چشم به طور طبیعی باید بتواند خود را با نور کم تطبیق دهد. اگرچه شب کوری بر دید افراد در نور کم تاثیر میگذارد، اما باعث نابینایی کامل آنها نمیشود. در واقع شب کوری یک اختلال محسوب میشود و ممکن است فرد را دچار مشکلاتی همچون اخختلال در خواندن تابلوهای رانندگی در شب بکند. در این مقاله علت ابتلا به اختلال را به طور کامل شرح داده ایم و روش های پیشگیری و کنترل آن را بررسی کردیم.
شب کوری چیست؟
شب کوری نوعی اختلال بینایی است که آن را با نام نکتالوپیا نیز می شناسند. افرادی که دچار شب کوری می شوند معمولاً در شب یا در محیط های با نور کم دچار مشکلات بینایی شده و دید ضعیفی دارند. این بیماری به طور کامل قابل درمان نیست اما تا حدودی میتوان از بروز آن پیشگیری کرد. بیشترین مشکل برای فرد مبتلا به شب کوری زمانی اتفاق می افتد که فرد از یک محیط روشن وارد یک محیط تاریک شود.
علائم شب کوری
علت های بیماری شب کوری
شب کوری بر اثر کمبود “رنگدانه ارغوانی” یا “رودوپسین (rhobopsin)” سلول های استوانه ای حساس به نور شبکیه، واقع در پشت چشم رخ می دهد. به طور معمول، شب کوری بیشتر به علت یک بیماری چشمی به نام “التهاب رنگدانه ای شبکیه چشم” (pigmentosa retinitis) که یک بیماری ارثی است، اتفاق می افتد.
دیگر دلایل ابتلا به شب کوری
تشخیص بیماری شب کوری
1- آزمایشهایی برای بررسی حدت بینایی، توانایی تشخیص رنگها و واکنش مردمک چشم به روشنایی؛
2- آزمایش انکسار برای بررسی تجویز عینک یا لنز چشم؛
3- معاینهی لامپ اسلیت برای بررسی ساختارهای جلوی چشم ازجمله ملتحمه، قرنیه، پلکها، عنبیه، عدسیها و صلبیه؛
4- معاینهی شبکیه برای بررسی وجود هرگونه آسیب در ساختارهای پشت چشم ازجمله زجاجیه، شبکیه و مشیمیه.
5- ممکن است چشمپزشک الکترورتینوگرافی (Electroretinography) تجویز کند. این آزمایش واکنشهای الکتریکیِ سلولهای استوانهای و مخروطی (سلولهای گیرندهی نور) را در معرض نور بررسی میکند و میتواند عملکرد غیرطبیعی شبکیه، یعنی بخش تشخیص نور چشم را شناسایی کند.
6- ممکن است آزمایش میدان دید هم روی فرد انجام شود. این آزمایش مشکلات دید میانی و جانبی را که بر اثر گلوکوم و دیگر بیماریهای چشمی یا بهواسطهی مسائلی همچون سکتهی مغزی ایجاد شدهاند، تشخیص میدهد.
درمان شب کوری
1- رژیم غذایی افراد مبتلا به شب کوری
مهمترین فاکتور در پیشگیری و بهبود شب کوری اصلاح رژیم غذایی است. ویتامین های A، C، E، بتاکاروتن و روی از جمله مهمترین مواد معدنی و ویتامین های لازم برای بهبود شب کوری است که در جدول زیر میتوانید منابع غذایی آن را بشناسید.
موادغذایی حاوی ویتامین A | سیب زمینی شیرین، جگر گاو، فلفل دلمه ای قرمز، کدو تنبل، هویج، لوبیا چشم بلبلی و طالبی |
موادغذایی حاوی ویتامین C | انواع فلفل چیلی و دلمه ای، جعفری، خانواده کلم، کیوی، پرتقال و توت فرنگی |
موادغذایی حاوی ویتامین E | فندق، بادام، تخمه کدو ، تخمه آفتابگردان،فلفل دلمهای قرمز یا سبز، بروکلی و گندم |
موادغذایی حاوی بتاکاروتن | کلم پیچ، هویج، سیب زمینی شیرین، اسفناج، کاهو و جعفری |
موادغذایی حاوی روی | گوشت گاو، میگو، لوبیا قرمز، سیر، صدف، تخمه هندوانه و بادام زمینی |
2- ژن درمانی
در این روش ژن سالم را وارد ژنوم یک ویروس می کنند سپس این ژن سالم را به همراه آن ویروس وارد چشم می کنند؛ ویروس باعث ایجاد عفونت در چشم می شود، همراه با این عفونت آن ژن وارد سلول های طبیعی شده و باعث می شود سلول ها بتوانند پروتئین طبیعی ایجاد کنند.
3- عینک های طبی
استفاده از عینک دارای پوشش ضدبازتاب نور باعث رسیدن نور بیشتری به چشم شده و دید شبانه را بهتر می کند. اگر کمی نزدیک بین هستید و نیازی به زدن عینک به طور دائم ندارید، لااقل بعد از غروب آفتاب از آن استفاده کنید.
3- استفاده از لامپ های هالوژن
اگر پزشک جدا شدن شبکیه را در چشم شما تشخیص داده است، به نور کافی، مخصوصاً هنگام مطالعه، نیاز دارید. در مراحل اولیه بیماری، قرار دادن یک لامپ هالوژن در پشت سر، از روی شانه نور مناسبی را فراهم می کند.
4- پرهیز از رانندگی در شب
رانندگی بعد از غروب آفتاب، مخصوصاً وقتی نور چراغ اتومبیل های روبه رو چشم را می آزارد، کار دشواری است. در مسیرهائی رانندگی کنید که نور چراغ های مقابل در خارج از دید مستقیم شما قرار گیرند.
5- لیزیک
لیزیک نوعی جراحی است که در آن شکل قرنیه را برای بهبود بینایی بیمار تغییر میدهند. انواع دیگر جراحی ممکن است با هدف درمان آب مروارید یا آزاد کردن فشار درون چشم برای درمان گلوکوم انجام شود.
6- یوگای چشم
یک روش ساده یوگا به نام Drishti Sanchalan وجود دارد که می تواند کمک کننده باشد. ترجمه این عبارت، چشم در حال حرکت است. برای انجام این تمرین اقدامات زیر را انجام دهید:
- چشمانتان را باز کنید، 5 بار به بالا و پایین نگاه کرده و چشمانتان را ببندید.(بدون حرکت دادن گردن، به بالا نگاه کنید بعد به پایین نگاه کنید و بعد چشم ها را ببندید= 1 بار)
- چشمانتان را باز کنید، 5 بار به چپ و راست نگاه کرده و چشمانتان را ببندید.(بدون حرکت دادن گردن،به چپ نگاه کنید، بعد به راست نگاه کنید و بعد چشم ها را ببندید=1بار)
- چشمانتان را باز کنید، 5 بار به گوشه بالا سمت راست و گوشه پایین سمت چپ نگاه کرده و چشمانتان را ببندید
- چشمانتان را باز کنید، 5 بار به گوشه بالا سمت چپ و گوشه پایین سمت راست نگاه کرده و چشمانتان را ببندید
- کف دستانتان را محکم به هم کشیده تا گرم شوند و روی چشمانتان بگذارید.
7- ماساژ ملایم چشم
فقط چشمان خود را ببندید و با فشار کم بر روی هر دو چشم با کف دست آن را کمی مالش دهید. پس از حدود پنج یا 10 ثانیه، به جای دیدن سیاهی، دید چشم شما به طور موقت سفید می شود. هنگامی که سفید می رود و سیاه و سفید می آید، چشم های خود را باز کنید و بینایی شما به طور قابل توجهی در تاریکی بهتر خواهد شد.
8- عینک قرمز رنگ باعث بهبود دید شبانه می شود
این یک ترفند معمول است که خلبان ها استفاده می کنند، زمان نشستن در تاریکی که دید کامل ندارند از عینک قرمز رنگ استفاده می کنند. این عینک قبل از رفتن به نور کم، چشم را تمرین خواهد داد تا بهتر تمرکز کند.
اگر به یک نقشه با یک چراغ قوه نگاه می کنید، چراغ قوه را با یک کاغذ قرمز روشن پوشش دهید. نور قرمز باعث می شود که نقشه واضح تر شود؛ و اگر شما در حال خرید یک ماشین جدید هستید، به جای آبی، سبز یا سفید، یک ماشین با داشبوردی با کلید قرمز روشن جستجو کنید.
9- از نگاه مستقیم به هر منبع نور اجتناب کنید
هنگامی که شما به طور مستقیم به منبع نور نگاه می کنید، مردمک چشم مجبور به انقباض می شود؛ و باعث می شود که زمان انطباق چشم با نور کم افزایش یابد. اگر نمیتوانید به یک منبع نور نگاه نکنید، جلوی چشم خود را بپوشانید یا آن را ببندید تا زمانی که از آن عبور کنید.
به طور مستقیم به منابع نور نگاه نکنید. اگر در حین رانندگی در شب با پرتوهای نور ماشین ها مواجه شدید، یک چشم را ببندید تا از از دست دادن دید دو چشم جلوگیری شود. یک ترفند دیگر در حین رانندگی در شب، چشمان شما را از پرتوهای ماشن های در حال عبور حفظ می کند. آن ترفند این است، به خط سفید کنار جاده نگاه کنید.
نتیجه
اختلال شب کوری درمان کاملی ندارد، اما با روش هایی که در بالا ذکر کردیم میتوانید تا حدودی آن را کنترل کنید. بهترین راهِ محافظت از خودتان دربرابر آسیبهای ناشی از شب کوری، اجتناب از رانندگی در شب است. سعی کنید صرفا در طول روز رانندگی کنید و با اصلاح سبک زندگی خود از بروز عوارض ناشی از این اختلال پیشگیری کنید.
حتما بخوانید: بایدها و نباید ها برای تقویت چشم طبق تحقیقات جدید