برونشیت عفونت یا التهاب لوله های برونش (نایژه) کودک است. نایژه یا برونش قسمتی از دستگاه تنفسی است که بین نای و نایژکها قرار گرفته است. پوشش لوله های برونش بسیار شکننده است و موکوس ضد پاتوژنی می سازد که با جلوگیری از عفونت ها، از سیستم تنفسی کودک محافظت می کند. برونشیت زمانی شروع می شود که این لوله ها به طور فزاینده ای ملتهب می شوند و شروع به ساختن مخاط بیش از حد می کنند، این درنهایت موجب سخت شدن تنفس میشود.
التهاب برونش در کودکان معمولا هنگامی رخ می دهد که ویروس سرماخوردگی، گلودرد، آنفولانزا یا عفونت سینوسی از طریق دستگاه های تنفسی وارد شده و به برونش ها گسترش یابد. مهم است که به علایم هشدار دهنده برونشیت کودکان توجه کنید و از انتشار عفونت جلوگیری کنید.
علل برونشیت در کودکان
دو نوع برونشیت وجود دارد – برونشیت حاد و برونشیت مزمن – که هر دو از نظر علت متفاوت هستند.
1- برونشیت حاد
شروع برونشیت حاد در کودکان نسبتا سریع بوده و منجر به علائم شدید می شود. برونشیت حاد معمولا دو تا سه هفته طول می کشد. این بیماری معمولا به عفونت ویروسی منجر میشود. برونشیت حاد اغلب پس از یک سرماخوردگی و یا برخی از عفونت های تنفسی مانند موارد زیر رخ می دهد:
- ابتلا به سینوزیت مزمن و آلرژی، یا بزرگ شدن لوزه ها و آدنوئید (بزرگ شدن تکه هایی از بافت لنفاوی در پشت بینی)، خطر ابتلا به برونشیت حاد را افزایش میدهد.
- گرد و غبار، آلرژن ها، بخارات قوی، دود سیگار و حملات آسم، از عوامل مهم ابتلا به برونشیت حاد است.
- برونشیت حتی می تواند موجب بروز پنومونی حاد شود که یکی از عوارض رایج آن است.
- کودکان مبتلا به کمبود ایمنی و یا فیبروز کیستیک، مستعد ابتلا به عفونت های باکتریایی ثانویه هستند که می تواند منجر به برونشیت شود.
همچنین بخوانید: درمان انواع تنگی نفس با روشهای خانگی (سریع و کاملا موثر)
2- برونشیت مزمن
برونشیت مزمن عمدتا در میان افراد بالای 45 سال شایع است، اما کودکان، نوجوانان و بزرگسالان جوان هم در معرض ابتلا به این بیماری قرار دارند. عفونتهای تنفسی مانند سرماخوردگی در کودکان مبتلا به برونشیت مزمن معمولا طولانی تر خواهد بود. شدت این بیماری می تواند شدید یا خفیف باشد و حداقل چهار هفته یا بیشتر ادامه یابد.
علائم برونشیت کودکان
شایع ترین نشانه ها و علائم برونشیت در کودکان سرفه خفیف و افزایش تولید موکوس یا خلط است. در واقع، برونشیت باعث سرفه مداوم و مسدود شدن راه های هوایی می شود که به طور فزاینده ای انتقال هوا به داخل و خارج از ریه ها را مشکل میکند. سایر علائم و نشانه های مرتبط عبارتند از:
- سردرد خفیف
- تب با درجه ی پایین
- گلو درد
- درد یا احساس تنگی در قفسه سینه
- احساس خستگی
- بدن درد
- خس خس سینه
- تنگی نفس
پیشگیری از برونشیت در کودکان
- اطمینان حاصل کنید که فرزند شما با افرادی که ممکن است عفونت سرماخوردگی یا ویروسی مثل آنفولانزا داشته باشند، تماس نداشته باشد.
- به فرزندتان یاد بدهید تا به اشتراک گذاشتن وسیله های شخصی اش با دیگران مانند لیوان یا غذا خودداری کند.
- همیشه اطمینان حاصل کنید که کودک شما قبل از غذا خوردن دستان خود را شسته است.
- به فرزندتان یاد بدهید هنگام عطسه کردن یا سرفه جلوی بینی و دهان خود را با دستمال بگیرد و زمانی که دستمال در دسترس نیست، از آرنج خود استفاده کند.
- برای جلوگیری از گسترش عفونت، پاک کردن و ضدعفونی کردن سطوح اطراف کودک را فراموش نکنید.
- اجازه دهید کودک بخوابد یا بنشیند تا مشکلات تنفسی اش تسکین یابد.
- سعی کنید فرزندتان را در محیطی قرار دهید که از دود، آلاینده ها و ذرات گرد و غبار دور باشد.
- تمیز کردن منظم خانه ضروری است تا خانه از گرد و غبار، ذرات و سایر عوامل ایجاد کننده آلرژی و عوامل بیماری زا پاک شود.
- تخت، فرش، اسباب بازی و موارد دیگر مورد استفاده ی کودک باید به خوبی شسته شود و یا به صورت منظم جارو شوند.
- برای جلوگیری از برونشیت در کودکان از مواد غذایی که به نظر می رسد باعث سرفه می شود اجتناب گردد.
- از قرار گرفتن کودک در معرض آلودگی هوا مانند گرد و غبار، گازهای شیمیایی و سایر آلاینده ها جلوگیری کنید. در صورت لزوم از ماسک استفاده کنید.
مطلب مشابه: 6 درمان خانگی برای رفع گرفتگی/احتقان قفسه سینه (کاملا موثر)
چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟
در صورتی که سرفه کودک حتی پس از دو یا سه هفته از بین نرفت، با پزشک متخصص اطفال مشورت کنید. هنگامی که پای سلامت فرزندتان در میان باشد، همیشه بهتر است در طرف امن قرار بگیرد و به پزشک مراجعه نمایید. در صورت بروز هر یک از علائم زیر، فرزندتان را تحت مراقبت پزشک متخصص اطفال قرار دهید:
- تب پیشرونده
- احتقان و گرفتگی روزانه
- تنفس مشکل
- خستگی مداوم
سایر نشانه هایی که باید بررسی شوند عبارتند از:
- وجود خون در خلط
- بی اشتهایی
- کم آبی ناشی از کمبود مایعات مصرفی
اگر فرزند شما آسم داشته باشد و اخیرا از حملات این بیماری رنج میبرد، لازم است که با پزشک خود در تماس باشید تا از هرگونه عوارض احتمالی جلوگیری شود.
پس از مراجعه به پزشک، خود مراقبتی برای بهتر شدن علایم کودک بسیار مهم است. بااینحال روشهای خانگی برای تسکین علایم این بیماری وجود دارد.
روشهای خانگی تسکین علائم برونشیت کودکان
1-قرقره کردن آب نمک
چندین بار در طول روز از آب نمک استفاده کنید و گلوی خود را با آن بشویید تا علائم برونشیت فروکش کنند. نمک مانند یک ضدعفونی کننده عمل میکند و موجب تخلیه ی موکوس میشود. اینکار میتواند التهاب گلو را برطرف کرده و همچنین خلط گلو را کاهش دهد.
- یک دوم قاشق چایخوری نمک را با یک لیوان آب گرم مخلوط کنید برای بهتر شدن طعم آن میتوانید کمی عسل اضافه کنید.
- اطمینان حاصل کنید که کودک بخوبی آب نمک را قرقره میکند و پس از اتمام کار آنرا کاملا بیرون میریزد.
- برای گرفتن بهترین نتایج اینکار را چند بار در روز تکرار کنید.
2- رطوبت ساز
رطوبت سازها دستگاههایی هستند که رطوبت هوا را افزایش می دهند و به کاهش مخاط مرتبط با برونشیت کمک می کنند تا کودک راحت تر نفس بکشد.
- رطوبت هوای سرد به شدت برای تسکین سرفه توصیه می شود.
- از رطوبت ساز در هر کجا که ممکن است به خصوص در اتاق خواب کودک استفاده کنید.
- یکی دیگر از گزینه این است که کاسه آب گرم را در اتاق قرار دهید تا رطوبت هوا را افزایش دهید. همچنین می توانید یک کاسه آب بر روی رادیاتور اتاق کودک قرار دهید.
نکته: اگر از رطوبت ساز یا کاسه آب داغ برای مرطوب کردن اتاق استفاده میکنید، فراموش نکنید که آن را در نقطه ی امن و بی خطر برای کودک قرار دهید.
حتماٌ بخوانید: گرفتگی بینی نوزاد، علائم، علل، روشهای بیخطر خانگی درمان و نکات دیگر
3- عسل
عسل یکی از داروهای طبیعی برای مقابله با سرفه‌ای است که در اثر برونشیت رخ میدهد. این ماده‌ی خوراکی داری خواص ضد باکتری و ضد ویروسی است که به تسکین گلویتان کمک می‌کنند. علاوه بر این، عسل توانایی تقویت سیستم ایمنی بدن را دارد.
یک مطالعه منتشر شده در آرشیو کودکان و نوجوانان در سال 2007 نشان داد که عسل یک درمان برتر برای سرفه و مشکلات خواب مرتبط با عفونت دستگاه تنفسی فوقانی در دوران کودکی است.
- در مرحله‌ی اول، چند قطره لیمو به آب ولرم اضافه کنید.
- سپس ترکیب لیمو و آب ولرم را با ۱ قاشق چایخوری عسل ترکیب کنید و آن را خوب هم بزنید. این نوشیدنی را چند بار در روز میل کنید.
- مصرف یک لیوان شیرگرم و عسل قبل از خواب میتواند علایم سرفه را بهبود ببخشد و موجب خواب آرام شود.
نکته: عسل تنها برای کودکان بالای 1 سال توصیه میشود.
4- زنجبیل
زنجبیل یک درمان طبیعی عالی برای درمان برونشیت است. با داشتن خواص ضد التهابی و تقویت ایمنی، زنجبیل در کاهش علائم برونشیت بسیار موثر است. همچنین می تواند باعث کاهش تحریک و التهاب لوله های برونش شود.
مطالعه اخیر 2012 در تحقیقات فیتوتراپی نشان می دهد که ترکیبات متمایز زنجبیل می تواند به عنوان داروهای ضد التهابی در عفونت های تنفسی مورد استفاده قرار گیرد.
- شما می توانید 1 قاشق چایخوری زنجبیل تازه را به مدت 15 دقیقه در آب جوش بجوشانید. کمی عسل (برای کودکان بالای 1 سال) اضافه کنید و آنرا 2-3 بار در روز به کودک بدهید.
- شما همچنین می توانید 1 قاشق چایخوری از هر یک پودر زنجبیل و عسل را با هم مخلوط کنید و آن را با شیر 2-3 بار در روز به کودک بدهید.
- شما حتی می توانید آب نبات زنجبیل را به فرزندتان بدهید تا در طول روز آن را بجود.
5- سیر
استفاده از سیر یکی از درمان‌های خانگی ساده برای برونشیت است. از آنجایی که سیر خواص ضد ویروسی و آنتی بیوتیک دارد، برای درمان برونشیت، به ویژه برونشیت حاد بسیار مفید است.
یک مطالعه ی انجام شده در سال 2016 نشان داد که سیر برای محدود کردن رشد ویروسهای برونشیت بسیار مفید است؛ بنابراین بعنوان ترکیبی موثر برای درمان برونشیت عمل میکند.
- پیش از هر چیزی باید 2-3 حبه سیر آماده کنید.
- سپس سیرها را پوست بکنید و آن‌ها را ریز خرد کنید.
- در مرحله‌ی بعد باید آن‌ها را در یک فنجان شیر بریزید.
- مخلوط را به مدت حدود ۵ تا ۱۰ دقیقه بجوشانید.
- در نهایت بگذارید کمی از دمای آن کم شود و شب قبل از این که به رختخواب بروید آن را به صورت گرم بنوشید.
همچنین بخوانید: بهترین و جدیدترین روشهای طبیعی پاکسازی ریه طبق تحقیقات جدید چیست؟
6- زردچوبه
زردچوبه یک گیاه موثر دیگر برای درمان برونشیت کودکان است. این حاوی خاصیت ضد التهابی و آنتی اکسیدان است و کمک میکند که سرفه ی ناشی از برونشیت بهبود بیابد. زردچوبه بعنوان یک اکسپکتورانت عمل میکند و موجب کاهش موکوس و ورم برونش ها میشود.
- ۱ قاشق چایخوری پودر زردچوبه را با یک لیوان شیر مخلوط کنید. سپس آن را بجوشانید و بنوشید.
- شما باید این نوشیدنی را دو یا سه بار در روز مصرف کنید.
- میتوانید از مکملهای زردچوبه هم استفاده کنید اما قبل از اینکار با پزشک مشورت کنید.
نکته: قبل از استفاده از زردچوبه، درمورد دوز مناسب آن از پزشک سوال کنید.
7-مصرف میزان زیاد مایعات
هنگامی که از برونشیت رنج می‌برید، باید بدنتان را هیدراته نگه دارید. این به جلوگیری از کمبود آب کمک می کند که می تواند شرایط را بدتر کند. با نوشیدن آب کافی، میزان موكوس کاهش میابد و باعث مي شود كه آن را از بين ببرد و سرفه كاهش یابد. از بین بردن موکوس از سیستم تنفسی کودک موجب خارج شدن میکروبها و در نتیجه بهبودی ناشی از عفونتها میشود.
درمورد مایعات سالم، آب بهترین گزینه است. توصیه می شود از آب گرم استفاده کنید. یک مطالعه منتشر شده در سال 2008 گزارش می دهد که نوشیدنیهای گرم و مفید یک درمان عالی برای تسکین بسیاری از علائم و نشانه های سرماخوردگی و آنفولانزا است. به کودکتان در طول روز، میزان کافی آب ولرم بدهید. آب، آب لیمو، آب میوه، سوپ سبزیجات و آبگوشتها را هم در رژیم غذایی او قرار دهید. فرزندتان را مجبور نکنید مایعات زیادی بنوشد، زیرا ممکن است باعث استفراغ شود.
8- استراحت
برونشیت یک عفونت ریه است، در این بیماری میزان زیادی ترشحات از قفسه ی سینه خارج میشود و کودک احساس خستگی زیادی میکند، استراحت میتواند یک راهکار مناسب باشد. ریه ها برای بهبودی نیاز به زمان دارند و استراحت مناسب میتواند کمک کننده باشد.
تا زمانی که تب وجود نداشته باشند کودکان می توانند به مدرسه بروند، هرچند از ورزش و فعالیت های ورزشی باید اجتناب شود. ورزش با عفونت ریه می تواند بیماری را تشدید کند. زمان فعالیت باید کوتاه شود، چرا که در حال ورزش، شنا، دوچرخه سواری و تمرین های دیگر تنفس سخت می شود و می تواند آسیب ریه را بدتر کند. فعالیت را محدود کنید تا علائم بهبود یابد.
