Salbutamol به طور کلی برای درمان بیماری های اسپاسم ناشی از آسم، برونشیت مزمن و سایر اختلالات مزمن برونکئوپونیک مانند بیماری مزمن انسدادی ریوی (COPD) مورد استفاده قرار می گیرد. همچنین برای آسم ناشی از ورزش استفاده می شود. در این مقاله با کمک پژوهش های جدید پزشکان در سراسر دنیا، جدیدترین اطلاعات را در مورد شربت سالبوتامول، کاربرد، عوارض و سایر نکات کاربردی بیان خواهیم نمود.
حتما بخوانید: اسپری سالبوتامول، طرز مصرف اصولی، قیمت و نکات مهم دیگر
سالبوتامول چیست؟
- شربت سالبوتامول 2 میلی گرم / 5 میلی گرم
- هر 5 میلی لیتر شامل سالبوتامول سولفات BP برابر با 2 میلی گرم سالبوتامول است.
- محلول خوراکی – با طعم کولای تمشک، شربت بدون قند.
کاربردهای درمانی
سالبوتامول در بزرگسالان، نوجوانان و کودکان 2 تا 12 ساله استفاده می شود. سالبوتامول برونکودیلاتور آگونیست بتا 2 انتخابی که باعث برونشوئیدالسیون کوتاه مدت در انسداد مجاری هوایی می شود.
سالبوتامول برای درمان سریع آسم، برونکو اسپاسم و انسداد مجدد راه های هوایی با گشاد کردن راه های تنفسی شش ها استفاده می شود. شربت سالبوتامول 2 میلی گرم/ 5 میلی گرم برای کودکان و بزرگسالانی که قادر به استفاده از دستگاه تنفسی نیستند، مناسب است.
مقدار و نحوه مصرف
برای مصرف خوراکی. بطری را پیش از مصرف تکان دهید. ممکن است یک سرنگ خوراکی برای اندازه گیری مقادیر کمتر از 5 میلی لیتر استفاده شود.
بزرگسالان
مقدار مصرف متداول بزرگسالان (4 میلی گرم) دو قاشق سر پر 5 میلی لیتری (10 میلی لیتر)، 3 یا 4 بار در روز که ممکن است تا یک ماکزیمم (8 میلی لیتر) چهار قاشق سر پر 5 میلی لیتری، 3 یا 4 بار در روز افزایش یابد. کمترین مقدار شروع دارو (2 میلی گرم) یک قاشق سر پر 5 میلی لیتری (5 میلی لیتر)، 3 یا 4 بار در روز است.
سالمندان
در بیماران سالمند و بیمارانی که به شکل غیر معمولی به این دسته از داروها حساس هستند، ممکن است مقدار مصرف با (2 میلی گرم) یک قاشق 5 میلی لیتری سر پر، 3 یا 4 بار در روز شروع شود.
حتما بخوانید: آسم چیست؟ علایم، روشهای درمان طبیعی و دارویی و نکات مهم دیگر
کودکان
2-6 سال: کمترین مقدار برای شروع 1 میلی گرم به صورت 5/2 میلی لیتر از شربت، 3 بار در روز است.
12-6 سال: کمترین مقدار مصرف برای شروع دارو 2 میلی گرم برابر 5 میلی لیتر شربت، سه بار در روز است. این مقدار ممکن است تا 4 بار در روز نیز افزایش یابد.
بیشتر از 12 سال: کمترین مقدار مصرف برای شروع دارو 2 میلی گرم برابر 5 میلی لیتر شربت، سه بار در روز است. این مقدار ممکن است تا 4 میلی گرم برابر با 10 میلی لیتر شربت سه یا چهار بار در روز نیز افزایش یابد.
کودکان ونتولین را به خوبی تحمل می کنند، در نتیجه در صورت نیاز، این دوزها ممکن است با احتیاط تا بیشترین دوز افزایش یابند.
منع مصرف
هر چند سالبوتامول درون وریدی و گاهی شربت سالبوتامول برای مدیریت درد زایمان زود رس بدون عارضه استفاده می شوند، اما برای جلوگیری از سقط جنین نباید از تزریق سالبوتامول در سه ماهه ی اول یا دوم بارداری استفاده شود.
نباید در بیماران دارای حساسیت زیاد نسبت به ترکیبات محصول استفاده شود، به بخش 6.1 رجوع کنید.
هشدارها و احتیاط های ویژه مصرف
برونکودیلاتورها نباید درمان اصلی یا تنها درمان در بیماران مبتلا به آسم شدید یا ناپایدار باشند. آسم شدید به تشخیص پزشکی منظم شامل آزمایش کردن عملکرد شش نیاز دارد زیرا بیماران در خطر حملات شدید یا حتی مرگ قرار دارند. پزشکان باید استفاده از درمان کورتیکواستروئید خوراکی و یا بیشینه دوز پیشنهاد شده برای کورتیکواستروئید را در این بیماران در نظر بگیرند.
- اگر درمان با شربت سالبوتامول 2 میلی گرم/ 5 میلی گرم کم اثر شد، بیماران باید به دنبال توصیه های پزشکی باشند.
- مقدار مصرف یا تعداد دفعات مصرف فقط باید با توصیه ی پزشکی افزایش یابد.
- بیماران مصرف کننده ی شربت سالبوتامول 2 میلی گرم/ 5 میلی گرم نیز ممکن است برای تسکین علائم، برونکودیلاتورهای استنشاقی را دریافت کنند.
- افزایش استفاده از برونکودیلاتورها در آگونیست های بتا 2 استنشاقی خاص برای تسکین علائم، بدتر شدن کنترل آسم را نشان می دهد. اگر درمان کوتاه مدت تسکین دهنده ی برونکودیلاتور کم اثر شد یا بیمار به استنشاق بیشتری نسبت به حالت معمول نیاز داشت، باید به دنبال مشاوره ی پزشکی باشد.
- در این شرایط بیماران باید مجددا مورد ارزیابی قرار گیرند و به نیاز برای افزایش درمان ضد التهابی توجه شود (برای مثال دوزهای بالاتر کورتیکواستروئیدهای استنشاقی یا یک دوره کورتیکواستروئید خوراکی). تشدید آسم باید به روش معمول درمان شود.
- باید به بیماران هشدار داده شود که اگر تسکین معمول کم شد یا دوره معمول تسکین کاهش یافت، نباید دوز یا تعداد دفعات مصرف دارو را زیاد کنند، اما باید مشاوره پزشکی دریافت کنند.
- سالبوتامول باعث وازودلاسیون محیطی می شود که ممکن است در رفلاکس تاکی کاردی و افزایش خروجی معده اثر بگذارد. در بیمارانی که از گلودرد، تاکی کاردی شدید یا تیروئید سمی رنج می برند، باید با احتیاط مصرف شود.
- اثرات قلبی عروقی ممکن است با داروهای مخدر از جمله سالبوتامول دیده شوند. شواهد متعددی از موارد نادر ایسکمی قلب در ارتباط با سالبوتامول وجود دارد.
- بیماران مبتلا به بیماری قلبی شدید (مانند بیماری های ایسکمیک قلب، آریتمی یا نارسایی شدید قلبی) که سالبوتامول دریافت می کنند، اگر درد قفسه ی سینه یا سایر علائم بدتر شدن بیماری قلبی را تجربه کردند، باید مشاوره ی پزشکی بگیرند. باید به علائمی مانند انسداد و درد قفسه سینه توجه کرد و برای تشخیص بیماری اقدام نمود زیرا ممکن است به اندام های تنفسی یا شکمی مربوط باشند.
- تشدید آسم باید به روش معمول درمان شود.
- این دارو همراه با عوامل بیهوشی مانند کلروفرم، سیکلوپروپان، هالوتان و سایر عوامل هالوژنی باید با احتیاط مصرف شود.
- سالبوتامول نباید باعث مشکل در دفع ادرار شود زیرا بر عکس داروهای مخدر مانند افدرین، آلفا-آدرنوسپتورها را تحریک نمی کند. البته گزارش هایی از مشکل در دفع ادرار در بیماران دارای پروستات بزرگ وجود دارد.
- سالبوتامول فقط در صورت تحت نظر پزشک بودن باید در دوران بارداری استفاده شود.
- سالبوتامول حاوی قند نیست. این محصول نباید رقیق شود.
- هیپوکالمی بسیار جدی ممکن است از درمان بتا-2 آگونیست، به طور عمده از تزریق داخل وریدی نتیجه شود. در آسم شدید و حاد احتیاط ویژه ای توصیه می شود زیرا این اثر ممکن است توسط هیپوکسی و درمان پیوسته با مشتقات زانتین، استروئیدها زیادتر شود. توصیه می شود که سطح پتاسیم سرم خون در این شرایط تحت نظر باشد.
- همراه با سایر آگونیست های بتا-آدرنوسپتور، سالبوتامول می تواند منجر به تغییرات متابولیک برگشت پذیری مانند افزایش سطح گلوکز خون شود.
- بیماران دیابتی ممکن است قادر به جبران افزایش گلوکز خون و توسعه ی کتواسیدوز گزارش شده نباشند. استفاده ی همزمان از کورتیکواستروئیدها می تواند این تاثیر را بیشتر کند.
- این محصول دارویی حاوی مقادیر کمی اتانول (الکل)، کمتر از 100 میلی گرم در هر دوز 5 میلی لیتری است.
تداخل با داروهای دیگر
- در طول استفاده از عوامل بی هوشی مانند کلروفرم، سیکلوپروپان، هالوتان و سایر عوامل هالوژنی باید با احتیاط مصرف شود.
- اثرات این دارو ممکن است با گوانتیدین، رزرپین، متیلدوپا، داروهای ضد افسردگی سه چرخه ای تغییر کند.
- داروهای خوراکی سالبوتامول و داروهای بتا بلاکر غیر انتخابی مانند پروپرانولول معمولا نباید با هم تجویز شوند.
- سالبوتامول در بیماران تحت درمان با بازدارنده های مونوآمین اکسیداز (MAOI ها) منع مصرف ندارد.
باروری، بارداری و شیردهی
بارداری
استفاده از داروها در دوران بارداری فقط در صورتی که مزیت مورد نظر برای مادر بیشتر از هر خطر ممکنی برای جنین باشد، درست است.
مانند بسیاری داروهای دیگر، شواهد منتشر شده ی کمی از بی خطر بودن این دارو در مراحل اولیه ی بارداری انسان وجود دارد اما در مطالعات مربوط به حیوانات مدارکی از تعدادی اثر مضر بر جنین در سطح خیلی بالای دوز وجود دارد.
شیردهی
از آنجایی که سالبوتامول وارد شیر مادر می شود، استفاده از آن در مادران شیرده به توجهات خاصی نیاز دارد.
اینکه آیا سالبوتامول تاثیر مضری بر نوزاد دارد یا نه شناخته شده نیست و بنابراین مصرف این دارو باید به شرایطی که در آن احساس می شود مزیت مورد نظر برای مادر بیشتر از هر خطر محتملی برای نوزاد است، محدود شود.
باروری
اطلاعاتی درباره ی اثرات سالبوتامول روی باروری انسان وجود ندارد. هیچ اثر مضری روی باروری حیوانات وجود ندارد (به بخش 5.3 رجوع کنید).
عوارض جانبی
آ- خلاصه ی پروفایل ایمنی
متداول ترین اثر جانبی شربت سالبوتامول 2 میلی گرم/ 5 میلی گرم لرزش دست هاست که ممکن است در کارهای دستی دقیق مداخله کند. تنش، بی قراری و ضربان قلب بالا نیز ممکن است رخ دهند. گزارشات بسیار کمیابی از گرفتگی های عضله وجود دارند. حساسیت های شدید مانند آنژیوادم، اورتیکاریا، برونکواسپاسم، فشار خون خیلی پایین و غش کردن به ندرت گزارش شده اند. هیپوکالمی بسیار جدی ممکن است از درمان بتا 2-آگونیست نتیجه شود. سردردهای گاه به گاه نیز گزارش شده اند؛ مانند داروهای دیگر در این دسته، گزارش های کمی از بیش فعالی در کودکان گزارش شده است.
ب- لیست واکنش های مضر
| اختلالات سیستم ایمنی | |
| حساسیت های شدید مانند آنژیوادم، اورتیکاریا، برونکواسپاسم، فشار خون خیلی پایین و غش کردن | بسیار نادر |
| اختلالات متابولیسمی و تغذیه ای | |
| هیپوکالمی | نادر |
| هیپوکالمی بسیار جدی ممکن است از درمان بتا آگونیست نتیجه شود. | |
| اختلالات سیستم عصبی | |
| لرزش | بسیار متداول |
| سر درد | متداول |
| بیش فعالی | بسیار نادر |
| اختلالات قلبی | |
| تاکی کاردیا، تپش قلب | متداول |
| آريتمي قلبي از جمله فيبريلاسيون دهليزي، تاکيکاردي سوپنتوکلرال و اضطراب | نادر |
| ایسکمی میوکارد* (بخش 4.4 را ببینید) | ناشناخته |
| اختلالات عروقی | |
| وازودیلاتاسيون محيطی | نادر |
| اختلالات بافت اسکلتی عضلانی و بافت همبند | |
| گرفتگی های عضلات | متداول |
| احساس تنش عضلانی | بسیار نادر |
* به طور خود به خودی در اطلاعات پس از بازاریابی گزارش شده است، بنابراین دفعات تکرار با عنوان ناشناخته در نظر گرفته می شود.
مصرف بیش از حد
علائم
- متداول ترین علائم و نشانه های مصرف بیش از حد سالبوتامول، اتفاقات واسطه ی دارویی بتا آگونیست گذرا از جمله تاکی کاردیا، لرزش، بیش فعالی و اثرات متابولیک مانند هیپوکالمی (به بخش های 4.4 و 4.8 رجوع کنید) است.
- مصرف بیش از حد سالبوتامول ممکن است منجر به هیپوکالمی (پایین بودن غیر معمول غلظت پتاسیم در خون) شود. در نتیجه سطح پتاسیم سرم خون باید تحت نظر باشد.
- اسیدوز لاکتیک در ارتباط با دوزهای درمانی بالا و همچنین مصرف بیش از حد داروهای بتا آگونیست کوتاه مدت گزارش شده است، بنابراین نظارت بر افزایش سرم لاکتات و به دنبال آن اسیدوز متابولیک (به ویژه اگر پایداری یا بدتر شدن تچ پینا با وجود قطع نشانه های دیگر برونکو اسپاسم مانند خس خس سینه وجود داشته باشد) ممکن است در حالت مصرف بیش از حد نشان داده شود.
- حالت تهوع، استفراغ و بالا بودن قند خون غالبا در کودکان و زمانی که مصرف بیش از حد سالبوتامول از طریق مصرف خوراکی انجام شود، گزارش شده اند.
حتما بخوانید: برونشیت در کودکان، علت، بهترین درمانهای خانگی و همه نکات مهم
درمان
پادزهر ارجح برای مصرف بیش از حد سالبوتامول سولفات یک عامل بتا بلاکر کاردیو انتخابی است که در بیماران دارای سابقه برونکواسپاسم باید با احتیاط مصرف شود. مدیریت بیشتر این شرایط باید توسط درمانگاه ها یا مراکز سم زدایی انجام شود.
