کاربرد ریتالین، عوارض جانبی، تداخلات و نحوه استفاده

این مطلب نتیجه جدیدترین و معتبرترین تحقیقات چندین موسسه پزشکی معتبر در دنیا بر روی ریتالین می باشد. در این مطلب با فواید، عوارض جانبی و تداخلات همچنین نحوه و میزان مصرف اصولی ریتالین آشنا می شوید. در تحقیقات جدید، بسیاری از موارد قدیمی مطرح شده در وبسایت های فارسی رد شده اند!

نحوه عملکرد داروی ریتالین و موارد استفاده آن

• متعلق به خانواده ی داروهای محرک است. برای درمان افسردگی، نشانه‌های نارکولپسی و برخی از مبتلایان به بیش فعالی مقاوم به درمان تجویز می‌شود. این به کودکان و بزرگسالان مبتلا به اختلال کم توجهی-بیش فعالی یا ADHD کمک میکند تا بیقراری در آنها کاهش پیدا کند.
• ریتالین برای افراد مبتلا به اختلال نارکولپسی (حملات خواب در ساعات بیداری) هم استفاده میشود.
• این دارو تحت نامهای تجاری بسیار زیاد و فرم های مختلفی در دسترس است. هر نام تجاری این دارو ممکن است در تمام فرم ها موجود نباشد و برای تمام شرایط مورد بحث تایید نشده باشد.
• ممکن است پزشک این دارو را برای شرایطی دیگری که در این مطلب ذکر نشده است تجویز کند. اگر دلیل تجویز این دارو برای خودتان را نمیدانید، با پزشک صحبت کنید. بدون مشورت با پزشک مصرف این دارو را متوقف نکنید.
• ریتالین در دوزهای 10 و 20 میلی گرم موجود است که مصرف هرکدام از اینها به تشخیص پزشک بستگی دارد.

نحوه مصرف ریتالین

• دوز ریتالین براساس نیاز فرد به این دارو تجویز میشود. دوز این دارو از کم شروع میشود و بتدریج زیاد میشود تا به مقدار مناسب برای فرد برسد.
• دوز معمول ریتالین برای شروع 5 تا 10 میلی گرم، 2 یا 3 بار در روز میباشد. مقادیر روزانه بالاتر از 60 میلی گرم توصیه نمیشود. اگر علایم بدتر شدند یا عوارض جانبی این دارو در فرد دیده شد، باید به پزشک مراجعه شود. در بسیاری از موارد برای کودکان، نیازی به ادامه ی دارو بعد از سن بلوغ نیست.
• این دارو را همراه با غذا و میان وعده یا کمی پس از آن میل کنید زیرا ممکن است باعث ناراحتی معده شود.
• افرادیکه از قرص های پیوسته رهش (طولانی اثر) استفاده میکنند، باید کل دارو را ببلعند و از خرد یا نصف کردن آن بپرهیزند.
• عوامل بسیاری میتوانند بر دوز مورد نیاز فرد اثر بگذارند، مانند وزن بدن، دیگر شرایط پزشکی و دیگر داروها. اگر پزشک شما دوز متفاوتی با آنچه در بالا گفته شد تجویز کند، شیوه ی مصرف دارو را بدون مشورت با پزشک تغییر ندهید.
• مصرف دقیق دارو طبق تجویز پزشک ضرورت دارد. در صورت فراموش کردن یک دوز، در اسرع وقت آن را مصرف کنید، اگر زمان مصرف دوز بعدی باشد، نوبت فراموش شده را مصرف نکنید و برطبق برنامه ی منظم به مصرف دارو ادامه دهید. ریتالین را دیر وقت نخورید چون موجب اشکال در خوابیدن میشود.
• درصورت فراموش کردن یک دوز، هیچگاه دو قرص را با هم مصرف نکنید. اگر مطمئن نیستید که پس از فراموش کردن قرص چه باید بکنید، با پزشک یا داروساز مشورت کنید.

چه کسانی نباید ریتالین را مصرف کنند؟

• افرادیکه به متیل فنیدات یا هر ترکیب دیگری در این دارو حساسیت دارند.
• درصورت مصرف مهارکننده های مونوآمین اکسیداز (مانند ترانیل سیپرومین و فنلزین) در 14 روز گذشته
• افراد مبتلا به تصلب شرایین
• افرادیکه اضطراب، استرس یا گلوکوم (افزایش فشار داخل چشم ها) دارند
• افراد مبتلا به بیماری های قلبی
• افراد مبتلا به فشارخون متوسط تا شدید
• افرادیکه سابقه ی خانوادگی سندروم تورت (تیک عصبی) دارند
• افراد مبتلا به پرکاری تیروئید
• افراد مبتلا به فئوکروموسیتوما (بیماری که موجب تولید بیش ازحد هورمونهای اپی نفرین یا نوراپی نفرین میشود)

عوارض جانبی احتمالی

بسیاری از داروها عوارض جانبی دارند. عارضه ی جانبی پاسخ ناخواسته دارو در دوزهای نرمال است. این عوارض میتوانند خفیف تا شدید، موقت یا دایمی باشند.

عوارض جانبی که در اینجا بحث میشود، توسط همه ی افرادیکه این دارو را مصرف میکنند تجربه نشده است. اگر درمورد عوارض جانبی ریتالین نگران هستید، درمورد مزایا و منافع مصرف این دارو با پزشک مشورت کنید.

عوارض جانبی گفته شده در زیر در حداقل 1 درصد از افرادیکه این دارو را مصرف میکنند گزارش شده است. بسیاری از این عوارض قابل کنترل هستند و برخی از آنها پس از مدتی از بین میروند. عوارض جانبی که در اکثر افراد ممکن است اتفاق بیفتد:

• آشفتگی، نگرانی یا اضطراب
• تغییر توانایی یا علاقه به فعالیت جنسی
• یبوست
• سرفه
• اسهال
• سرگیجه
• خواب آلودگی
• خشکی دهان
• ریزش مو
• سردرد
• افزایش تعریق
• درد مفاصل
• کاهش اشتها
• گرفتگی های عضلانی
• تهوع
• آبریزش بینی
• دانه ها و خارش پوست (ملایم)
• گلودرد
• درد معده
• لرزش
• مشکل در خواب
• استفراغ
• کاهش وزن

اگرچه بیشتر این عوارض جانبی گفته شده همیشگی نیستند اما اگر به آنها توجه نشود، موجب مشکلات جدی در فرد خواهند شد. عوارض جانبی جدی تر (که در موارد کمی اتفاق می افتند):

• تفکر یا رفتارهای غیرطبیعی (پرخاشگری، خصومت)
• درد قفسه ی سینه
• ضربان قلب سریع
• افزایش فشارخون
• دانه های پوستی بهمراه خارش، کهیر
• اختلال مانیک یا دوقطبی
• تکانها یا تیکهای عضلانی
• تپش قلب (ضربان قلب سریع یا نامنظم)
• لکه های قرمز یا کبودی های غیرمعمول روی پوست
• نشانه های کم خونی (کاهش گلبولهای قرمز: مانند سرگیجه، رنگ پریدگی پوست، خستگی غیرمعمول یا ضعف، تنگی نفس)
• علایم عفونت (علایم شامل تب و لرز، اسهال شدید، تنگی نفس، سرگیجه ی طولانی مدت، سردرد، سفت شدن گردن، کاهش وزن و کم خوابی است)
• کاهش رشد
• علایم افسردگی (مانند بی علاقگی به فعالیتهای معمول، احساس ناراحتی، افکارخودکشی)
• علایم آسیب به کبد (مانند زرد شدن پوست یا چشم ها، دردشکم، کاهش اشتها، مدفوع کم رنگ، ادرار تیره)
• علایم سندروم تورت (حرکات ناخواسته و ناگهانی بدن، پرشهای صدای کنترل نشده)
• حرکات غیرقابل کنترل (تکان ها و حرکات تند و سریع)
• تغییر در بینایی

در صورت مشاهده ی هرکدام از علایم زیر، مصرف دارو را قطع کنید و و سریعا به پزشک مراجعه کنید:

• تشنج
• توهم (شنیدن، دیدن یا احساس چیزهایی که وجود ندارد)
• نعوظ طولانی مدت یا نامناسب (بیشتر از 4 ساعت)
• علایم واکنش آلرژیک شدید (اشکال در تنفس، کهیر، تورم صورت، لبها، چشم ها، دهان یا گلو)
• علایم حمله ی قلبی (مانند دردناگهانی قفسه ی سینه، درد کمر، بازوها و فک، تهوع، استفراغ، تعریق، اضطراب)
• علایم سندروم بدخیم نورولپتیک (مانند سردرگمی، کاهش هشیاری، تب بالا و سفتی عضلات)
• علایم واکنش های شدید پوستی (مانند تاول زدن، پوسته پوسته شدن، دانه های پوستی در قسمت وسیعی از بدن، بثوراتی که سریعا منتشر میشوند، یا جوشهایی که همراه با تب یا ناراحتی هستند)
• علایم سکته ی مغزی (مانند سردرد ناگهانی یا سخت، از دست دادن هماهنگی بدن، تغییرات بینایی، ضعف ناگهانی، بیحسی، درد دست یا پا)
• افکار خودزنی یا خودکشی

برخی افراد ممکن است بعضی علایم را بیشتر تجربه کنند. در صورت دیدن هرگونه علایمی که نگران آن هستید با پزشک مشورت کنید.

احتیاط ها و هشدارها

قبل از مصرف ریتالین، پزشک را درمورد همه ی بیماری ها یا آلرژی هایی که ممکن است داشته باشید و همچنین داروهایی که مصرف میکنید، باردار یا شیردادن به نوزاد و بطور کلی همه چیز درمورد سلامتیتان مطلع کنید. این فاکتورها بر نحوه ی استفاده از دارو اثرگذار هستند.

• تغییر در رفتار یا خلق و خو: گزارشهایی مبنی براینکه ریتالین موجب اضطراب، توهم، علایم افسردگی و افکارخودزنی در فرد میشود وجود دارد. درصورت دیدن این علایم درخود یا فردی که این دارو را مصرف میکند، سریعا به پزشک مراجعه کنید. هنگام مشاهده ی تغییرات احساسی و رفتاری باید از نزدیک توسط پزشک معاینه شوید.
• افرادیکه از قبل سابقه ی افسردگی یا اختلال دوقطبی داشتند، باید با پزشک درمورد نحوه ی تاثیر این دارو، دوز دارو و… سوال کنند.
• فشارخون: ممکن است متیل فنیدات موجب افزایش فشارخون شود. افرادیکه فشارخون یا بیماری های قلبی دارند، باید با پزشک درمورد نحوه ی تاثیر این دارو بر وضعیتشان و مقدار مصرف آن مشورت کنند.
• خواب آلودگی/کاهش هشیاری: ممکن است متیل فنیدات موجب خواب آلودگی و درنتیجه ایجاد مشکل در رانندگی یا کارکردن با ماشین آلات شود. بعد از مصرف این دارو از رانندگی و کارهای خطرناکی که نیاز به هوشیاری دارند بپرهیزید.
• وابستگی به دارو: وابستگی به این دارو یا اعتیاد به آن در کودکان و نوجوانان مشخص نیست. بااین وجود سوء مصرف ریتالین توسط برخی افراد انجام میگیرد. مصرف منظم و طولانی مدت این دارو میتواند منجر به سطح بالای تحمل و وابستگی روانشناختی و طیف وسیعی از رفتارهای غیرطبیعی شود. افرادیکه سابقه ی اعتیاد به مواد مخدر یا الکل دارند، هنگام مصرف این دارو باید توسط پزشک نظارت شوند.
• توقف مصرف دارو: گاهی اوقات توقف مصرف ریتالین برای مشخص کردن اینکه آیا هنوز برای سندروم کم توجهی- بیش فعالی لازم است یا خیر مفید است. در این مورد با پزشک مشورت کنید و خودسرانه مصرف دارو را قطع نکنید.
• استفاده ی طولانی مدت: درصورت استفاده ی طولانی مدت ریتالین، پزشک ممکن است از شما بخواهد بطور منظم چکاپ قلب، فشارخون و همچنین آزمایشهایی برای چک کردن کبد و خون را انجام دهید.
• نعوظ طولانی مدت: گاهی اوقات ریتالین موجب نعوظ دردناک و طولانی مدت که پریاپیسم هم نامیده میشود، میگردد. پریاپیسم زمانی اتفاق می افتد که خون در آلت تناسلی به دام بیفتد و موجب نعوظ طولانی مدت (بیش از 4 ساعت) میشود. اگر این شرایط درمان نشود موجب آسیب دایمی به آلت تناسلی میگردد. در صورت مشاهده ی این وضعیت سریع به پزشک مراجعه کنید.
• تشنج: ریتالین ممکن است خطر تشنج را افزایش دهد. افرادیکه سابقه ی صرع یا شرایطی را دارند که احتمال تشنج را افزایش میدهد، باید با پزشک مشورت کنند. درمورد دوز و نحوه ی تاثیر دارو بر فرد سوال شود.
• سندورم سروتونین: هنگامیکه متیل فنیدات بهمراه داروهای دیگری مانند بازدارنده های بازجذب سروتونین و داروهای ضدافسردگی سه حلقه ای که بر سروتونین اثر میگذارد استفاده شود، واکنشهای سختی ممکن است اتفاق بیفتد. این تداخلات ممکن است شامل سفتی و اسپاسم عضلات، مشکل در حرکت، تغییر در حالات ذهنی مانند تحریک و پریشانی و حتی کما و مرگ شود.
• قطع مصرف دارو: قبل از قطع مصرف این دارو با پزشک مشورت کنید.

حتما بخوانید: عوارض قطع سرتالین و سایر داروهای ضد افسردگی (نظر فوق تخصص)

• سرکوب کننده ی رشد: توقف رشد (مانند وزن یا قد کمتر ازحد معمول) در کودکانیکه برای مدت طولانی از محرکهایی مانند متیل فنیدات استفاده کرده اند، دیده شده است. بااینحال باید نظارتی برروی رشد کودکانی که برای طولانی مدت از این دارو استفاده میکنند انجام شود. ممکن است پزشک دراین شرایط برای مدتی مثلا در طول تعطیلات مدارس، مصرف دارو را متوقف کند.
• سکته ی مغزی: ریتالین ممکن است خطر سکته ی مغزی را بخصوص درافرادیکه سابقه ی سکته دارند یا در خطر ابتلا آن قرار دارند افزایش دهد. افرادیکه بیماری های دیگر مانند افزایش فشارخون یا فشارخون بالا دارند در مورد مصرف و مقدار این دارو با پزشک مشورت کنند.
• تیک: ممکن است ریتالین موجب ایجاد یا بدتر شدن تیک های حرکتی یا کلامی شود. افرادیکه به سندروم تورت مبتلا هستند یا حین مصرف این دارو به آن مبتلا شدند باید در مورد میزان و نحوه ی اثر دارو با پزشک مشورت کنند.
• بینایی: به ندرت افرادیکه ریتالین مصرف میکنند، تغییراتی در بیناییشان تجربه میکنند. اگر هرگونه تغییر در بینایی مانند تاری چشم یا مشکل در تمرکز مشاهده کردید به پزشک مراجعه کنید.
• بارداری: این دارو نباید در طول بارداری مصرف شود مگراینکه مزایای آن از خطراتش بیشتر باشد. اگر در حین مصرف ریتالین باردار شدید، سریعا به پزشک مراجعه کنید.
• شیردهی: ریتالین از شیرمادر عبور میکند. اگر شما در دوران شیردهی هستید و از ریتالین استفاده میکنید، بر نوزادتان اثر خواهد گذاشت. درمورد ادامه ی شیردهی با پزشک مشورت کنید.
• کودکان: ایمنی و اثربخشی این دارو برای کودکان زیر 6 سال تایید نشده است.

تداخل با داروهای دیگر

• الکل
• داروهایی مانند کلونیدین و متیل دوپا
• داروهای مهارکننده ی اشتها (مانند فنترمین)
• داروی اتوموکستین
• داروی ضداضطرب بوسپیرون
• داروهای کاهش فشارخون
• کافئین
• داروی سیکلوبنزاپرین
• داروهای ضداحتقان سرماخوردگی (مانند فنیل افرین، پزوودئیدرین)
• قطره ها ی چشم و اسپری های بینی (مانند ناپازولین، اوکسی متازولین، xylometazoline)
• داروی دکسترومتورفان
• داروی هیدرازین
• داروی لینزولید
• لیتیوم
• داروهایی مانند فورموترول و سالمترول
• داروی مپریدین
• میرتازاپین
• Tapentadol
• داروهای تئوفیلین (مانند آمینوفیلین، اکستریفیلین، تئوفیلین)
• ترامادول
• ترازودون
• داروهای ضدافسردگی 3 حلقه ای (مانند آمی تریپتیلین، ايمي پرامين، نورتريپتيلين)
• برخی داروهای میگرن (مانند eletriptan, rizatriptan, sumatriptan)
• تریپتوفان
• وارفارین

افرادیکه از این داروها استفاده میکنند برای مصرف ریتالین با پزشک یا داروساز مشورت کنند. بسته به شرایط فرد، پزشک ممکن است موارد زیر را توصیه کند:

• توقف مصرف یکی از داروها
• جایگزین کردن یک دارو با داروی دیگر
• ادامه مصرف داروها

ویدیوی زیر را حتما ببینید!

حتما بخوانید: 5 مکمل قوی برای درمان سریع افسردگی (کاملا طبیعی و بدون عوارض)

تداخل دو دارو با هم بدین معنا نیست که باید مصرف یکی از داروها را متوقف کنید. در این مورد با پزشک مشورت کنید. دقت کنید که موارد گفته شده در بالا طبق جدیدترین تحقیقات روز دنیا جمع آوری شده اند. هر گونه سوال، نظر یا تجربه ای راجب مصرف ریتالین دارید در بخش نظرات مطرح نمایید تا کارشناسان ما پاسخگو باشند.