گلوکوما چشم (آب سیاه) چیست؟ انواع آن و روشهای درمانی

گلوکوما مجموعه‌ای از بیماری‌هاست که می‌تواند روی عصب چشم تاثیر گذاشته و باعث کاهش دید و کوری شود. با این وجود، با تشخیص و درمان به موقع می‌توان از عوارض آن جلوگیری کرد. عصب چشم مجموعه‌ای از بیش از 1 میلیون فیبر عصبی است و باعث اتصال شکبیه چشم به مغز می‌شود.

انواع گلوکوما

• گلوکومای زاویه باز یا open angle: سیستم تخلیه آب چشم دچار مشکل می‌شود. فشار چشم افزایش می‌یابد. رایج‌ترین نوع گلوکوما است.
• گلوکومای زاویه بسته یا close angle: سیستم تخلیه آب چشم بسته می‌شود. منجر به فشار داخلی بالا می‌شود. این مورد، حاد محسوب می‌شود.
• گلوکومای با فشار پایین یا low pressure: سیستم عصبی چشم در این افراد به حدی ضعیف است که فشار عادی چشم نیز باعث گلوکوما می‌شود. این نوع از گلوکوما بدون درد است.

چگونه چشم توسط گلوکوما آسیب می‌بیند؟

طبق مطالعات واردشدن فشار به چشم یکی از عوامل آسیب دیدن عصب چشم است. در جلوی چشم قسمتی وجود دارد که نام آن محفظه جلویی است. نوعی مایع به طور مداوم در این محفظه رفت و آمد می‌کند و بافت‌ها را تغذیه می‌کند. این مایع محفظه را در محل اتصال قرنیه و عنبیه ترک می‌کند. در محل ترک این مایع، اگر میزان مایع خروجی زیاد باشد به چشم فشار وارد می‌شود و عصب چشم آسیب می‌بیند. هنگامی که فشار به چشم زیاد می‌شود گلوکومای زاویه باز اتفاق می‌افتد.

یکی دیگر از عوامل ایجاد این نوع بیماری فشار خون است.

آیا افزایش فشار چشم باعث گلوکوما می‌شود؟

لزوما نه. برخی افراد می‌توانند فشار وارده به چشم را تحمل کنند. همچنین فشار بالای وارده به چشم برای هر فرد متفاوت است. ایجاد گلوکاما بستگی به فشار قابل تحمل توسط عصب چشم شما دارد. این فشار برای هر فرد متفاوت است.

آیا بدون افزایش فشار چشم ممکن است به گلوکوما دچار شویم؟

بله. این نوع از گلوکوما، گلوکومای خفیف یا نرمال نام دارد.

حتما بخوانید: باید ها و نبایدها برای تقویت چشم طبق جدیدترین تحقیقات روز دنیا

چه افرادی در معرض گلوکومای open-angle قرار دارند؟

همه افراد ممکن است به این بیماری دچار شوند. افراد زیر در معرض خطر بیشتری قرار دارند:

• آفریقایی آمریکایی‌های بالای 40 سال
• افراد بالای 60 سال مخصوصا مکزیکی آمریکایی‌ها
• افرادی که دارای سبقه خانوادگی هستند

عوامل دیگری مانند فشار بالای چشم، نازکی قرنیه و آناتومی غیرنرمال عصب چشم نیز می‌تواند احتمال این بیماری را افزایش دهند.

علایم گلوکوما

درابتدا گلوکومای زاویه باز هیچ علامتی ندارد. اگر کلوکوما درمان نشود، رفته‌رفته باعث کاهش بینایی می‌شود. پس از مدتی چیزی که می‌بینند شبیه تونل است؛ و در انتها ممکن است باعث کور شدن فرد شود.

چگونه گلوکوما تشخیص داده می‌شود؟

آزمایش تیزی چشم: در این آزمایش قدرت بینایی شما در فواصل مختلف سنجیده می‌شود.

آزمایش میدان دید: در این آزمایش گستره بینایی شما سنجیده می‌شود.

آزمایش گشادی چشم: در این آزمایش چند قطره درون شما ریخته می‌شود تا مردمک چشم گشاد شود. پزشک از لنز مخصوصی برای بررسی شبکیه چشم و عصب چشم استفاده می‌کند. بعد از آزمایش برای چند ساعت دید شما تیره خواهدبود.

تونومتری: با استفاده از تونومتر فشار درون چشم شما اندازه‌گیری می‌شود. در این آزمایش ابتدا چند قطره بی‌حس کننده درون چشم شما ریخته خواهدشد.

پاچیمتری: اندازه گیری ضخامت قرنیه است. پزشک چند قطره بی‌حس کننده درون چشم شما می‌ریزد و از یک دستگاه موج فراصوت برای محاسبه ضخامت قرنیه استفاده می‌کند.

درمان گلوکوما

درمان گلوکومای زاویه باز در مراحل اولیه امکان‌پذیر است. به همین دلیل تشخیص به موقع بسیار ضروری است.

1-داروها

داروهایی به صورت قرص یا قطره رایج‌ترین داروهایی است که برای درمان گلوکوما مورد استفاده قرار می‌گیرد. این قطرات باعث کاهش فشار چشم می‌شوند. برخی داروها میزان آب چشم را کاهش می‌دهند. برخی دیگر با تخلیه آب چشم باعث کاهش فشار وارده می‌شوند.

اگر از داروی دیگری استفاده می‌کنید قبل از اینکه از این داروها استفاده کنید با پزشک خود مشورت کنید. این داروها را فقط با تجویز پزشک مصرف کنید. برخی داروها ممکن است باعث سردرد یا عوارضی دیگر بشوند. داروهای زیادی برای درمان گلوکوما وجود دارد، اگر نسبت به دارویی حساسیت دارید به پزشک خود بگویید تا دارویی دیگر برایتان تجویز کند. چون گلوکوما نشانه خاصی ندارد برخی افراد مصرف دارو را زودتر از موعد رها می‌کنند. برای تنظیم فشار چشم باید بصورت منظم از دارو استفاده کرد.

2- تریبکولوپلاستی لیزر

در این روش آب چشم تخلیه می‌شود. در بسیاری از موارد، پس از مصرف دارو این مرحله به شما توصیه می‌شود. قبل از این عمل چند قطره بی‌حس کننده درون چشم شما ریخته می‌شود. یک نور شدید به درون چشم شما تابانده می‌شود. ممکن است نور سبز یا قرمز مشاهده کنید. لیزر با ایجاد منافذی درون شبکه چشم باعث تخلیه آب چشم می‌شود. این روش ممکن است عوارضی مانند ایجاد التهاب داشته باشد. دکتر به این منظور چندین قطره به شما می‌دهد. اگر هر دو چشم شما دارای گلوکوما است، در هر جلسه یک چشم شما معالجه می‌شود.

3- عمل جراحی سنتی

در عمل جراحی سنتی با باز کردن چشم، چشم را تخلیه می‌کنند. اگر مصرف دارو یا استفاده از لیزر برای کاهش فشار چشم موثر واقع نشود از این روش استفاده می‌شود. قبل از عمل، چند قرص مسکن به شما داده می‌شود. دکتر در اطراف چشم چند قطره بی حس کننده استفاده می‌کند. یک تکه کوچک از بافت برداشته می‌شود تا راهی برای تخلیه چشم بوجود بیاید. تا چند هفته پس از جراحی برای پیش‌گیری از التهاب و عفونت باید دارو مصرف کنید. عمل جراحی سنتی 60 تا 80 درصد در کاهش فشار چشم موثر است. اگر قبلا عمل آب مروارید انجام نداده‌اید این روش برای شما استفاده می‌شود. از عوارض جانبی عمل جراحی سنتی می‌توان به آب مروارید، مشکلات قرنیه، التهاب و عفونت چشم اشاره نمود.

انواع دیگر گلوکوما و روشهای درمان

در گلوکومای خفیف یا نرمال، عصب چشمی آسیب دیده و محدوده بینایی کم می‌شود. کاهش حداقل 30 درصدی فشار چشم برای درمان این مورد مناسب است. از عوامل منحصر بفرد گلوکومای خفیف می‌توان به پایین بودن فشار خون اشاره نمود، دیگر عوامل آن مشابه گلوکومای open-angle است.

در گلوکومای angle-closure، تخلیه آب چشم به راحتی امکان پذیر نیست. علایم این بیماری، درد شدید، حالت تهوع، قرمزی چشم و تیره شدن دید است. اگر این علایم را دارید باید فورا تحت مداوا قرار بگیرید. این مورد اورژانسی است و اگر به پزشک خود دسترسی ندارید به نزدیک‌ترین بیمارستان مراجعه کنید. بدون درمان، ممکن است کور شوید. معمولا استفاده از دارو و عمل جراحی باعث درمان این شرایط می‌شود.

حتما بخوانید: علایم، علل و درمان عفونت چشم بزرگسالان به صورت اصولی

در گلوکومای مادرزادی، کودکان با ضعف در تخلیه آب چشم متولد می‌شوند. این کودکان علایم مشخص مثل دید مه‌آلود، حساسیت به نور و اشک‌ریزی بیش از حد دارند. استفاده از دارو در این موارد چندان موثر نیست، به همین دلیل استفاده از روش جراحی توصیه می‌شود.

گلوکومای ثانویه به موارد شدیدتر گلوکوما اطلاق می‌شود. برای مثال گلوکومای نئوواسکولار بخاطر دیابت یا فشار خون بالا ایجاد می‌شود. دوشرایط وجود دارد که منجر به گلوکومای ثانویه می‌شود.

گلوکومای رنگی، هنگامی اتفاق می‌افتد که رنگدانه‌های عنبیه باعث کندی تخلیه آب چشم می‌شوند.

گلوکومای ورقه‌ورقه‌شدن کاذب، هنگامی ایجاد می‌شود که تولید اضافی درون چشم صورت می‌گیرد و باعث کاهش سرعت تخلیه آب چشم می‌شود.

چه‌کاری باید انجام دهید

هنگامیکه به گلوکوما مبتلا شدید بصورت روزانه دارو مصرف کنید و مرتبا با پزشک ملاقات کنید.

به افرادی که در معرض این بیماری هستند هشداردهید. به یاد داشته باشید که کاهش فشار چشم باعث بهبود گلوکوما و بینایی شما می‌شود.

نحوه استفاده از قطره گلوکوما

استفاده صحیح از این قطره باعث افزایش کارایی آن و کاهش عوارض آن می‌شود. برای استفاده صحیح موارد زیر را رعایت کنید:

1. دستان خود را بشویید
2. قطره را بالا بگیرید
3. سر خود را به سمت قطره کج کنید
4. قطره را در دست خود نگهداشته و تا جایی که می‌توانید به چشم خود نزدیک کنید
5. به میزان تجویزشده درون چشم خود قطره بریزید
6. اگر بیش از یک قطره استفاده می‌کنید، بین استفاده از قطره‌ها حداقل 5 دقیقه زمان بگذارید
7. چشم خود را ببندید و پلک خود را به آرامی برای یک دقیقه فشار دهید

در ادامه بخوانید: علت های سوزش چشم و روشهای درمان خانگی تایید شده (تحقیقات جدید)

ویدیوی زیر را حتما تماشا کنید