استرس، کم آبی بدن و افسردگی ممکن است باعث خشکی دهان و زبان در شب ها شود. خشکی دهان گاه به گاه باعث نگرانی می‌شود و معمولا با نوشیدن آب اصلاح می‌شود. اگر با مصرف آب باز هم دهان‌تان خشک بود، ممکن است غدد بزاق‌تان عملکرد ضعیفی داشته باشند. خشکی دهان مزمن در نتیجه کاهش جریان بزاق یا تغییر در ترکیب براق است. غدد بزاقی سالم باید به اندازه کافی برای مرطوب نگه داشتن دهان بزاق ترشح کنند. بزاق علاوه بر خواص روانکاوی در حفظ سلامتی دهان و هضم غذا نقش کلیدی دارد.
اهمیت بزاق
- سلامت دهان: بزاق از بافت‌های نرم و سخت دهان در برابر حرکات اصطکاکی، هنگام خوردن و صحبت کردن محافظت می‌کند. بزاق اولین خط دفاعی بدن در برابر باکتری‌ها، قارچ‌ها و ویروس‌ها است که از ابتلا به بیماری جلوگیری می‌کند. این کار با خنثی کردن اسید‌های تولید شده توسط میکروب‌ها و جلوگیری از رشد میکروب‌ها انجام می‌شود. بزاق دهان همچنین از بیماری‌های لثه و پوسیدگی دندان در اغلب اوقات جلوگیری می‌کند.
- هضم: بزاق علاوه بر تجزیه غذا در دهان باعث تسهیل عمل بلع می‌شود. بزاق حاوی آنزیم‌های خاصی است که به هضم غذا در معده کمک می‌کند. همچنین بزاق به ما کمک می‌کند تا طعم غذاها را احساس کنیم.
حتما بخوانید: آفت دهان نشانه چیست؟ هشدارها و بهترین روشهای درمان خانگی
علل خشکی دهان و زبان در شب
- داروها: یکی از عوارض رایج داروهای شیمیایی، خشکی دهان است که باعث کاهش تولید بزاق می‌شوند. این داروها شامل داروهای ضد افسردگی، دیورتیک‌ها، آرامبخش‌‌های عضلانی، دردهای عصبی و داروهای فشار خون است. بیش از 400 دارو وجود دارد که باعث خشکی دهان می‌شود.
- بیماری‌ها: برخی بیماری‌ها باعث تضعیف عملکرد غدد بزاغی می‌شوند. این بیماری‌ها شامل دیابت، کم خونی، سارکوئیدوز، فشار خون بالا و بیماری‌های خود ایمنی می‌شوند. بیماری‌های عصبی مثل پارکینسون و آلزایمر نیز باعث خشکی دهان می‌شوند.
- نوروپاتی: اگر اعصاب سر و گردن در اثر جراحی یا ضربه صدمه ببینند، توانایی انسان برای درک احساسات کاهش می‌یابد. در نتیجه ممکن است در دهان با وجو بزاق کافی احساس خشکی شود.
- کاهش آب بدن: اسهال، استفراغ، عرق کردن بیش از حد، خونریزی و کم نوشیدن آب می‌تواند باعث خشکی دهان شود.
- درمان سرطان: افرادی که تحت درمان شیمی درمانی و پرتودرمانی هستند، ممکن است حجم بزاق تولید شده توسط غدد بزاقی‌شان کاهش یابد.
- پیری: افراد مسن ممکن است طیف گسترده‌ای از داروها را مصرف کنند که باعث خشکی دهان می‌شود. علاوه بر دارو، تغذیه نامناسب و رعایت نکردن مسائل بهداشتی نیز این وضعیت را تشدید می‌کند.
- عدم سلامت روان: افرادی که از استرس و افسردگی رنج می‌برند، ممکن است به خشکی دهان مبتلا شوند.
- شیوه زندگی: عادت‌های نامناسب مثل سیگار کشیدن و مصرف الکل می‌توانند جریان بزاق را مختل کنند و موجب خشکی دهان شوند. همچنین افرادی که خروپف می‌کنند به شدت از خشکی دهان رنج می‌برند. مصرف بیش از حد کافئین به علت نوشیدن مکرر چای و قهوه باعث خشکی دهان می‌شوند.
- بارداری: مادران باردار یا شیرده اغلب کمبود آب بدن و تغییرات هورمونی را تجربه می‌کنند. این افراد ممکن است به خشکی دهان مبتلا شوند.
علائم خشکی دهان
- احساس خشکی و چسبندگی در دهان
- احساس سوزش زبان
- احساس ناراحتی در هنگام خوردن غذاهای خشک
- مشکل صحبت کردن
- گلودرد
- پوسته انداختن کنار دهان
- زخم‌های دهان
- بوی بد دهان
- تشنگی بیش از حد
- زبان سفید که ممکن است عفونت قارچی را نشان دهد
- خستگی
- احساس نکردن طعم‌ها
- لب‌های ترک خورده
حتما بخوانید: یک ترکیب فوق العاده موثر و جدید خانگی برای رفع بوی بد دهان و بهبود گوارش
تشخیص
برای تعیین علت خشکی دهان، پزشک یا دندانپزشک داروهای مصرفی‌تان را بررسی می‌کند و از شما می‌خواهد توصیفی دقیق از علائم خود ارائه دهید. پزشک لب‌ها و زبان شما را برای بررسی میزان خشکی معاینه می‌کنند. ممکن است عملکرد غدد بزاقی مورد بررسی قرار بگیرد. در آخر احتمال دارد از غدد بزاقی شما عکس برداری شود.
چند نکته مهم
- از آن جایی که افراد مسن بیشتر از افراد جوان‌تر دارو مصرف می‌کنند، به شدت در معرض خشکی دهان هستند.
- خشکی دهان در زنان نسبت به مردان شایع‌تر است.
- افرادی که پوسیدگی دندان دارند، بیشتر خشکی دهان را تجربه می‌کنند.
- افراد مبتلا به خشکی چشم و درد مفاصل، ممکن است از خشکی دهان رنج ببرند.
درمان خشکی شبانه زبان و دهان
برای درمان خشکی دهان ابتدا باید به علت اصلی آن را دریابید. اگر خشکی دهان به علت مصرف بعضی داروها باشد باید با پزشک‌تان مشورت کنید تا دوز مصرفی داروها تنظیم شود. اگر دوز مصرفی تغییر نکرد ممکن است به شما توصیه شود که به جای خوردن دارو در روز، شب آن را مصرف کنید.
سعی کنید به بهداشت دهان و دندان خود بیشتر اهمیت دهید. در روز دو حداقل دو بار مسواک بزنید و از نخ دندان استفاده کنید. اطمینان حاصل کنید که دهانشوی و خمیردندان‌تان حاوی فلوراید باشد تا از پوسیدگی دندان‌های‌تان جلوگیری شود.
حتما بخوانید: 38 تا از مقوی ترین و سالم ترین غذاها و نوشیدنیهای دنیا (طبق تحقیقات جدید)
آدامس و آب نبات می‌توانند غدد بزاقی شما را تحریک کنند تا بزاق ترشح شود. شما می‌توانید از بزاق مصنوعی و دهان شوی که در داروخانه‌ها یافت می‌شوند، استفاده کنید.
درمان‌های طبیعی خشکی دهان
- افزایش مصرف مایعات: یکی از مهم‌ترین دلایل خشکی دهان، کمبود آب بدن است؛ بنابراین بهترین کاری که می‌توانید بکنید افزایش مصرف مایعات است. با این کار شما بدن خود را هیدراته می‌کنید. هیدراته شدن بدن باعث افزایش تولید بزاق می‌شود.
- آلوئه ورا: یک درمان قدیمی برای خشکی دهان آلوئه ورا است. آلوئه ورا از بافت‌های حساس بدن محافظت می‌کند. یک فنجان آب آلوئه ورا به صورت روزانه برای درمان خشکی دهان مناسب است. شما همچنین می‌توانید دهان خود را با آلوئه ورا شستشو دهید.
- زنجبیل: زنجبیل یکی دیگر از درمان‌های طبیعی خشکی دهان است. زنجبیل باعث افزایش جریان خون در غدد بزاقی و ترشح بزاق می‌شود. 2 تا 3 فنجان چای زنجبیل با عسل می‌تواند بسیار موثرباشد.
- افزایش رطوبت محیط: اگر شما در جای خشکی زندگی می‌کنید، می‌توانید یک دستگاه بخور در اتاق‌تان بگذارید.
- فلفل: یکی از بهترین راه‌های درمان خشکی دهان خوردن فلفل است. فلفل باعث تسریع جریان بزاق و کاهش خشکی دهان می‌شود. از فلفل در سالاد‌ها و غذاهای خود استفاده کنید.
- روغن‌های طبیعی: یکی از قدیمی‌ترین درمان‌ها برای بیماری‌های دهان استفاده از روغن‌های طبیعی است. روغن نارگیل، روغن کنجد و یا هر نوع روغن طبیعی دیگر می‌تواند برای کاهش خشکی دهان بسیار موثر باشد. 1 قاشق روغن نارگیل را به مدت 15 دقیقه در دهان خود نگه دارید و سپس با آب گرم شستشو دهید. از بلعیدن روغن خودداری کنید.
- لیمو: آب لیمو می‌تواند در تحریک تولید بزاق و خشکی دهان مفید باشد. به آب مقداری آب لیمو و عسل اضافه کنید. آب لیمو به علت ماهیت اسیدی ممکن است باعث فرسایش مینای دندان شود، پس حتما به یاد داشته باشید به آن عسل اضافه کنید زیرا عسل باعث خنثی کردن اسید آب لیمو می‌شود. شربتی که درست کردید را روزی یک بار میل کنید.
پیشگیری
- تا حدی که می‌توانید از مصرف داروهایی مثل آنتی هیستامین‌ها و دیورتیک‌ها که باعث خشکی دهان می‌شوند، خودداری کنید.
- به اندازه کافی مایعات مصرف کنید و سعی کنید از مایعات قندی کم‌تر مصرف کنید. نوشیدنیهای کافئین دار و مشروبات الکلی باعث خشکی دهان می‌شوند لذا از مصرف بی‌رویه آن‌ها خودداری کنید.
- تنباکو باعث خشکی دهان می‌شود بنابراین از کشیدن سیگار خودداری کنید.
- از خمیر دندان حاوی فلوراید استفاده کنید.
- از غذاهای قندی کم‌تر مصرف کنید تا خطر پوسیدگی دندان‌های‌تان را کاهش دهید.
- سعی کنید از بینی نفس بکشید و کم تر از دهان‌تان برای تنفس استفاده کنید.
- از مصرف غذاهای بسیار گرم یا بسیار سرد خودداری کنید.
- به طور مرتب و حداقل دو بار در سال برای معاینه نزد دندانپزشک بروید.
حتما بخوانید: جدیدترین روش درمان آفت دهان با کمک جوش شیرین (قطعی و سریع)
چه موقع به پزشک مراجعه کنیم؟
- بیشتر از دو هفته خشکی دهان را تجربه کرده باشید.
- دهان‌تان متورم، قرمز و دردناک شود.
- مشکل در جویدن یا بلع داشته باشید.
- به دشواری صحبت کنید.
ویدیوی کوتاه زیر را حتما ببینید
