موقعیت اورژانسی پزشکی است؛ چرا که بدون درمان سریع، سلولهای مغزی محروم از خون به سرعت آسیب می بینند یا می میرند و باعث آسیب مغزی، معلولیت شدید یا مرگ می شود.
علائم سکته مغزی
علائم اولیه سکته مغزی ممکن است بصورت ناخودآگاه در فرد رخ دهد. این علائم سکته عبارتند از:
- مشکل صحبت کردن
- عدم درک محیط یا سردرگمی
- کاهش قدرت عضلانی، به ویژه در یک طرف بدن
- مشکل بی حسی، به ویژه در یک طرف بدن
- سردرد شدید
- تغییر بینایی (در یک یا هر دو چشم)
- مشکل بلع
- افتادگی چهره در یک طرف
تست F.A.S.T. در سال 1998 برای کمک به کارکنان آمبولانس در انگلستان برای تشخیص سریع سکته مغزی طراحی گردید. اصول این تست در نظر گرفتن شایع ترین نشانه های سکته مغزی است و برای کمک به سرعت ارزیابی سکته مغزی با نیاز به آموزش بسیار کم طراحی شده است.
- F به معنی چهره است اگر یک طرف چهره افتاده شود، نشانه سکته است.
- A به معنی بازوها – اگر فرد نمی تواند هر دو دست را بالا نگه دارد، این یکی دیگر از علائم سکته مغزی است.
- S معنی صحبت کردن است، ادای کلمات سنگین و عدم توانایی بیان جملات ساده یکی دیگر از علائم سکته مغزی است.
- T به معنی زمان، اگر حتی یکی از علائم FAS مثبت است، بسرعت بیمار باید به اورژانس منتقل شود.
- همچنینT به معنای لخته شدن خون به علت گذر زمان است.
سکته مغزی یکی از علل اصلی ناتوانی در درازمدت در افراد است. برای بسیاری از بیماران، محدودیت زمانی برای تشخیص و درمان معمولا 3 ساعت است (بعضی از پزشکان می گویند کمی طولانی تر است). در برخی از بیماران، از داروهای ضد انعقاد ممکن است برای حل شدن لخته و بازگرداندن جریان خون استفاده شود. همه بیماران برای این روش درمان واجد شرایط نیستند. همچنین برخی خطرات مانند خونریزی مرتبط با این درمان وجود دارد که ممکن است باعث مشکلات بیشتر شود.
همچنین بخوانید: قبل از مصرف شکر این مطلب را بخوانید؛ تاثیرات شکر بر روی مغز
تشخیص انواع سکته مغزی
1- ام آر آی برای تشخیص آسیب سکته مغزی
دو نوع اصلی سکته مغزی ایسکمیک و هموراژیک وجود دارد و هر یک از آنها به صورت متفاوتی تحت درمان قرار می گیرند. آنها اغلب به وسيله سي تي اسکن يا يک اسکن MRI تشخيص داده مي شوند.
2- سکته مغزی ایسکمیک
سی تی اسکن سکته مغزی ایسکمیک را نشان می دهد. سکته مغزی ایسکمیک حدود 80٪ تا 90٪ از سکته های مغزی را تشکیل می دهد. سکته های ایسکمیک ناشی از لخته شدن خون است که موجب کاهش یا توقف جریان خون در مغز می شود. لخته ممکن است در جاهای دیگر بدن ایجاد شود و به یک رگ خونی در مغز برسد یا اینکه لخته شدن ممکن است در مغز رخ دهد.
سکته های ایسکمیک معمولا به دو زیرمجموعه اصلی تقسیم می شوند ترومبوتیک و آمبولی.
3- سکته مغزی ترومبوتیک
تقریبا نیمی از تمام سکته های مغزی، سکته مغزی ترومبوتیک است. سکته های ترومبوتیک زمانی ایجاد می شوند که لخته های خون در مغز به علت آسیب شریان های مغزی ایجاد می شود.
4- سکته مغزی آمبولی
همچنین لخته های خون در سایر نقاط بدن باعث سکته مغزی می شود. در این مورد، لخته خون در یک شریان خارج از مغز تشکیل می شود. اغلب، این لخته های خون در قلب شکل می گیرد و زمانی که به شریان مغز می رسند، باعث سکته مغزی تقریبا فوری می شوند.
5- سکته هموراژیک
MRI می تواند این سکته مغزی را نشان دهد. در این اسکن خونريزي ایجاد شده، مشخص می شود. یک رگ خونی در مغز باز می شود و خونریزی در مغز رخ می دهد و باعث آسیب در مغز می شود. توقف خونریزی در مغز دشوار است و احتمالا باعث مرگ و میر می شود. در این مورد دو نوع سکته مغزي اینترک سربرال و سوباراكوييد وجود دارد.
مطلب مشابه: همه عوارض کم خونی بر مغز، پوست و بدن (طبق نظر 3 فوق تخصص)
6- سکته مغزی اینترک سربرال
به معنی درون مغز است و به سکته مغزی ناشی از پارگی رگ های خون درون مغز اشاره می کند. این سکته های مغزی معمولا به علت فشار خون بالا هستند.
7- سکته مغزی سوپاراكوييد
به خونریزی فوری در ناحیه اطراف مغز سر به نام فضای سوباراوکویید اشاره دارد. علامت اصلی این سکته مغزی یک سردرد ناگهانی و شدید است و احتمالا احساس تکان خردن و ترکیدن در داخل سر. بسیاری از عوامل می توانند موجب این سکته مغزی شوند، از جمله آسیب سر، رقیق بودن خون، اختلالات خونریزی و بروز خونریزی.
8- مینی سکته مغزی (TIA)
سونوگرافی مینی سکته مغزی (TIA) را نشان می دهد. مینی سکته مغز همچنین به عنوان حملات ایسکمیک گذرا یا TIA ها نامیده می شود و TIA به معنای انسداد موقت رگهای خونی مغز است. اغلب پیش از سکته اتفاق می افتد و نشانه های خفیف و گذرای سکته را دارند، بنابراین آنها به عنوان نشانه های هشدار دهنده ای عمل می کنند و توجه به آنها برای پیشگیری از سکته ضروری باشد.
- علائم مینی سکته مغزی
- گیجی
- ضعف
- عصبانیت
- فلج
- افتادگی صورت
- از دست دادن بینایی
درمان مینی سکته مغزی
درمان برای یک مینی سکته ممکن است شامل دارو، تغییر شیوه زندگی و احتمالا جراحی برای کاهش احتمال سکته مغزی دیگری باشد. علل شایع سکته مغزی، عروق خونی در داخل و خارج مغز است. آترواسکلروز (سخت شدن شریان ها) هنگامی رخ می دهد که پلاک ها (رسوب کلسترول، کلسیم، چربی و دیگر مواد) باعث خشکی و تنگی عروق خونی می شود و باعث می شود احتمال لخته شدن خون و پارگی عروق بیشتر شود. گاهی اوقات عروق ضعیف شده در مغز نیز پاره می شوند و باعث خونریزی می شوند.
پیشگیری از سکته مغزی
شرایطی که خطر ابتلا به سکته مغزی را افزایش می دهد شامل فشار خون بالا، سطح کلسترول بالا، دیابت و چاقی است. مردم با رفع این مشکلات می توانند خطرات سکته را کاهش دهند.
تغییرات شیوه زندگی
مردم همچنین می توانند با تغییر برخی جنبه های شیوه زندگی خود، خطر سکته مغزی خود را کاهش دهند. به عنوان مثال افرادی که سیگار را ترک می کنند، یک برنامه ورزشی ثابت را شروع می کنند و مصرف الکل خود را محدود می کنند می تواند خطر سکته را کاهش دهند.
حتماٌ بخوانید: علائم تومور مغزی در زنان و مردان، انواع آن، نحوه درمان، تصاویر و هزینه جراحی
پیشگیری از سکته مغزی با رژیم غذایی
یکی از بهترین راه های کاهش خطر سکته مغزی، خوردن یک رژیم غذایی کم چرب و کم کلسترول است تا امکان ایجاد پلاک در عروق خونی کاهش یابد. غذاهای شور فشار خون را افزایش می دهد. کم کردن کالری می تواند به کاهش چاقی کمک کند. رژیم غذایی حاوی سبزیجات، میوه ها و دانه های غلات، همراه با ماهی بیشتر و گوشت کم (به ویژه گوشت قرمز) خطر سکته را کاهش دهد.
عوامل خطرساز سکته مغزی غیر قابل کنترل
متأسفانه برخی از عوامل خطر ساز را افراد نمی توانند کنترل کنند، مانند سابقه خانوادگی سکته مغزی، جنسیت (احتمال ابتلا به سکته مغزی مردان بیشتر است) و نژاد (آمریکایی های آفریقایی، بومیان آمریکایی و بومیان آلاسکایی خطر ابتلا به سکته مغزی بیشتری دارند). علاوه بر این، زنان مبتلا به سکته مغزی بیشتر در معرض مرگ نسبت به مردان قرار دارند.
درمان اضطراری سکته مغزی
1-آنژیوگرافی بیمار مبتلا به سکته مغزی با T-PA
درمان اضطراری سکته مغزی بستگی به نوع سکته مغزی و وضعیت سلامت بیمار دارد. سکته های مغزی ایسکمیک با روش های حل کردن یا از بین بردن لخته خون در مغز درمان می شوند و سکته های هموراژیک با تلاش برای متوقف کردن خونریزی مغز، کنترل فشار خون بالا و کاهش تورم مغزی درمان می شوند. درمان سکته های هموراژیک بسیار مشکل است.
2- آسپرین
آسپرین متعلق به گروه داروهای ضد انعقاد خون است. عوامل ضد پلاکت مانند آسپرین باعث جلوگیری از چسبیدن پلاکت ها به یکدیگر و ایجاد لخته شدن خون می شوند و بنابراین در جلوگیری از برخی انواع سکته های مغزی مفید هستند. انجمن قلب آمریکا توصیه می کند آسپرین ظرف دو روز پس از سکته مغزی ایسکمیک برای کاهش شدت سکته مغزی مصرف شود. برای کسانی که سکته کوتاهی داشته اند، پزشک ممکن است مصرف روزانه آسپرین را توصیه کند.
3- روش TPA
آنزیو گرافی به روش TPA می تواند برای درمان سکته های ایسکمیک استفاده شود. از طریق بازو وارد رگ می شود و به حل کردن لخته های خون کمک می کند و جریان خون را در مناطق مغزی که توسط لخته ها مسدود شده است را بهبود می بخشد. این روش ممکن است در طول مدت سه ساعت پس از سکته مغزی مورد استفاده قرار گیرد.
4- بازیابی بعد سکته مغزی
سکته مغزی که موجب آسیب درازمدت می شود، معمولا شدید است و باعث آسیب یا از بین رفتن بخش های بزرگی از مغز می شود که ممکن است درمان نشود. نوع آسیب بستگی به جایی که در مغز رخ داده است (به عنوان مثال، قشر حرکتی و یا منطقه کنترل صحبت) دارد. اگر چه برخی از مشکلات دائمی خواهد بود، اما بسیاری از افرادی که فعالیت های توانبخشی را انجام می دهند می توانند برخی از توانایی هایشان را بدست آورند.
5- گفتار درمانی
اگر سکته مغزی باعث آسیب به توانایی فرد در استفاده از زبان و صحبت کردن یا بلع شود، توانبخشی یک متخصص گفتار، می تواند به فرد کمک کند تا برخی یا بیشتر از توانایی های از دست رفته را بدست آورد. برای کسانی که آسیب جدی دارند، توانبخشی می تواند روش ها و مهارت هایی را فراهم کند که به فرد کمک کند تا با شرایط موجود منطبق شود.
6- فیزیوتراپی
فیزیوتراپی به منظور بهبود قدرت، هماهنگی عضلانی و تعادل طراحی شده است. این توانبخشی به افراد کمک می کند تا پس از سکته مغزی، توانایی خود را برای راه رفتن و انجام دادن کارهای دیگری مانند استفاده از پله ها و یا خروج از صندلی دوباره به دست بیاورند. برگشت مهارت های حرکتی لازم مانند لباس پوشیدن یا استفاده از چاقو و چنگال و یا نوشتن یک نامه، فعالیت هایی است که معمولا بعد از این درمان باز می گردند.
تغییر شیوه زندگی برای جلوگیری از یک سکته دیگر
رژیم غذایی مناسب، برای پیشگیری از سکته مغزی، شامل سبزیجات، ماهی و دانه های کامل است. در افرادی که دچار سکته مغزی شده اند و می خواهند شانس ابتلا مجدد را کاهش داده یا مانع سکته های دیگر شوند، روشهایی که قبلا مورد بحث قرار گرفتند، ممکن است خطر سکته مغزی را از بین ببرند یا آن را کاهش دهند. به طور خلاصه، ترک سیگار، ورزش، تناسب وزن، محدود کردن مصرف الکل، نمک و چربی و خوردن بیشتر سبزیجات، میوه ها، دانه های کامل و خوردن ماهی بیشتر و گوشت قرمز کمتر را در دستور کار خود قرار دهید.
1-جلوگیری از سکته مغزی مجدد به روش دارویی
معمولا دارو برای افرادی که در معرض خطر ابتلا به سکته مغزی هستند، تجویز می شود. داروها برای جلوگیری از تشکیل لخته ها (آسپرین، وارفارین و یا سایر داروهای ضد ترومبولیت) در نظر گرفته شده اند تا خطر را کاهش دهند. همچنین داروهای ضد فشار خون می توانند به کاهش فشار خون کمک کنند. داروها دارای عوارض جانبی هستند، بنابراین با پزشک صحبت کنید.
2- جلوگیری از سکته مغزی مجدد به روش جراحی
گزینه جراحی نیز برای پیشگیری از سکته مجدد وجود دارد. برخی از بیماران دارای شریانهای کاروتید پلاكی هستند. پلاک ها ممکن است باعث تشکیل لخته در شریان ها شوند و لخته حتی می تواند به سایر نقاط در رگ های خونی مغزی انتقال یابد. آندروترکتومی کاروتید یک روش جراحی است که پلاک را از داخل شریان ها برمی دارد تا احتمال سکته را در آینده کاهش دهد.
حتما بخوانید: علائم ناراحتی قلبی که از حالت بدن میتوان فهمید + انواع مشکل قلبی
3- جلوگیری از یک سکته دیگر بوسیله بالون و استنت
بعضی از پزشکان با یک بالون، تنگی ناشی از پلاک ها در شریان کاروتوئید ( و گاهی اوقات سایر شریانهای مغز) را درمان می کنند. با فشار ناشی از تورم بالون پلاک های داخل رگها جدا می شوند و خونرسانی عروق افزایش می یابد (عروق را باز می کند). سپس یک استنت داخل رگ ها کار گذاشته می شود تا دیگر رگ جمع نشود.
کلیپ زیر را حتما ببینید
