تصاویر واسکولیت+ آزمایش تشخیص واسکولیت+ مراحل درمان

واسکولیت به معنای التهاب رگ‌های خونی است، لوله‌ای که خون را در اطراف بدن حمل می‌کند. سه نوع رگ خونی وجود دارد که می‌تواند توسط واسکولیت تحت‌تاثیر قرار گیرد:

• شریان‌ها – خون را از قلب به بخش‌های مختلف بدن مثل ارگان‌ها (برای مثال کلیه‌ها) و بافت‌ها (برای مثال پوست) می‌برند.
• سیاهرگ‌ها – خون را به قلب برمی‌گردانند.
• مویرگ‌ها – رگ‌های ریز بین سرخرگ‌ها و رگ‌های خونی که در آن‌ها اکسیژن و مواد دیگر از خون به بافت‌ها منتقل می‌شوند.

اندام‌ها و بافت‌های بدن به یک منبع خون منظم نیاز دارند تا به درستی کار کنند. التهاب باعث ورم دیواره عروق خونی،کاهش یا حتی انسداد جریان خون به بافت‌ها و اندام‌ها می‌شود. بهترین داروهای گیاهی برای باز کردن رگ ها در اینجا معرفی شدند!

واسکولیت می‌تواند موجب علائم و مشکلات بسیاری شود. میزان آسیبی که واسکولیت ایجاد می‌کند وابسته به بخش آسیب‌دیده بدن است. هرچه عروق خونی بزرگ‌تر باشد، آسیب بیشتری وجود خواهد داشت، هرچه بافت بدن آسیب‌دیده مهم‌تر باشد، آسیب جدی تر خواهد بود.

حتما بخوانید: 16 کاری که برای سالم ماندن در تمام طول زندگی باید انجام دهید!

دیواره عروق آسیب‌دیده ممکن است متورم شود (آنوریسم نامیده می‌شود) و ممکن است حتی بترکد و موجب خونریزی در داخل بدن شود. علاوه بر صدمات وارده به رگ‌های خونی، این امر می‌تواند منجر به صدمه به بافت‌ها یا اندام‌های موجود در عروق خونی شود.

واسکولیت می‌تواند به طور ناگهانی در شخصی که قبلا کاملا خوب بوده، اتفاق بیفتد. زمانی که بیماری خود بخودی اتفاق می‌افتد، پزشکان آن را واسکولیت اولیه می‌نامند. واسکولیت می‌تواند همچنین در کنار سایر بیماری‌ها (شامل آرتریت روماتوئید، لوپوس یا سندرم تخمدان) اتفاق بیفتد که در چنین حالتی واسکولیت ثانویه نامیده می‌شود.

تصاویر (روی هر تصویر کلیک کنید تا بزرگنمایی شود)

چه کسی به این بیماری مبتلا می‌شود؟

واسکولیت غیر متداول است. به طور کلی، در هر 100،000 نفر در بریتانیا، تنها ۱۰ تا ۱۵ نفر در سال به واسکولیت مبتلا می‌شود. با این حال، حدود ۲۲ نفر در هر ۱۰۰،۰۰۰ نفر با بیش از ۵۰ سال عمر به آرتریت سلول بزرگ (GCA) مبتلا خواهند شد. انواع مختلف واسکولیت بر گروه‌های سنی متفاوت اثر می‌گذارند، به عنوان مثال:

• GCA (آرتریت موقتی) در میان افراد با بیش از ۵۰ سال عمر رایج است، و مرتبط به یک شرط به نام پلی مالگیا روماتئید (PMR) می‌باشد.
• آرتریت تاکایاسو (TA) زنان جوان آسیای میانه را تحت‌تاثیر قرار می‌دهد.
• واسکولیت IgA که در کودکان بسیار رایج‌تر از بزرگسالان است.
• بیماری کاوازاکی تنها کودکان زیر پنج سال را تحت‌تاثیر قرار می‌دهد.

علائم

وقتی قسمتی از بدن ملتهب است، متورم و دردناک می‌شود. در انواع مختلف واسکولیت، تورم در داخل بدن است و نمی‌توانید هیچ علائمی را در خارج مشاهده کنید.

واسکولیت اشکال مختلفی دارد که بر طبق آن رگ‌های خونی تحت‌تاثیر قرار می‌گیرند و علائم تغییر می‌کنند. بسیاری از افراد مبتلا به واسکولیت احساس ناخوشی می‌کنند و تب، عرق، خستگی و کاهش وزن دارند. این موارد می‌تواند اولین نشانه‌های تجربه‌شده باشد.

علائم دیگر با توجه به این که چه بخشی از بدن تحت‌تاثیر قرار می‌گیرد متفاوت است، به عنوان مثال:

• پوست – واسکولیت در پوست باعث نقاطی می‌شود که می‌توانند بترکند و زخم باز برجای بگذارند. هنگامی که واسکولیت تنها بر روی پوست تاثیر می‌گذارد، اثرات بلند مدت معمولاً جدی هستند و علائم معمولاً زمانی مشخص می‌شوند که التهاب ظاهر می‌شود.
• بینی – واسکولیت در بینی باعث کبره بستن در داخل بینی و خونریزی بینی می‌شود. بعضی اوقات شکل بینی می‌تواند تغییر کند.
• انگشتان دست و انگشتان پا – برخی افراد مبتلا به واسکولیت پدیده رایناد را تجربه می‌کنند، که در آن انگشتان دست یا انگشتان پا سفید یا آبی می‌شوند و ممکن است در هنگام مواجهه با شرایط سرد، احساس سوزش یا خارش ایجاد شود.
• چشم‌ها – بعضی انواع واسکولیت می‌توانند به طور ناگهانی بر بینایی تاثیر بگذارند و یا باعث شوند که چشم قرمز یا دردناک شود. اگر این اتفاق بیفتد، مراجعه فوری به پزشک بسیار مهم است.
• اعصاب – التهاب اعصاب می‌تواند باعث سوزش و خارش (سوزن سوزن شدن)، درد و احساس سوختن یا ضعف در بازوها و پاها شود.
• مفاصل – واسکولیت می‌تواند موجب درد یا ورم مفاصل شود.
• ماهیچه‌ها – التهاب در این قسمت باعث درد ماهیچه‌ها شده و به تدریج ماهیچه‌ها ضعیف می‌شوند.
• ریه‌ها – التهاب ریه‌ها منجر به سرفه و کوتاهی نفس می‌شود.
• مغز – گاهی رگ‌های خونی در مغز می‌تواند تحت‌تاثیر قرار بگیرد و باعث مشکلاتی نظیر سکته شود.
• کلیه‌ها – هنگامی که واسکولیت بر کلیه‌ها تاثیر می‌گذارد، ممکن است مشکلاتی در مجرای ادرار ایجاد شود یا خون در ادرار وجود داشته باشد. واسکولیت در کلیه‌ها می‌تواند خطرناک باشد چون نشانه‌ها ممکن است تا زمانی که کلیه‌ها آسیب نبیند، ظاهر نشود. در موارد حاد درمان با دستگاه دیالیز ممکن است ضروری باشد. سردرد، درد در فک و مشکلات چشم‌ها می‌تواند علائم جدی آرتریت سلول بزرگ (GCA) باشند.

دلایل

هیچ دلیل واحدی برای واسکولیت وجود ندارد و در اغلب موارد علت دقیق آن نامعلوم است. می‌دانیم که واسکولیت مستقیماً از طریق ژن‌هایی که از والدین خود دریافت می‌کنیم، به ارث برده نمی‌شود، اما عوامل ژنتیکی در آن نقش دارند که چندین مورد در یک خانواده رخ می‌دهند. ژن‌ها می‌توانند باعث گسترش شرایط شوند، تنها یک مشکل کوچک (مانند عفونت) ممکن است موجب شروع بیماری واسکولیت شود.

همچنین می‌دانیم که برخی از انواع واسکولیت برای مثال، گونه‌ای که بر رگ‌های خونی کوچک تاثیر می‌گذارند – می‌توانند به عفونت‌ها، به ویژه آن‌هایی که مربوط به هپاتیت هستند، مرتبط باشند. برخی انواع واسکولیت بعد از درمان با داروهای خاص پیش می‌آیند، برای مثال پروپیل تیوراسیل (که برای درمان بیماری‌های تیروئید استفاده می‌شود) و آلوپورینول (که برای درمان نقرس مورد استفاده قرار می‌گیرد) و داروهای ضد التهاب غیراستروئیدی – (NSAIDs) و آنتی‌بیوتیک‌ها.

اغلب انواع واسکولیت نوعی بیماری خود ایمنی هستند. این بدان معنی است که مکانیزم‌های دفاعی بدن وظیفه عادی خود برای مبارزه با عفونت‌ها را انجام نمی‌دهد، اما به جای آن به بخش سالم بدن حمله می‌کند و باعث التهاب می‌شوند.

واسکولیت چگونه تاثیر خواهد گذاشت؟

شدیدترین انواع واسکولیت می‌تواند زندگی را تهدید کند. تشخیص و درمان زود هنگام برای جلوگیری از آسیب دائمی به بافت‌ها و اندام‌ها ضروری است.

اغلب انواع واسکولیت به خوبی به درمان پاسخ می‌دهند و بسیاری از آن‌ها بهبود کامل می‌یابند، اگرچه احتمال بازگشت در آینده وجود دارد.

پیامد بیماری به نوع واسکولیت و چگونگی تاثیر آن بستگی دارد. به طور کلی بهترین راه برای یادگیری بیشتر در مورد اینکه چه اتفاقی می‌افتد این است که با پزشک خود و یا یک متخصص سلامتی دیگر صحبت کنید.

تشخیص و درمان واسکولیت را چه کسی انجام می‌دهد؟

درمان و مراقبت از بیماران نیز اغلب توسط رماتولوژیست، متخصص بیماری‌های التهابی، یا بعضی مواقع توسط نفرولوژیست (پزشک کلیه)، بخصوص در صورتی که کلیه‌ها تحت‌تاثیر قرار می‌گیرد، انجام می‌شود.

با این حال، واسکولیت در برخی شرایط ممکن است بر اندام‌های مختلف تاثیر بگذارد. در صورت نیاز، مراقبت باید شامل یک تیم منظم از مشاوران با تخصص‌های مختلف باشد که با هم کار کنند. برای مثال، اگر ریه‌ها و مجاری تنفسی به طور جدی تحت‌تاثیر قرار بگیرند، مراقبت ممکن است شامل یک مشاور تنفس باشد. در برخی موارد، یک مشاور، حلق و بینی (ENT)، یک چشم‌پزشک، متخصص عصب‌شناسی، یا متخصص پوست نیز ممکن است در این کار مشارکت داشته باشند.

آزمایشات جهت تشخیص واسکولیت

از تست‌های خون می‌توان برای اندازه‌گیری التهاب استفاده کرد – برای مثال میزان رسوب گذاری (ESR) یا C – واکنش پذیری پروتئین (CRP) .

یک شمارش کامل خون می‌تواند به ایجاد این که آیا کم‌خونی دارید یا اینکه آیا سطوح طبیعی گلبول‌های سفید خون (که با عفونت‌ها مبارزه می‌کنند) و پلاکت‌ها (که در لخته شدن خون درگیر هستند) کمک می‌کند.

تست‌های خون برای پادتن‌های سیتوپلاسمی ضدانعقاد (ANCA) در تشخیص برخی از انواع واسکولیت مهم هستند، به ویژه:

• گرانولوماتوز با پلی‌آنژیت
• ائوزینوفیل گرانولوماتوز با پلی‌آنژیت
• پلی آنژیت میکروسکوپیک.

از تست‌های زیر برای بررسی نحوه کار کلیه‌ها استفاده می‌شود:

• آزمایش اوره و الکرولیتز (U & E)
• تست میزان فیلتراسیون گلومرولی (eGFR)
• آزمایش کراتینین.

آزمایش عملکرد کبد ممکن است برای بررسی این که کبد چگونه کار می‌کند، انجام شود. اگر واسکولیت همراه با شرایط دیگر مثل روماتیسم و یا ورم مفاصل دارید، پس تست‌های خون ممکن است برای ارزیابی این که چگونه این بیماری‌ها فعال هستند، مورد استفاده قرار گیرد. تست‌های خون می‌توانند سطح فاکتور روماتیسم در ورم مفاصل، یا سطوح مکمل (یک سیستم آنزیمی یا گروهی از پروتئین‌ها در خون) و پادتن‌ها در لوپوس را اندازه‌گیری کنند.

حتما بخوانید: چرا همیشه احساس خستگی می کنم؟ 9 دلیل ممکن و روش های ساده درمان

تست‌های خون ممکن است گاه به گاه تکرار شوند تا بررسی کنید که وضعیت شما در حال واکنش به درمان چگونه است. تست‌های دیگر ممکن است برای دیدن این که چگونه اندام‌های بدن تحت‌تاثیر قرار می‌گیرند انجام شود – به عنوان مثال:

• آزمایش‌های ادرار، حضور خون و یا پروتئین را نشان می‌دهند که معمولاً اولین نشانه‌های یک کلیه ملتهب می‌باشند. افراد مبتلا به ائوزینوفیل گرانولوماتوز با پلی‌آنژیت، گرانولوماتوز با پلی‌آنژیت یا پلی آنژیت میکروسکوپیک از آزمایش‌های ادرار منظم برای خون و پروتئین استفاده می‌کنند.
• اشعه‌های ایکس، سی‌تی‌اسکن و MRI می‌توانند برای بررسی مشکلات قفسه‌سینه به کار روند.
• اکوکاردیوگرام و الکتروکاردیوگرام می‌توانند برای ارزیابی قلب مورد استفاده قرار گیرند. اکوکاردیوگرام یک تست سونوگرافی ویژه و الکتروکاردیوگرام (ECG) یک تست الکتریکی است.
• ممکن است بافت برداری برای تایید این که آیا کلیه‌ها، ماهیچه‌ها، پوست و یا ریه‌ها تحت‌تاثیر واسکولیت قرار می‌گیرند یا خیر مورد نیاز باشد. قطعه کوچکی از بافت از عضو مورد بررسی برای معاینه یا آزمایش در آزمایشگاه برداشته می‌شود.
• ارزیابی گوش، حلق و بینی (ENT) ممکن است برای افراد مبتلا به گرانولوماتوز با پلی‌آنژیت که علائمی در این بخش‌های بدن دارند، مورد نیاز باشد.
• آنژیوگرام، آزمایشی است که اغلب انجام می‌شود که اندام‌های شکمی مثل کلیه و روده در آن دخیل هستند. این تست شامل تزریق رنگ به درون سرخرگ‌ها است به طوری که با اشعه ایکس ظاهر شوند. این تست همچنین می‌تواند در آرتریت تاکایاسو و آرتریت سلول بزرگ برای دیدن این که رگ‌های خونی چقدر درگیر هستند، انجام شود.

چند نوع واسکولیت وجود دارند؟

پزشکان معمولاً نوع واسکولیت را با توجه به اندازه رگ‌های خونی که درگیر هستند، تعریف می‌کنند. انواع بسیار جدی واسکولیت شامل شریان‌های کوچک و متوسط هستند.

آرتریت تاکایاسو

آرتریت تاکایاسو (TA) یک بیماری التهابی است که سرخرگ اصلی قلب (آئورت) و شاخه‌های بزرگ آن، معمولاً در زنان جوان را تحت‌تاثیر قرار می‌دهد. این بیماری در بریتانیا نادر است (فقط ۱۰۰ مورد جدید در سال وجود دارد) اما در خاور دور و آفریقا بیشتر رایج است.

TA موجب نازکتر شدن رگ‌ها می‌شود و این می‌تواند منبع خون را کاهش دهد. باریک شدن به آرامی رشد می‌کند و شریان‌ها معمولاً به طور کامل مسدود می‌شوند، بنابراین معمولاً خطر از دست دادن منبع خون به بازوها یا پاها و یا هر عضو اصلی وجود دارد.

سایر شریان‌های اصلی نیز می‌توانند تحت‌تاثیر قرار بگیرند، از جمله:

• شریان‌های کاروتید در سر و مغز
• شریان‌های کرونری در قلب
• شریان‌های کلیوی در کلیه‌ها
• شریان‌هایی که خون را به بازوها می‌برند.

درمان

درمان‌های مورد استفاده برای واسکولیت به رگ‌های خونی و اندام‌ها تحت‌تاثیر، همچنین این که چگونه بافت بدن تحت‌تاثیر قرار می‌گیرد، بستگی دارند. اگر واسکولیت تنها بر روی پوست تاثیر بگذارد، ممکن است درمان هر گونه عفونت زیرین و یا حذف دارویی که واسکولیت را تحریک می‌کند، کافی باشد. با این حال، در اغلب موارد، دارو درمانی برای کنترل بیماری و علائم آن و توقف یا محدود کردن آسیب ناشی از واسکولیت مورد نیاز است.

داروها

دو نوع اصلی دارویی که برای درمان واسکولیت استفاده می‌شود عوامل استروئیدی و سرکوب ایمنی هستند. هر دو نوع سیستم ایمنی بدن را تضعیف می‌کنند تا قدرت حمله آن به بافت‌های بدن کاهش یابد.

اگر واسکولیت، رگ‌های خونی بزرگ را تحت تاثیر قرار دهند احتمالاً قرص‌های استروئیدی برای درمان استفاده می‌شود. این قرص‌ها برای آرتریت‌های سلولی بزرگ و آرتریت تاکایاسو بسیار موثر هستند و اغلب عامل‌های سرکوب ایمنی برای این شرایط مورد نیاز نیستند.

اگر واسکولیت، رگ‌های خونی کوچک و یا متوسط را تحت‌تاثیر قرار ‌دهند، ممکن است فقط به یک مقدار کوچک استروئید نیاز داشته باشید تا آن را کنترل کنید.

اگر واسکولیت عمدتاً بر شریان‌های متوسط تاثیر بگذارد، آنگاه بسته به شرایط، درمان‌های دیگری می‌تواند موثر باشد:

• بیماری کاوازاکی می‌تواند به طور موثر با تزریق ایمونوگلوبولین (نوعی پروتئین) درمان شود.
• هپاتیت مرتبط با PAN می‌تواند با درمان ضد ویروسی و تبادل پلاسما درمان شود.

مراحل درمان انواع واسکولیت:

مرحله 1: بهبودی بیماری. هدف تحت کنترل درآوردن بیماری است. یک داروی سرکوب ایمنی (برای مثال سایکلوفسفامید) ممکن است برای سرکوب سیستم ایمنی استفاده شود، که به رگ‌های خونی حمله می‌کند. قرص‌ها یا آمپول‌های استروئیدی نیز در این مرحله استفاده خواهد شد.

مرحله ۲: حفظ بهبودی. زمانی که شرایط در حال بهبود است، هدف این است که آن را تحت کنترل نگه دارید. داروهایی (برای مثال آزاتیوپرین، متوترکسات یا میکوفنولات) همراه با استروئیدها ممکن است مورد استفاده قرار گیرد.

مرحله ۳: پی‌گیری و حذف درمان. در این مرحله، هدف این است که به تدریج داروهای خود را کاهش دهید در حالی که همچنان بیماری تحت کنترل نگه داشته‌اید.

در برخی انواع واسکولیت (مثل گرانولوماتوز با پلی‌آنژیت)، عفونت ممکن است موجب برگشت بیماری شود. بنابراین ممکن است داروهای ضد باکتری مانند کوتریموکسازول برای محافظت در برابر عفونت داده شود. این داروها همچنین می‌توانند به حفظ در برابر خطر عفونت ناشی از داروهای سرکوب‌کننده ایمنی کمک کنند.

به دلیل برخی ریسک‌ها، به محض اینکه واسکولیت کنترل ‌شود، مصرف سیکلوفسفامید متوقف خواهد شد یا با یک داروی سرکوب ایمنی دیگر تعویض می‌شود. این دارو معمولاً آزاتیوپرین است، اما متاتری‌کسات یا مایکوفنلات به جای آن ممکن است استفاده شود. ریتوکسی‌ماب، روش درمانی بیولوژیکی که با تزریق وریدی انجام می‌شود، می‌تواند به بهبود در برخی انواع واسکولیت کمک کند.

مدیریت علائم

ورزش کنید

واسکولیت از یک شخص به نفر بعدی و از یک نوع به دیگری متفاوت است. مهم است که با پزشک خود و یا دیگر متخصصان مراقبت‌های بهداشتی در مورد هر بیماری جدیدی که ممکن است داشته باشید صحبت کنید.

واسکولیت می‌تواند باعث خستگی شود، بنابراین مهم است هر موقع نیاز داشتید، استراحت کنید. با این حال باید سعی کنید عضلات و مفاصل را با ورزش کردن سالم نگه دارید. ورزش را به آرامی شروع کنید و به تدریج میزان فعالیت خود را افزایش دهید. تمرین تحمل وزن داشته باشید (هر چیزی که شامل پیاده‌روی یا دویدن باشد). شنا همچنین توصیه می‌شود. با دکتر خود در مورد اینکه قادر به انجام چقدر ورزش باید باشید، مشورت کنید. بهترین ورزشهای مخصوص هر فرد در اینجا!

رژیم غذایی

معمولاً نیازی خواهد بود رژیم غذایی خاصی را داشته باشید. یک رژیم سالم، کم‌چرب، مغذی و متعادل برای همه مهم است، اما اگر استروئید مصرف می‌کنید به ویژه مهم است رژیم غذایی مناسبی داشته باشید چون استروئید می‌تواند اشتها را افزایش دهد و باعث افزایش وزن شود. سعی کنید بیش از حد غذا نخورید و غذاهای چرب و شیرین و غیره را که به ویژه کالری بالایی دارند، کاهش دهید. به جای آن مقدار زیادی میوه و سبزیجات تازه و غذاهایی مثل سیب‌زمینی، پاستا و برنج بخورید.

نوشیدن مقدار زیادی آب مفید است. برای هر فرد بهتر است که بیش از حد توصیه‌شده از مشروبات الکلی مصرف نکند؛ هفته‌ای ۱۴ واحد هم برای مردان و هم زنان. داشتن حداقل دو روز عاری از الکل توصیه می‌شود، اما این بدان معنی نیست که تمام واحدها را برای نوشیدن در یک روز ذخیره کنید.

داشتن کلسیم در رژیم غذایی برای جلوگیری از گسترش این بیماری مهم است. غذاهایی که منابع خوبی از کلسیم هستند شامل ساردین کنسروی (با استخوان)، شیر، ماست و سبزیجات ویژه‌ای مانند بروکلی می‌باشند.

ترک سیگار

سیگار کشیدن باعث می‌شود رگ‌های خونی باریک‌تر شوند و در نتیجه باعث بدتر شدن علائم بیماری واسکولیت می‌شوند. سیگار کشیدن هم چنین می‌تواند باعث التهاب ریه شود. بنابراین تلاش برای ترک سیگار بسیار مهم است. این کار هم چنین هرگونه علائم پدیده رینود را بهبود خواهد بخشید. اگر قصد ترک سیگار را دارید این مطلب بهترین روش را در اختیارتان قرار میدهد!

حتما بخوانید: 38 تا از مقوی ترین و سالم ترین غذاها و نوشیدنیهای دنیا (طبق تحقیقات جدید)

گرم نگه داشتن

اگر انگشتان دست یا انگشتان پا در پاسخ به سرما کبود می‌شوند، ممکن است مربوط به پدیده رایناد باشد. پوشیدن لباس‌های گرم، شامل جوراب و دستکش گرم باید گردش خون در دست‌ها و پاها را با کمک به باز نگه داشتن رگ‌های خونی بهبود بخشد.

ویدیوی کاربردی