از آنجایی که ترامادول جزو مسکن های مخدر محسوب می شود، گاهی اوقات به خاطر ایجاد اثرات و حالات سرخوشی، ممکن است در دوزهای بالا مورد سوء مصرف قرار بگیرد. سوء مصرف ترامادول بسیار خطرناک است و منجر به بروز عوارض جانبی شدید از جمله اعتیاد می شود.
هیچ راه قطعی برای تشخیص افراد ترامادولی وجود ندارد اما افرادی که ترامادول مصرف می کنند، معمولا سرخوش، آرام و بی خیال هستند و اگر روزی مصرف نکنند بداخلاق و عصبی هستند. اما مجددا عرض می کنیم هیچ روش قطعی بجز آزمایش وجود ندارد.
سوء مصرف ترامادول چیست؟
ترامادول برای اولین بار در سال 1995 به عنوان یک مسکن افیونی به بازار عرضه شد و در حال حاضر از آن برای درمان دردهای متوسط تا متوسط شدید استفاده می شود. تا زمانی که بیمار تحت نظر پزشک ترامادول مصرف کند و دوز بالاتر از مقدار تجویز شده استفاده نکند می تواند با خیال راحت به مصرف این دارو ادامه بدهد.
سوء مصرف ترامادول اغلب از سمت افرادی اتفاق می افتد که از ابتدا پزشک برای آنها چنین دارویی تجویز نکرده و یا افرادی هستند که برای مقابله با مقاومت بدنشان نسبت به دارو، دست به مصرف بیش از حد ترامادول می زنند. این نوع رفتار منجر به بروز اثرات شدید و خطرناکی می شود. این دارو به طور خاص باعث بروز سندروم ترک شدید در افراد خاصی می شود و نسبت به سایر داروهای هم گروه خودش خطرات بالقوه شدیدتری را به همراه دارد.
علائم و نشانه های سوء مصرف ترامادول
ترامادول و سایر داروهای مخدر به گیرنده های مغز و بدن متصل می شوند و احساس آرامش، گیجی و کاهش درد به همراه می آورند. فردی که مقدار زیادی ترامادول مصرف کرده مست و سرخوش به نظر می رسد.
سایر علائم و نشانه های سوء مصرف ترامادول عبارتند از:
- خواب آلودگی
- بیخوابی
- سردرد
- عصبی بودن
- اضطراب
- خارش
- سفتی عضلات
- یبوست
- سوزش معده یا سوء هاضمه
- حالت تهوع
- استفراغ
- خشکی دهان
- نوسانات خلقی
خطرات سوء مصرف ترامادول
برخلاف سایر داروهای مخدر، ترامادول می تواند باعث بروز دو سندروم ترک مختلف شود. اولین موردکه طبق گفته اداره مبارزه با مواد مخدر در 90 درصد از افراد وابسته به ترامادول ظاهر می شود، مشابه همان سندروم ترک است که بر اثر مصرف سایر مواد مخدر رخ می دهد و با علائمی شبیه آنفولانزا همراه است. مورد دوم که در 10 درصد از مصرف کنندگان معتاد به ترامادول رخ می دهد با علائم زیر همراه است:
- هذیان
- توهم
- پارانویا
- وحشت زدگی یا حمله پانیک
- سوزن سوزن شدن و بی حسی اندام ها
- اضطراب شدید
- گیجی
- تحریک
- رفتار خصمانه
تحقیقات انجام شده نشان می دهند که این اتفاق به خاطر مکانیسم عملکرد ترامادول است که علاوه بر اثرات افیونی خودش، از برخی جهات مشابه داروهای مسدود کننده باز جذب سرتونین عمل می کند. متاسفانه هیچ راهی وجود ندارد که بتوان متوجه شد آیا فرد دومین سندروم را هم تجربه خواهد کرد یا نه.
از جمله عواقب خطرناک سوء مصرف ترامادول می توان به موارد زیر اشاره کرد:
مصرف بیش از حد و افسردگی تنفسی
مصرف بیش از حد ترامادول هم درست مثل سایر داروهای افیونی منجر به بروز افسردگی تنفسی قابل توجهی در فرد می شود. در صورت مصرف بیش از حد ترامادول یا همان اُور دوز، ممکن است فرد به کما برود یا دچار آسیب دیدگی مغزی شود و یا حتی بمیرد.
افسردگی
معمولا افراد بعد از سوء مصرف ترامادول دچار افسردگی می شوند یا مشکلات بدتری را تجربه می کنند. فردی که به خاطر مصرف بیش از حد ترامادول دچار چنین اختلالاتی می شود به درمان نیاز دارد. این درمان اغلب به شکل درمان اختلال افسردگی و یا مصرف داروهای ضد افسردگی ارائه می شود.
اختلال عملکرد جنسی
کاهش میل جنسی، قاعدگی نامنظم و ناتوانی جنسی از جمله عوارض جانبی بالقوه مصرف ترامادول هستند. در صورتی که شخص دچار سوء مصرف ترامادول شود احتمال بروز چنین عوارضی در او بیشتر می شود.
تشنج
مثل خیلی از داروها و مواد مخدر دیگر، درصد کمی از افراد مصرف کننده ترامادول هم دچار تشنج می شوند. هر چه ترامادول بیشتری مصرف شود یا دارو با دوز بالاتری استفاده شود احتمال بروز این عارضه جانبی خطرناک هم بیشتر می شود.
مقاومت بدن
با اینکه مصرف ترامادول تحت نظر پزشک هم می تواند باعث ایجاد احساس مقاومت در برابر این دارو شود؛ اما افرادی که دچار سوء مصرف ترامادول می شوند اغلب اوقات برای مقابله با مقاومت بدن در برابر اثرات ترامادول به داروهای قویتر روی می آورند. برخی از این افراد ممکن است داروهای افیونی شدیدتر و قوی تری مثل فنتانیل را امتحان کنند. بعضی از مصرف کنندگان هم به سمت مصرف هروئین کشیده می شوند چون در دسترس تر و ارازنتر است.
زمانی که فرد دوز زیادی از ترامادول را مصرف می کند و یا دچار سوء مصرف ترامادول می شود، احتمال بروز عوارض جانبی آن افزایش می یابد. به همین دلیل است که سوء مصرف داروهای مخدر و به ویژه ترامادول بسیار خطرناک است.
چه کسانی دست به سوء مصرف ترامادول می زنند؟
تحقیقات انجام شده نشان می دهند بیمارانی که دچار دردهای مزمن هستند و همینطور معتادان به مواد مخدر دچار سوء مصرف ترامادول می شوند. گروه دوم معمولاً برای جلوگیری از بروز علائم ترک و همینطور جلوگیری از بروز هرگونه عارضه جانبی ناشی از موادی که به طور منظم مصرف می کنند به سمت سوء مصرف مواد یا داروهای غیر قانونی دیگر می روند.
شبکه هشدار سوء مصرف مواد مخدر در امریکا گزارش داده است که حدود 16251 مورد مراجعه به اورژانس در سال 2010 مربوط به استفاده غیر دارویی از ترامادول بوده است. این تعداد در سال 2011 به نزدیک 20 هزار نفر افزایش یافت. طبق یک نظرسنجی دیگر مشخص شد 3.2 میلیون نفر در ایالات متحده آمریکا اعتراف کرده اند که در سن 12 سالگی و بالاتر از ترامادول برای اهداف غیر پزشکی استفاده کرده اند.
از میان اقشار سنی، جوانان بیشتر از همه در معرض سوء مصرف ترامادول قرار دارند چون اغلب اوقات داروهایی مثل ترامادول را در منزل دوستان و آشنایانشان پیدا می کنند یا افراد دیگر به آنها ترامادول می دهند. علاوه بر این از آنجایی که خیلی ها فکر می کند مصرف بیش از حد داروهایی که پزشک آنها را تجویز کرده مشکلی ندارد، دست به سوء مصرف ترامادول می زنند که با عواقب خطرناکی همراه است.
اعتیاد به ترامادول
سوء مصرف کنندگان ترامادول خودشان را در معرض تجربه تمام عواقب خطرناک و جدی سوء مصرف مواد مخدر و از جمله اعتیاد قرار می دهند. از طرف دیگر، این دسته افراد در معرض خطر ابتلا به سندرم ترک شدید و کشنده ای قرار می گیرند که ترامادول ایجاد می کند. افرادی که به طور منظم از ترامادول در دوزهای بالا استفاده می کنند، بدون درمان مناسب نمی توانند مصرف آن را قطع کنند.
علاوه بر این بسیاری از این افراد با گذشت زمان بدتر می شوند. تحقیقات نشان می دهند برخی از معتادان ترامادول برای مقابله با مقاومت بدنشان در برابر این دارو و تجربه اثرات بیشتر و شدیدتر به مصرف هروئین روی می آورند. برخی دیگر نیز شروع به سرقت مواد مخدر یا شرکت در فعالیت های غیر قانونی می کنند. در حقیقت سوء مصرف ترامادول شبیه یک گلوله برفی غلتان است که هر چه جلوتر می رود بزرگتر و مخرب تر می شود.
آیا من به مصرف ترامادول معتاد شده ام؟
اگر شک دارید که به ترامادول اعتیاد پیدا کرده اید یا نه سوالات زیر را از خودتان بپرسید تا بفهمید علائم واضح اعتیاد را دارید یا نه:
- آیا هر روز ترامادول با دوز بالا مصرف می کنید؟
- آیا حتی در صورت عدم استفاده از ترامادول به آن فکر می کنید؟
- آیا برای مصرف ترامادول یا مصرف بیشتر آن برای خودتان بهانه تراشی می کنید؟
- آیا سوء مصرف ترامادول را از عزیزان و نزدیکانتان پنهان می کنید؟
- آیا به خاطر سوء مصرف این دارو خودتان یا دیگران متوجه افت عملکردتان در محل کار یا مدرسه شده اید؟
- آیا احساس می کنید بدون مصرف دارو نمی توانید روزتان را بگذرانید؟
- آیا عواقب شدید سوء مصرف ترامادول را چه از نظر حرفه ای و شغلی و چه در زندگی شخصی تان تجربه کرده اید؟
- آیا احساس می کنید نمی توانید مصرف دارو را متوقف کنید؟
اگر به هر کدام از این سوال ها جواب مثبت داده اید وقت آن است که به دنبال کمک باشید. یادتان باشد اعتیاد با گذشت زمان بیشتر و بیشتر می شود و نحوه کار مغز را تغییر می دهد. هر چه مدت اعتیاد طولانی تر شود معکوس کردن این تغییرات هم برای فرد سخت تر خواهد بود.
درمان اعتیاد به ترامادول
مهم است که حتما در ابتدا علائم ترک سوء مصرف ترامادول درمان شوند تا این علائم تشدید نشوند و فرد اثرات کامل سندرم نادر ترک را تجربه نکند. معمولا این موضوع قبل از هر چیزی در روند درمان مورد توجه قرار می گیرد.
با این حال به طور کلی مراکز ترک اعتیاد با موارد اعتیاد به ترامادول مشابه اعتیاد به هروئین برخورد می کنند. برای درمان اعتیاد به ترامادول از داروهایی مثل بوپرنورفین یا متادون استفاده می شود تا با کاهش اشتیاق به مصرف دارو و کاهش علائم ترک، فرد به سمت بهبودی پیش برود.
از درمان های رفتاری زیر نیز برای درمان اعتیاد به ترامادول استفاده می شود:
- رفتار درمانی شناختی
- گروه درمانی
- مدیریت اقتضایی
- روان درمانی
- خانواده و زوج درمانی
- درمان 12 مرحله ای و حضور در گروه پشتیبانی
- درمان از طریق افزایش انگیزه
چنین روش هایی با تغییر نگرش، باورها و رفتارهای فرد نسبت به مصرف ترامادول به روند بهبودی او کمک می کنند. علاوه بر این همانطور که قبلا هم گفتیم، اختلالات موجود در فرد مثل افسردگی نیز باید همزمان با اعتیاد از طریق دارو درمانی و رفتار درمانی درمان شوند.
برای ترک ترامادول، از بهترین روانشناسانی که در اینجا معرفی کرده ایم مشورت بگیرید!
