هم برونشیت و هم ذات الریه باعث التهاب ریه ها می شوند؛ اما برونشیت اکثرا ویروسی و ذات الریه در بیشتر مواقع باکتریایی است. برونشیت اغلب بعد از دوره میانسالی رخ می دهد و واقعا نمی توان از بروز آن پیشگیری کرد؛ اما درباره ذات الریه می توان گفت اقدامات مناسب می توانند مانع از ابتلا به این بیماری شوند.
برونشیت هم به شکل حاد و هم به صورت مزمن رخ می دهد. منظور ما از برونشیت در این مطلب، برونشیت حاد است که ظرف مدت دو هفته بهبودی پیدا می کند.
جدول مقایسه ذات الریه و برونشیت
| معرفی | برونشیت | ذات الریه |
| برونشیت التهاب غشای مخاطی برونشها است و می توان آن را به دو دسته برونشیت حاد و مزمن تقسیم بندی کرد. | ذات الریه نوعی بیماری التهابی ریه است که در درجه اول کیسه های هوا میکروسکوپی معروف به آلوئول ها را تحت تأثیر قرار می دهد. | |
| علل | برونشیت معمولا بر اثر عفونت ویروسی ایجاد می شود، ولی برخی اوقات نیز باکتری ها باعث التهاب غشای مخاطی می شوند. | غشاهای متورم و تحریک شده باعث ایجاد سرفه می شوند. |
| عوامل خطرساز | وجود عفونت دستگاه تنفسی از قبل، سیگار کشیدن، سن، بیماری ریفلاکس معده به مری (GERD) | سن، دیابت، اختلالات قلبی اختلالات ریوی مثل بیماری انسداد ریوی مزمن یا COPD، انسداد برونش، عفونت ریه ویروسی، لوله گذاری |
| علائم | سرفه خشک که به سمت سرفه خلط دار پیش می رود، خروج خلط و مخاط از ریه | تب، خستگی، احساس سوزش در قفسه سینه، خس خس سینه |
| تب | خفیف است یا اصلا وجود ندارد | اغلب بالای 38 درجه سانتیگراد است. |
| سرفه | سرفه خشک در اوایل بیماری | سرفه خلط دار |
| خلط | روشن، زرد، سبز یا مخلوط با خون | سبز یا خونی |
| شدت | مراجعه به پزشک فقط برای افراد مسن، کودکان و همینطور کسانی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند ضروری است. | نیاز به بستری کردن سالمندان، افراد مبتلا به عوامل خطر ساز و افرادی که سیستم ایمنی بدنشان ضعیف است. |
| درمان | نیازی به درمان آنتی بیوتیکی نیست مگر اینکه بیماری ناشی از باکتری باشد. بیمار استروئیدهای خوراکی و اکسیژن اضافی نیز دریافت می کند. | درمان با آنتی بیوتیک. در برخی موارد اکسیژن اضافی نیز لازم است. |
| ICD-10 | J20-J21, J42 | J12, J13, J14, J15, J16, J17, J18, P23 |
| طول بیماری | به طور کلی دو تا سه هفته طول می کشد | ممکن است بیش از دو تا سه هفته طول بکشد. |
حتما بخوانید: 9 غذای عالی برای تقویت سیستم ایمنی بدن
علائم
برونشیت نوعی عفونت است که باعث التهاب برونش ها (لوله های ریه ها) می شود. برونشیت حاد با سرفه های خشک که کم کم خلط دار می شوند همراه است. در این بیماری خلط شفاف، زرد، سبز و یا خونی است. علاوه بر این، بیمار مبتلا به برونشیت علائمی مثل احساس خستگی، خس خس سینه و سوزش در قفسه سینه را تجربه می کند. اگر تب هم وجود داشته باشد معمولا خفیف و ملایم است.
ذات الریه، پنومونی یا سینه پهلو التهاب ریه هاست که معمولا توسط باکتری یا ویروس ایجاد می شود. بیماران مبتلا به ذات الریه در تنفس مشکل دارند، دچار لرز می شوند و سرفه خلط دار دارند. خلط بیمار سبز و خونی است. علاوه بر این ممکن است بیمار دچار ضربان قلب بالا (سریع تر از 100 ضربان در دقیقه) و سرعت تنفس بالا (سریع تر از 24 نفس در هر دقیقه) شود. ذات الریه اغلب باعث بروز تب بالای 38 درجه می شود.
حتما بخوانید: 10 روش برتر برای پاکسازی ریه ها طبق تحقیقات پزشکی
علل
برونشیت به دلیل عفونت بروز می کند و این عفونت معمولا ویروسی است؛ اما در برخی موارد هم ممکن است باکتریایی باشد. این عفونت باعث التهاب غشاهای مخاطی در معابر برونشی می شود. غشاهای تحریک شده متورم می شوند و باعث می شوند فرد به سرفه بیفتد. ویروس های ایجاد کننده برونشیت شامل کرونا ویروس، ویروس آنفولانزا A و B، پارا انفلوانزا، رینو ویروس و RSV می باشد. عفونت های باکتریایی نیز از طریق باکتری بوردتلا پرتوسیس، کلامیدیا، آنفولانزا H، موراکسلا، کاتارلیس، مایکوپلاسما، اس اورئوس و یا استرپتوکوک پنومونیه ایجاد می شوند.
ذات الریه نیز در اثر ابتلا به عفونت ایجاد می شود اما این عفونت بیشتر از نوع باکتریایی است که باعث التهاب ریه ها می شود. به دلیل وجود التهاب، ریه دچار نشت مایعات سلول های مرده می شود و کیسه های هوا نیز دچار گرفتگی می شوند. با تشکیل این مایعات در ریه، بدن اکسیژن کافی دریافت نمی کند. ارگانیسم های ایجاد کننده عفونت پنومونیایی عبارتند از: اس. پنومونیه و مایکوپلاسما پنومونیه.
عوامل خطرساز
برخی عوامل خطرساز مثل سیگار کشیدن، افراد را مستعد ابتلا به برونشیت حاد می کند. علاوه بر این، مبتلایان به عفونت دستگاه تنفس فوقانی مثل کسانی که به بیماری ریفلاکس معده به مری (GERD) مبتلا هستند اغلب دچار برونشیت می شوند. روش کاهش اسید معده در اینجا توضیح داده شده است
سن نیز یکی از عوامل خطر محسوب می شود. درست مثل برونشیت، بالا بودن سن و سیگار کشیدن خطر ابتلا به ذات الریه را افزایش می دهد. علاوه بر این، مبتلایان به دیابت، اختلالات قلبی یا اختلالات ریوی مانند COPD، انسداد برونش یا عفونت ریه ویروسی به احتمال زیاد دچار ذات الریه می شوند. مشخص شده که ذات الریه بین افرادی که لوله گذاری کرده اند یا دچار سکته مغزی شده اند نیز بیشتر است. برونشیت و ذات الریه بیش از هر گروه سنی روی افراد مسن و نوزادان تأثیر می گذارد.
حتما بخوانید: غذاهای مفید برای آمبولی ریه + رژیم غذایی توصیه شده
جمعیت بیماران مبتلا به برونشیت و ذات الریه
در ایالات متحده آمریکا تقریبا هر سال از هر 12 نفر یک نفر یا حدود 12.5 میلیون نفر برونشیت حاد را تجربه می کند. در سال 1999، 388 مورد مرگ و میر مربوط به برونشیت حاد و برونشیولیت گزارش شد.
در مورد ذات الریه، جغرافیا با موارد ابتلای جهانی مرتبط است؛ به طوری که 97% موارد ابتلا به ذات الریه در کشورهای در حال توسعه رخ می دهد، اما موقعیت جغرافیایی در کشورهای توسعه یافته روی موارد ابتلا تاثیری ندارد. از طرف دیگر افراد مبتلا به این بیماری در کشورهای توسعه یافته شانس بیشتری برای زنده ماندن دارند. آمارها نشان می دهند مردان 30% بیشتر از زنان به خاطر ذات الریه جانشان را از دست می دهند و احتمال زنده ماندن در کودکان و سالمندان نیز از همه کمتر است.
پیشگیری
از ابتلا به برونشیت نمی توان پیشگیری کرد؛ اما با واکسیناسیون آنفولانزا، خودداری از قرار گرفتن در معرض باکتری ها و مواد محرک مثل گرد و غبار، دود و آلودگی هوا می توان خطر ابتلا به این بیماری را کمتر کرد. از همه مهم تر اینکه باید از مواجهه با دود سیگار به هر نحوی خودداری کنید.
در مورد ذات الریه می توان گفت که عمدتا می شود از ابتلا به این بیماری جلوگیری کرد. واکسیناسیون ذات الریه برای افرادی که در معرض خطر ابتلا به این بیماری قرار دارند بسیار مهم است. واکسینه شدن در برابر آنفولانزا، خودداری از مواجهه با دود سیگار و شستن دستها نیز خطر ابتلا به ذات الریه را کاهش می دهد.
حتما بخوانید: 12 تا از بهترین متخصصان بیماریهای ریه (تهران و شهرهای بزرگ)
تشخیص و درمان
پزشکان طی انجام معاینات فیزیکی برونشیت را تشخیص می دهند. به طور کلی افراد مبتلا به برونشیت نیازی به مراجعه به پزشک ندارند مگر اینکه در معرض خطر باشند و یا سیستم ایمنی بدنشان ضعیف باشد. برای درمان برونشیت پزشکان آنتی بیوتیک تجویز نمی کنند، مگر اینکه التهاب موجود ناشی از باکتری باشد نه ویروس. در برخی موارد نیز بیمار به استروئید خوراکی و اکسیژن اضافی نیاز دارد. معمولا بین دو تا سه هفته طول می کشد تا برونشیت حاد درمان شود.
ذات الریه نیز در جریان معاینات فیزیکی از بیمار تشخیص داده می شود و ممکن است پرتونگاری قفسه سینه نیز لازم باشد. ذات الریه به طور کلی با تجویز آنتی بیوتیک و و بعضی اوقات اکسیژن اضافی درمان می شود. بیماران مسن، افراد در معرض خطر و همینطور کسانی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند به بستری شدن نیاز پیدا می کنند. درمان ذات الریه ممکن است بیش از دو یا سه هفته طول بکشد.
