اگر گمان می‌کنید از اختلال دوقطبی رنج می‌برید به این نکته مهم توجه کنید که در آغاز این بیماری، شانس بهتری برای بهبود دارید. اختلال دوقطبی یک وضعیت مادام العمر است. این اختلال دوره‌های فراز و نشیب غیرقابل پیش‌بینی دارد. زمانی که درمان ترک شود، این فراز و نشیب‌ها می‌توانند مخرب باشند. حرکات دیوانه‌وار و دوره‌های افسردگی که مشخصه بیماری است موجب می‌شود داشتن زندگی پایدار و پربازده مشکل باشد. در فاز جنون، ممکن است بیش فعال و مسئولیت ناپذیر باشید. در فاز افسردگی، ممکن است انجام هر چیزی مشکل باشد. تشخیص و درمان به موقع می‌تواند به اجتناب از این مشکلات کمک کند.
نکات مهم درمان
درمان موفق اختلال دوقطبی به ترکیبی از عوامل وابسته است. دارو به تنهایی کافی نیست. به جهت دستیابی به بهترین درمان، مهم است که درباره بیماری دانش کسب کنیم، با دکترها و درمانگرها در ارتباط باشیم، سیستم حمایتی قوی داشته باشیم و با انتخاب روشهای سالم زندگی به کاهش نیاز به دارو کمک کنیم. مهم است که به طرح درمانی پایبند باشیم و با دکتر در زمینه اتفاقات زندگی در ارتباط باشیم.
بهبود اختلال دوقطبی یک شبه اتفاق نمی‌افتد؛ مانند حالت‌های نوسانی اختلال دوقطبی، درمان هم فراز و نشیب دارد. یافتن درمان درست زمان می‌برد و شکست‌ها اتفاق می‌افتد؛ اما با مدیریت دقیق و الزام به بهتر شدن، می‌توانید علائم را تحت کنترل بگیرید و زندگی خوبی داشته باشید.
همچنین بخوانید: موثرترین روشهای دارویی درمان اختلال دوقطبی (طبق تحقیقات جدید)
به دست آوردن تشخیص درست
- به دست آوردن تشخیص درست، نخستین گام در درمان اختلال دوقطبی است و کار آسانی نیست.
- حالت‌های نوسانی اختلال دوقطبی مانند افسردگی شدید، ADHD، اختلال شخصیتی مرزی به سختی می‌تواند از یکدیگر تشخیص داده شود.
- برای بسیاری از افراد با اختلال دوقطبی، بیماری زمان بر است و قبل از اینکه مشکل به درستی شناسایی و درمان شود تعداد زیادی دکتر ملاقات می‌کنند.
- تشخیص اختلال دوقطبی می‌تواند حتی برای حرفه‌ای‌های آموزش دیده هم مشکل باشد، بنابراین بهتر است به جای دکتر خانوادگی یا نوع دیگری از طبیب، به یک روانپزشک با تجربه برای درمان اختلال دوقطبی مراجعه کنید.
عوامل تشدید کننده اختلال دوقطبی
شرایط دارویی و تجویز دارو که می‌تواند علائم اختلال دوقطبی را تشدید کند عبارتند از:
- اختلالات تیروئیدی
- اختلالات نورولوژیکی
- کمبود ویتامین B12
- داروهای بیماری پارکینسون
- کورتیکواستروئیدها
- ضد افسردگی‌ها
- داروهای ضد عصبانیت
- اختلالات آدرنالین
انواع اختلال دوقطبی
چندین نوع اختلال دوقطبی وجود دارد. هر نوع با الگوی دوره‌های شیدایی و افسردگی مشخص می‌شود. بهترین درمان برای شما بسته به نوع اختلال دوقطبی متفاوت است. دکتر با دقت در علائم درمان را تعیین می‌کند.
1-اختلال دوقطبی I (شیدایی و افسردگی)
اختلال دوقطبی I فرم کلاسیک بیماری است، به علاوه شدیترین نوع اختلال دوقطبی می‌باشد. این نوع با حداقل یک دوره شیدایی یا دوره مخلوط مشخص می‌شود. اکثریت افراد با اختلال دوقطبی I همچنین حداقل یک دوره افسردگی را تجربه کرده‌اند، اگرچه این مورد نیازی به تشخیص ندارد.
2- اختلال دوقطبی II (جنون خفیف و افسردگی)
جنون در اختلال دوقطبی II دخالتی ندارد. به جای آن، بیماری شامل درمان دوباره دوره‌های افسردگی و جنون خفیف، ملایم‌تر از جنون می‌باشد. برای تشخیص اختلال دوقطبی II، باید حداقل یک دوره جنون خفیف و یک دوره افسردگی شدید در طول زندگیتان تجربه کرده باشید. اگر دوره جنون نداشته باشید، تشخیص به اختلال دوقطبی I تغییر می‌یابد.
3- سایکلوتایمیا (جنون خفیف و افسردگی ملایم)
سایکلوتایمیا ملایم‌تر از اختلال دوقطبی است. مشابه اختلال دوقطبی، سایکلوتایمیا شامل حالت‌های نوسانی چرخشی است. بااینحال، فراز و نشیب‌ها به اندازه کافی شدید نیستند که شیدایی یا افسردگی شدید به حساب بیایند. برای تشخیص سایکلوتایمیا، باید دوره‌های متعددی از جنون خفیف و افسردگی ملایم را در طی حداقل دوره زمانی دو ساله تجربه کرده باشید. چون در افراد با سایکلوتایمیا خطر ابتلا به اختلال دوقطبی بالا است، این وضعیت باید بررسی و درمان شود.
حتماٌ بخوانید: اختلال شخصیت مرزی، علائم، هشدارها و روشهای رفتار درمانی
گزینه‌های درمان غیر دارویی
1-درمان جامع برای اختلال دوقطبی
اهداف طرح درمان جامع برای اختلال دوقطبی کاهش علائم، حفظ توانایی برای عملکرد، تعیین مشکلاتی که موجب بیماری در منزل و در سرکار می‌شوند و کاهش احتمال بازگشت می‌باشند. طرح درمانی جامع برای اختلال دوقطبی شامل موارد زیر هستند:
تجویز دارو- تجویز دارو اساس درمان اختلال دوقطبی است. تجویز دارو می‌تواند به کاهش فراز و نشیب‌های اختلال دوقطبی کمک کند و علائم را تحت کنترل نگه دارد.
روان درمانی- برای مقابله با اختلال دوقطبی و مشکلاتی که در زندگیتان ایجاد می‌کند معالجه اساسی است. هنگام کار با درمانگر، شما می‌توانید مقابله با مشکلات یا احساسات ناراحت کننده، بهبود روابط، مدیریت استرس و تنظیم حالت را یاد بگیرید.
آموزش- مدیریت علائم و جلوگیری از پیچیدگی‌ها با دانش دقیق از بیماریتان آغاز می‌شود. شما و کسانی که دوستتان دارند و درباره اختلال دوقطبی می‌دانند، بهتر قادر خواهند بود از مشکلات اجتناب و با عواقب برخورد کنند.
مدیریت سبک زندگی- با تنظیم دقیق سبک زندگیتان، می‌توانید علائم و حالت دوره‌ها را به حداقل برسانید. این کار شامل خواب منظم، اجتناب از الکل و دارو، رژیم غذایی مناسب، برنامه ورزشی منسجم، کاهش استرس می‌باشد.
2- درمان برای اختلال دوقطبی با تجویز دارو
اغلب افراد با اختلال دوقطبی به جهت کنترل علائم نیاز به تجویز دارو دارند. زمانی که تجویز دارو در دوره طولانی ادامه یابد، شدت دوره‌های حالت اختلال را می‌تواند کاهش دهد و گاهی اوقات به طور کلی از آنها جلوگیری می‌کند. اگر تشخیص داده شود که اختلال دوقطبی دارید، شما و دکترتان باهم کار خواهید کرد تا داروی مناسب یا ترکیبی از داروهای موردنیازتان را بیابید. چون هرکسی به تجویز دارو به طور متفاوتی واکنش نشان می‌دهد، قبل از یافتن دارویی که علائم تان را کاهش می‌دهد ممکن است چندین داروی متفاوت را امتحان کنید.
ملاقات با دکترتان به دفعات مکرر- مهم است که آزمایش خون منظم برای اطمینان از سطح تجویز دارو در دوره درمانی داشته باشید. مصرف دوز درست یک عمل متعادل کننده مهم است. بررسی توسط دکترتان در حفظ امنیت و رهایی از علائم به شما کمک خواهد کرد.
ادامه تجویز دارو، حتی اگر حالت پایدار دارید- به محض اینکه احساس بهتری پیدا کردید تجویز دارو را متوقف نکنید. اغلب افراد نیاز دارند تجویز دارو را به مدت طولانی به جهت اجتناب از برگشت بیماری ادامه دهند.
انتظار نداشته باشید تجویز دارو همه مشکلات را برطرف کند- تجویز دارو برای اختلال دوقطبی می‌تواند به کاهش علائم جنون و افسردگی کمک کند، اما به جهت احساس بهتر، مهم است که سبک زندگی که احساس خوب را در شما ایجاد کند، داشته باشید. این شامل وجود افراد حامی در اطرافتان، داشتن درمان و داشتن استراحت فراوان می‌باشد.
با ضدافسردگی‌ها خیلی محتاط باشید- تحقیقات نشان می‌دهد داروهای ضدافسردگی به خصوص در درمان افسردگی دوقطبی موثر نیستند. به علاوه، آنها می‌توانند جنون را بدتر کنند یا موجب سرعت دوره بین افسردگی و جنون در افراد با اختلال دوقطبی شوند.
3- درمان رفتار -شناختی
در درمان رفتار-شناختی (CBT)، شما امتحان می‌شوید که چگونه افکارتان بر احساساتتان تاثیر می‌گذارد. همچنین یاد می‌گیرید چگونه الگوهای فکری منفی را تغییر دهید و مثبت رفتار کنید. برای اختلال دوقطبی، تمرکز بر روی مدیریت علائم، اجتناب از بازگشت و حل مشکل است.
4- درمان ریتم اجتماعی و درونگرایی
درمان درونگرا بر موضوعات روابط کنونی تمرکز می‌کند و این روش در بهبود روابط با مهمترین افراد در زندگیتان به شما کمک می‌کند. این نوع درمان، با نشان دادن و حل مشکلات درون شخص، استرس در زندگی را کاهش می‌دهد. چون استرس برای اختلال دوقطبی بسیار بد است.
درمان ریتم اجتماعی اغلب با درمان درونگرایی برای درمان اختلال دوقطبی ترکیب می‌شود. افراد با اختلال دوقطبی بر این باورند که ساعت بیولوژیکی درونی دارند، ساعت درونی که ریتم شبانه روزی را تنظیم می‌کند. این ساعت که به آسانی با اختلالات در الگوی فعالیت روزانه بهم می‌ریزد، همچنین “ریتم اجتماعی” نامیده می‌شود. درمان ریتم اجتماعی بر تثبیت ریتم اجتماعی مانند خواب، خوراک و ورزش تمرکز دارد. زمانی که این ریتم‌ها ثابت باشند ریتم‌های بیولوژیکی که حالت فرد را منظم می‌کند ثابت باقی می‌ماند.
5- درمان متمرکز بر خانواده
زندگی با شخصی که اختلال دوقطبی دارد می‌تواند مشکل باشد و موجب سختی در روابط خانوادگی و زناشویی شود. درمان متمرکز بر خانواده این موضوعات را نشان داده و با بازسازی یک محیط خانوادگی حمایتی و سالم درمان را انجام می‌دهد. آموزش اعضای خانواده درمورد بیماری و چگونگی مقابله با علائم، مولفه مهمی در درمان است. کار کردن بر روی مشکلات در خانه و بهبود ارتباطات همچنین بخشی از درمان است.
6- درمان‌های مکمل برای اختلال دوقطبی
اغلب درمان‌های متناوبی برای اختلال دوقطبی در واقع درمان‌های مکمل هستند، به این معنی که آنها باید در کنار تجویز دارو، درمان و تغییر سبک زندگی استفاده شوند. در اینجا بعضی از گزینه‌ها توضیح داده می‌شود:
درمان نور و تاریکی- شبیه درمان ریتم اجتماعی، درمان نور و تاریکی بر ساعت بیولوژیکی درونی در افراد مبتلا به اختلال دوقطبی تمرکز دارد. این ساعت به آسانی با اختلال در دوره‌های خواب – بیداری، اختلالی که علائم جنون و افسردگی را می‌تواند بدتر کند، به هم می‌ریزد. درمان نور و تاریکی این ریتم‌های بیولوژیکی را منظم می‌کند، با مدیریت دقیق قرار گرفتن در نور، دوره حالت‌های اختلال را کاهش می‌دهد. مولفه مهم این درمان شامل ایجاد محیط با تاریکی منظم با محدود کردن نور مصنوعی برای ده ساعت در هر شب است.
حتما بخوانید: چطور با اختلال دوقطبی زندگی کنیم (نکات کاملا موثر خود درمانی)
مراقبه ذهن آگاهی- تحقیقات نشان می‌دهد که درمان شناختی مبتنی بر ذهن آگاهی و مراقبه به مقابله و جلوگیری از افسردگی، خشونت، پریشانی و عصبانیت کمک می‌کند. روش ذهن آگاهی، مراقبه، یوگا و ورزش‌های تنفسی را برای تمرکز بر روی لحظه کنونی و از بین بردن الگوهای فکری منفی استفاده می‌کند.
طب سوزنی- بعضی محققان بر این باور هستند که طب سوزنی می‌تواند به افراد مبتلا به اختلال دوقطبی با تعدیل استرس کمک کند. مطالعات روی طب سوزنی برای افسردگی کاهش علائم را نشان می‌دهد و همچنین شواهد زیادی وجود دارد که طب سوزنی علائم جنون را هم می‌تواند کاهش دهد.
گزینه های درمان دارویی
پیدا کردن داروی مناسب برای درمان اختلال دوقطبی
از آنجا که هر فردی نسبت به هر دارویی واکنش متفاوتی نشان می‌دهد، احتمالا یافتن دارو و میزان دوز مصرفی مناسب اندکی زمان‌بر باشد. در این مسیر صبور باشید و از داروهایی که تاثیری روی شما نمی‌گذارند پرهیز کنید.
از داروهای معتبر استفاده کنید
- تمامی داروها دارای عوارض جانبی هستند، اما اگر داروی مناسب را به همراه یک سبک زندگی سالم امتحان کنید، خطر عوارض دارویی به حداقل رسیده و شانس بهبود شما به ماکزیمم خواهد رسید.
- دارو را باید مطابق تجویز پزشک مصرف کنید. قبل از ایجاد هر نوع تغییری در داروی مصرفی ابتدا با پزشک خود صحبت کنید.
- عوارض جانبی را ثبت کنید. اگر هنگام مصرف دارو دچار عارضه‌ای شدید، زمان و میزان شدت این عارضه را ثبت کنید و سپس به پزشک مراجعه کنید تا در صورت نیاز تغییرات لازم را انجام دهد.
- از واکنش‌های دارویی آگاه باشید. قبل از استفاده از دو دارو به صورت همزمان همیشه واکنش‌های دارویی را مورد بررسی قرار دهید. واکنش‌های دارویی ممکن است تأثیرگذاری داروهای درمان اختلال دوقطبی را کاهش دهد.
1-لیتیوم: اولین پایدارکننده حالت فرد
لیتیوم قدیمی‌ترین و مناسب‌ترین داروی شناخته‌شده برای درمان جنون است. همچنین می‌تواند به درمان افسردگی ناشی از اختلال دوقطبی کمک کند. از این دارو به مدت یک تا دو هفته باید استفاده کرد تا تأثیرات مثبت آن را بتوان مشاهده نمود.
2- والپوریک اسید(دپاکوت)
والپوریک اسید، یک پایدارکننده حس و حال است. هنگامیکه جنون فرد با وهم و خیال همراه باشد استفاده از والپوریک اسید مناسب است. اگر قادر به تحمل عوارض لیتیوم نیستید، والپوریک اسید گزینه مناسبی برای شما محسوب می‌شود.
3- داروهای ضد افسردگی برای درمان
این داروها برای درمان اختلال دوقطبی چندان مؤثر نیستند. استفاده از این دارو برای جنون ناشی از اختلال دوقطبی مناسب است. توصیه می‌شود این داروها به همراه لیتیوم یا والپوریک اسید مصرف شوند. استفاده طولانی مدت از این داروها توصیه نمی‌شود.
4- پایدارکننده‌های حس و حال
برای این منظور می‌توانید از داروهای زیر استفاده کنید:
