دلیل بالا یا پایین بودن فریتین و راههای ساده تنظیم آن

فریتین پروتئینی است که در سلول های اکثر موجودات زنده یافت می شود که به آهن متصل شده و نقش عمده ای در ذخیره آهن در بدن انسان دارد. آهن a بخش مهمی از هموگلوبین است؛ یک مولکول پروتئینی که اکسیژن را در سلول های قرمز خون حمل کرده و آن را به سلول های بدن منتقل می کند.

نکات مهم

• بدن برای تولید مقادیر طبیعی هموگلوبین به آهن وابسته است.
• ذخایر آهن در بدن در درجه اول به صورت فریتین وجود دارد. در صورت کاهش ذخیره آهن، بدن ممکن است قادر به تولید هموگلوبین کافی برای برآوردن خواسته های سلول ها نباشد. این میزان در سطح کم فریتین منعکس خواهد شد.
• کم خونی معمولا به عنوان کاهش گلبول های قرمز یا هموگلوبین در خون تعریف می شود.
• اگرچه کم بودن آهن ممکن است باعث کم خونی شود، اما آهن زیاد نیز ممکن است باعث مشکلات سلامتی شود. اضافه بار آهن یک وضعیت نسبتا شایع است.

فریتین چیست؟

فریتین پروتئینی است که آهن را در بدن ذخیره می کند. تقریبا در تمام سلول ها یافت می شود و فقط بخش نسبتا کمی در گردش خون وجود دارد. بیش ترین مقدار فریتین در سلول های کبدی و سلول های سیستم ایمنی بدن یافت می شود.

ترانسفرین پروتئینی است که فریتین را در خون حمل می کند. هنگامی که بدن به هموگلوبین و گلبول های قرمز بیش تری احتیاج داشته باشد، به سلول ها سیگنال می دهد تا فریتین را آزاد کنند. فریتین از طریق ترانسفرین انتقال می یابد تا آهن برای تولید هموگلوبین و گلبول های قرمز در دسترس باشد.

از این رو نقش اصلی فریتین ذخیره آهن در سلول ها و تحویل ایمن آن به مناطقی است که مورد نیاز است. فریتین به راحتی در خون قابل اندازه گیری است. این مقادیر با کل آهن ذخیره شده در بدن ارتباط دارد. از این رو سرم فریتین، ذخایر آهن بدن را منعکس می کند.

انواع کم خونی، دلایل، نشانه ها و جدیدترین روشهای درمان با توجه به نوع آن

به طور کلی، سطح پایین نشان ‌دهنده کمبود آهن است در حالی که سطح بالا ممکن است موجب اضافه ‌بار آهن در بدن شود. با این حال در صورت عدم اضافه بار آهن، اغلب سطح بالا یافت می شود.

مقدار نرمال فریتین

سطح فریتین با افزایش سن بیش تر می شود و میزان آن در مردان بیش تر از زنان است. مقدار پایه به شرح زیر است:

• مردان: 23-336 نانوگرم در میلی لیتر
• زنان: 11-306 نانوگرم در میلی لیتر

فریتین پایین – معنی آن چیست؟

• مقادیر کم معمولا با کمبود آهن ناشی از خون ریزی یا عدم وجود آهن در رژیم غذایی همراه است.
• علل شایع از دست دادن خون که منجر به پایین بودن سطح فریتین می شود، دفع طولانی مدت خون در اثر خونریزی شدید قاعدگی یا خونریزی از دستگاه گوارش است.
• حالت دوم می تواند نتیجه زخم، التهاب یا سرطان معده، روده کوچک یا روده بزرگ باشد. گاهی اوقات دفع خون ممکن است به خاطر بواسیر باشد.
• مقادیر کم به طور معمول نشان دهنده کم خونی ناشی از فقر آهن است، اما ممکن است در اثر بیماری سلیاک، کم کاری تیروئید و کمبود ویتامین C نیز ایجاد شود.
• یک مطالعه نشان داد که سطوح پایین ناشی از کمبود آهن، در 19 درصد از گیاهخواران یافت شده است.
• علائم شایع همراه با سطح پایین فریتین شامل خستگی، سردرد، سرگیجه و ضعف غیر قابل توضیح است.

فریتین بالا – معنی آن چیست؟

• در شرایط بالینی، سطح بالای فریتین می‌تواند به مازاد آهن یا واکنش التهابی اشاره کند که در آن سطح بدون مازاد آهن افزایش می‌یابد.
• مقادیر بسیار زیاد ممکن است نشانگر تجمع آهن در بدن باشد. هموکروماتوز نوعی اختلال ژنتیکی اتوزومال مغلوب متابولیسم آهن است که با سطح بسیار بالایی از فریتین مشخص می شود.
• چاقی، التهاب و مصرف روزانه الکل ممکن است میزان فریتین را بالا ببرد. همچنین ممکن است در زنان مبتلا به بی اشتهایی عصبی نیز افزایش یابد.
• این امر به احتمال زیاد به دلیل افزایش ذخیره آهن ثانویه به دلیل انقباض حجم خون در گردش و کاهش تلفات آهن در اثر خونریزی قاعدگی کم تر است.
• علائم اضافه بار بیش از حد آهن ممکن است شامل خستگی، ضعف غیر قابل توضیح و درد مفاصل باشد.
• اگر میزان فریتین زیاد شود، ممکن است آزمایش های دیگری انجام شود تا اطلاعات بیش تری در مورد آهن بدن ارائه شود.
• متداول ترین آزمایش ها آهن سرم و ظرفیت اتصال آهن کل TIBC است. TIBC میزان ترانسفرین را منعکس می کند.

اشباع ترانسفرین

اشباع ترانسفرین می تواند به تمایز بین اضافه بار آهن و سایر علل افزایش فریتین کمک کند. اشباع ترانسفرین نسبت آهن سرم و TIBC (آهن سرم/TIBC ) است.

اشباع ترانسفرین در بیماران مبتلا به هموکروماتوز ارثی زیاد است، به طور معمول بیش تر از 45 درصد و گاهی اوقات بیش تر از 55 درصد.

فریتین به عنوان واکنش دهنده فاز حاد

فریتین به عنوان یک واکنش دهنده فاز حاد نیز شناخته می شود و دلالت بر این دارد که وقتی التهاب وجود داشته باشد، سطح آن بالا می رود. از این رو اغلب در بیماران مبتلا به عفونت، بعضی از سرطان ها مانند لنفوم هاجکین و سرطان خون و شرایطی مانند آرتریت روماتوئید و لوپوس اریتماتوز سیستمیک، افزایش می یابد.

سطح سرم به طور معمول در بیماری استیل بزرگسالان، استئوآرتریت سیستمیک نوجوانان و لنفوهیستیوسیتوز هموفاگوسیتیک بالا می رود.

همه عوارض کم خونی بر مغز، پوست و بدن (طبق نظر 3 فوق تخصص)

شرایط مرتبط با افزایش سطح فریتین

فریتین بالای سرم معمولا در تمرین های عمومی مشاهده می شود. اولین قدم حذف شرایط مربوط به اضافه بار آهن مانند هموکروماتوز ارثی است. نود درصد فریتین بالا به دلیل اضافه بار آهن نیست.

اگر هموکروماتوز ارثی مستثنی باشد، بررسی پزشکی با هدف شناسایی مصرف الکل، سندرم متابولیک، چاقی، بیماری کبد، سرطان، عفونت یا التهاب به عنوان عوامل ایجاد کننده در نظر گرفته می شود.

سطح فریتین در موارد زیر افزایش یافته است:

• بیماری حاد و مزمن کبد
• عفونت
• التهاب
• مشروبات الکلی
• سرطان
• پرکاری تیروئید
• بیماری گوچر
• اضافه بار آهن (هموکروماتوز)
• مرحله پایانی بیماری کلیوی
• کم خونی غیر از فقر آهن

مقادیر زیاد با سندرم متابولیک، هیپرانسولینمی و بیماری کبد چرب غیر الکلی مرتبط است. در زنان، سطح فریتین پس از یائسگی بطور قابل توجهی افزایش می یابد و ممکن است خطر ابتلا به پوکی استخوان را افزایش دهد.

روش ساده تشخیص علائم کم خونی + بهترین رژیم غذایی برای درمان قطعی

هموکروماتوز ارثی

هموکروماتوز ارثی یک بیماری مغلوب اتوزومال از اضافه بار آهن است که معمولا در اثر هموزیگوسیتی برای جهش C282Y در ژن HFE ایجاد می شود.

جهش C282Y باعث افزایش نامناسب جذب آهن روده و ایجاد اضافه ‌بار آهن در بدن به دلیل تغییرات ژنتیکی و به خطر انداختن سنتز یا فعالیت هپسیدین، ​​هورمون آهن می شود.

مشابه دیابت نوع 1 که نوعی اختلال در متابولیسم گلوکز ناشی از کمبود انسولین است، هموکروماتوز یک وضعیت متابولیک متابولیسم آهن به دلیل کمبود هپسیدین است.
تقریبا از هر 200 نفر 1 نفر از نظر جهش C282Y هموزیگوت است. این جهش نسبت به جهش H6RD نفوذ بالاتری دارد.

هموکروماتوز ارثی ناشی از اضافه بار آهن، خطر آسیب اعضای بدن از جمله آسیب کبد، سیروز کبد و سرطان کبد، ضربان قلب نامنظم (آریتمی)، اختلالات ماهیچه های قلبی (کاردیومیوپاتی)، دیابت، آرتروز و ایجاد رنگدانه قهوه ای در پوست را افزایش می دهد.

• مفیدترین آزمایش خون در ارزیابی اضافه بار آهن به دلیل هموکروماتوز ارثی، فریتین سرم و اشباع ترانسفرین سرم است.
• اشباع ترانسفرین کم تر از 45 درصد در بیماران مبتلا به فریتین بالا باعث می شود که هموکروماتوز ارثی کم تر باشد و ممکن است علل دیگری را نشان دهد.
• هموکروماتوز ارثی معمولا با خارج کردن خون از بدن (فلبوتومی) و به طور منظم، درمان می شود.
• هدف از فلبوتومی کاهش سطح آهن به حالت عادی است. سطح فریتین برای نظارت بر درمان استفاده می شود و ممکن است یک سال یا بیش تر طول بکشد تا آهن به حد طبیعی برسد.