کلرودیازپوکساید نام دارویی از طبقه بنزودیازپین هاست که با نام تجاری لیبریوم (Librium) نیز در دسترس است. معمولا پزشکان این دارو را برای برای درمان کوتاه مدت اضطراب، بی خوابی و ترک الکل تجویز می کنند. در برخی موارد نیز ممکن است پزشک از کلرودیازپوکساید برای درمان سندرم روده تحریک پذیر که با علائم درد شکم، گرفتگی عضلات و اسهال همراه است استفاده کند.
تحقیقات روی بزرگسالان نشان می دهد که استفاده طولانی مدت از این دارو با خطر سوء مصرف و وابستگی به دارو همراه است. در حقیقت کلرودیازپوکساید دارویی اعتیاد آور است و باید در مصرف آن احتیاط کرد.
کلرودیازپوکساید هم مثل سایر داروهای بنزودیازپین با تاثیر گذاشتن روی انتقال دهنده های عصبی که فعالیت مغز را کاهش می دهند عمل می کند. اثر ضد اضطرابی این دارو گاهی چند ساعت پس از مصرف احساس می شود. کلرودیازپوکساید به صورت قرص یا کپسول های 5، 10 و 25 میلی گرمی در دسترس است و هر روز از 1 تا 4 بار مصرف می شود. این دارو برای بیشتر از 4 ماه مصرف تجویز نمی شود.
آیا می توان کلرودیازپوکساید را برای درمان اضطراب مصرف کرد؟
بله. این دارو معمولاً برای درمان اختلال اضطراب و علائم آن تجویز می شود. 1 تا 2 ساعت بعد از مصرف کلرودیازپوکساید، اضطراب فرد کاهش پیدا می کند. البته باید قبل از مصرف این دارو با پزشکتان مشورت کنید چون کلرودیازپوکساید فقط برای انواع خاصی از بیماران مناسب است.
کلرودیازپوکساید برای درمان اضطراب هایی که ناشی از استرس زندگی روزمره هستند تجویز نمی شود؛ بنابراین اگر احساس می کنید دچار استرس و اضطراب هستید بهتر است برای تعیین مسیر درست درمان توسط پزشک معاینه شوید.
آیا کلرودیازپوکساید توسط سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA) تایید شده است؟
کلرودیازپوکساید در سال 1960 برای درمان اختلال اضطراب توسط سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA) به تایید رسید. علاوه بر این FDA روی این دارو را به همراه هشدار جعبه سیاه روانه بازار کرد؛ به این معنی که استفاده طولانی مدت از کلرودیازپوکساید در بزرگسالان منجر به سوء مصرف دارو و وابستگی به آن می شود. علاوه بر این، این دارو با مواد و داروهای مخدر تداخل و منع مصرف دارویی دارد. استفاده همزمان کلرودیازپوکساید با مواد و داروهای مخدر ممکن است منجر به کما رفتن و مرگ فرد شود.
چه تحقیقاتی نشان دهنده اثربخشی مصرف کلرودیازپوکساید در درمان اضطراب هستند؟
تحقیقات کمی در مورد اثربخشی کلردیازپوکساید در درمان اضطراب به ثبت رسیده است که در ادامه به آنها اشاره می کنیم:
- در یکی از آزمایشات انجام شده، کلرودیازپوکساید روی موش های آزمایشگاهی امتحان شد و نتایج آن در سه کارآزمایی بالینی مورد مطالعه قرار گرفت. برای این موش ها روزانه mg / kg 7.5 کلرودیازپوکساید تجویز شد و در طول آزمایشات، اثرات ضد اضطرابی آن روی موش ها نشان داده شد.
- در یکی دیگر از تحقیقات، اثر کلردیازپوکساید، دیازپام و اگزازپام در زمینه کاهش احساس اضطراب در داوطلبان مورد مطالعه بررسی شد. مشخص شد افرادی که سطح اضطراب بالایی داشتند، بعد از مصرف یکی از داروها با کاهش اضطراب مواجه شدند و برعکس آن، داوطلبانی که اضطرابشان کم بود بعد از مصرف داروها میزان اضطراب بالایی را گزارش دادند.
- اثربخشی کلرودیازپوکساید در درمان طولانی مدت اضطراب نیز روی موش ها آزمایش شد. طی 5 ، 15 و 25 روز به این موش ها کلرودیازپوکساید 5 میلی گرم داده شد. در نهایت مشخص شد این دارو در هفته اول و دوم آزمایش اثر بالایی داشته؛ اما ارزیابی وضعیت موش ها پس از 25 روز هیچ تغییر قابل توجهی نشان نداد.
عوارض جانبی کلرودیازپوکساید چیست؟
کلرودیازپوکساید باید با احتیاط تجویز شود. در صورت تجویز دوز مناسب و مصرف دارو طبق دستورالعمل پزشک، به ندرت اتفاق می افتد که بیمار دچار عوارض جانبی شود. با این حال افراد مسن و بیماران ضعیف مبتلا به اختلالات اضطرابی، به احتمال زیاد عوارض جانبی مصرف این دارو را تجربه می کنند.
عوارض جانبی کلرودیازپوکساید شامل موارد زیر می شود:
- خواب آلودگی
- سرگیجه
- اسهال
- آتاکسی ( ناهماهنگی یا بی نظمی عضلات)
- گیجی
- حالت تهوع
- کاهش میل جنسی
- غش کردن
- تغییرات خلق و خو
علائم قطع مصرف کلرودیازپوکساید نیز عبارتند از:
- گرفتگی عضلات
- لرزش
- استفراغ
- اضطراب
در برخی موارد گزارش شده است که بعضی از بیماران از این دارو بیش از حد استفاده کرده اند. اگر احساس می کنید بیش از مقدار لازم کلرودیازپوکساید مصرف کرده اید بلافاصله با اورژانس (115) تماس بگیرید.
علائم مصرف بیش از حد کلرودیازپوکساید شامل موارد زیر می شود:
- خواب آلودگی بیش از حد
- خواب آلودگی
- گیجی
هیچ وقت مصرف کلرودیازپوکساید را به طور ناگهانی قطع نکنید. پزشکتان باید به تدریج مقدار مصرفی دارو را برای شما کم کند. بعد از مصرف این دارو و تا زمانی که مطمئن نشده اید حالتان مناسب است رانندگی نکنید و با ماشین آلات کار نکنید، چون مصرف کلرودیازپوکساید باعث خواب آلودگی و تاری دید می شود و میزان هوشیاری شما را پایین می آورد.
در صورت داشتن مشکلات کبدی یا کلیوی، علائم افسردگی قبلی یا فعلی و یا داشتن افکار خودکشی و همچنین در صورتی که سابقه اعتیاد به دارو دارید حتما قبل از مصرف کلرودیازپوکساید پزشکتان را در جریان قرار بدهید.
آیا کلرودیازپوکساید با سایر داروها تداخل دارد؟
بله. کلرودیازپوکساید با برخی داروهای شیمیایی، گیاهی و یا مکمل ها تداخل دارویی دارد. تداخلات دارویی باعث ایجاد عوارض جانبی و یا تاثیر منفی دارو در فرد می شوند. درمورد فعل و انفعالات احتمالی با پزشکتان صحبت کنید و اگر از قبل دارویی مصرف می کنید او را در جریان بگذارید.
کلرودیازپوکساید دارای هشدار جعبه سیاه از طرف سازمان غذا و دارو (FDA) است. تداخل این دارو با داروهای مخدر می تواند منجر به کما و مرگ بیمار شود.
کلرودیازپوکساید با داروهای زیر نباید مصرف شود:
- آنتی هیستامین ها
- فلوکستین
- داروهای افسردگی
- داروهای پیشگیری از بارداری خوراکی
- آرام بخش ها
- داروهای کمک کننده به خواب
- داروهای خواب آور
- متادون
- اتیل
- زایدلیگ
در طول مصرف کلرودیازپوکساید از مشروبات الکلی استفاده نکنید چون ممکن است دچار مشکلات تنفسی و خواب آلودگی شوید. علاوه بر این سیگار کشیدن نیز اثر کلرودیازپوکساید را کاهش دهد؛ بنابراین در صورتی که سیگار می کشید این موضوع را به پزشکتان اطلاع بدهید.
آیا می توان کلرودیازپوکساید را در دوران بارداری یا شیردهی مصرف کرد؟
مصرف این دارو به خانم های باردار توصیه نمی شود. استفاده از کلرودیازپوکساید در سه ماهه اول بارداری منجر به بروز ناهنجاری در جنین می شود. اگر باردار هستید یا قصد بارداری دارد، قبل از مصرف این دارو پزشکتان را در جریان بگذارید.
هیچ اطلاعاتی در مورد اینکه آیا کلرودیازپوکساید وارد جریان شیر مادر می شود یا نه وجود ندارد؛ اما از آنجایی که این دارو مدت زیادی در بدن می ماند مصرف آن در دوران شیردهی توصیه نمی شود.
آیا می توان از کلرودیازپوکساید برای درمان اضطراب کودکان استفاده کرد؟
خیر. سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA)، تجویز کلرودیازپوکساید را برای کودکان زیر 6 سال توصیه نمی کند. این دارو جزو داروهای مناسب برای کودکان محسوب نمی شود.
کلرودیازپوکساید چطور مصرف می شود؟
کلرودیازپوکساید باید بر اساس شرایط و نوع بیماری فرد تجویز و مصرف شود. بعد از تجویز پزشک، قرص ها را همراه با غذا یا بدون غذا مصرف کنید. مصرف دارو را طبق دستورالعمل پزشک و سر ساعت مشخص ادامه بدهید.
مقدار مصرف کلرودیازپوکساید در بزرگسالان بسته به علائم خفیف تا شدید اضطرابشان متفاوت است.
- بزرگسالان با علائم اضطراب خفیف: 5 تا10 میلی گرم 3 تا 4 بار در روز
- بزرگسالان با علائم اضطراب شدید: 20 تا 25 میلی گرم 2 تا 4 بار در روز
- افراد مسن: 5 میلی گرم 2 تا 4 بار در روز
مقدار مصرف کلرودیازپوکساید برای ترک الکل:
- بزرگسالان 50 تا 100 یک بار در روز
هیچ وقت بیشتر از دوز تجویز شده دارو را مصرف نکنید، چون این کار باعث بروز سوء مصرف، وابستگی و عوارض جانبی شدید می شود. اگر یک نوبت دارویتان را فراموش کردید به محض یادآوری آن را مصرف کنید؛ مگر اینکه نوبت بعدی دارو نزدیک باشد. در این شرایط فقط نوبت جدید را مصرف کنید و هیچ وقت دو دوز دارو را یکجا نخورید.
آیا گزینه های دیگری برای جایگزینی با کلرودیازپوکساید وجود دارد؟
همانطور که گفتیم، کلردیازپوکساید داروییست که برای درمان اختلال اضطراب، بی خوابی و ترک الکل استفاده می شود. احتمال سوء مصرف و ایجاد وابستگی بعد از مصرف این دارو باعث می شود کلرودیازپوکساید برای کسانی که سابقه اعتیاد به دارو دارند یا مواد مخدر مصرف می کنند مناسب نباشد. به همین دلیل در صورت لزوم، پزشک می تواند داروهای زیر را به جای کلرودیازپوکساید تجویز کند:
- کلونوپین
- والیوم
- لکساپرو
- پروزاک
- بوسپیرون
- زاناکس
- ایندرال
- سیمبالتا
- توفرانیل
- هیدروکسی زین
- زولوفت
گزینه های مختلفی برای جایگزینی با کلرودیازپوکساید وجود دارد که فقط پزشک می تواند آنها را تشخیص بدهد؛ بنابراین در این باره حتما باید با پزشکتان صحبت کنید.
روش های سوء مصرف کلرودیازپوکساید
ممکن است برخی افراد از لیبریوم یا همان کلرودیازپوکساید به روشی غیر از دستورالعمل پزشک و یا با دوز بیشتر از حد مجاز استفاده کنند. از آنجایی که این دارو اعتیادآور است، افرادی که از آن استفاده می کنند پس از مدتی به دارو مقاومت نشان می دهند؛ بنابراین ممکن است برای رسیدن به همان اثرات قبلی، دوز دارو را افزایش بدهند.
علاوه بر این ممکن است برخی افراد برای اینکه دارو سریعتر اثر کند، قرص ها یا کپسول های کلرودیازپوکساید را خرد کنند و شکل پودر مصرف نمایند یا محلول این دارو را تزریق کنند تا مستقیما وارد جریان خون شود. همه این موارد جزو موارد سوء مصرف کلرودیازپوکساید محسوب می شوند و خطرناک هستند.
علائم و نشانه های اعتیاد به کلرودیازپوکساید
سوء مصرف لیبریوم (کلرودیازپوکساید) به سرعت باعث اعتیاد به این دارو می شود؛ مخصوصا اگر فردی از لیبریوم به همراه سایر مواد مخدر استفاده می کند. این دارو با کاهش عملکرد سیستم عصبی مرکزی، باعث ایجاد احساس آرامش می شود؛ ولی در صورت سوء مصرف، منجر به سرخوشی یا افزایش احساس خوشبختی و هجوم احساسات خوشایند و لذت بخش می شود. این عوارض اولیه اغلب اولین علائم سوء مصرف و اعتیاد به کلرودیازپوکساید است.
علائم دیگر سوء مصرف لیبریوم شامل موارد زیر می شوند:
- گیجی
- ولع برای مصرف
- خواب آلودگی
- سردرد
- تحریک پذیری
- بی اشتهایی
- بی قراری
- حالت تهوع یا استفراغ
با ادامه سوء مصرف لیبریوم، فرد به این دارو اعتماد می کند و به خاطر احساس خوشبختی ناشی از مصرف، به استفاده از آن ادامه می دهد و این اولین علامت اعتیاد است.
علائم دیگر اعتیاد به لیبریوم شامل موارد زیر است:
- عدم کنترل در استفاده از دارو علی رغم عواقب آن
- اشتیاق شدید به مصرف دارو
- بروز علائم ترک در صورت عدم استفاده از دارو
- تحمل و مقاومت نسبت به دارو که باعث افزایش میزان مصرف برای رسیدن به اثرات قبلی می شود
- مشکلات خواب
- افت عملکرد در محل کار یا تحصیل
- مخفی کردن مصرف لیبریوم از دیگران
- بروز تنش و فشار در روابط
- غفلت از تعهدات خانوادگی، شخصی یا اجتماعی
- مشکلات مالی
آیا سوء مصرف کلرودیازپوکساید می تواند باعث ترک آن شود؟
سوء مصرف لیبریوم و اعتیاد به آن منجر به وابستگی جسمی فرد به دارو می شود. در این شرایط در صورتی که فرد دارو را مصرف نکند دچار علائم ترک می شود. قطع مصرف لیبریوم دردناک و ناراحت کننده است و ممکن است باعث ایجاد وضعیت برگشتی شود؛ به این معنی که بیمار با شدت بیشتری نسبت به قبل از مصرف دارو، شرایطی مثل اضطراب که برای درمانش از کلرودیازپوکساید استفاده می کرد را تجربه کند.
به همین دلیل ترک مصرف کلرودیازپوکساید همیشه باید تحت نظر پزشک انجام شود؛ در غیر این صورت منجر به بروز علائمی تشنج و توهم می شود.
اولین علائم ترک مصرف کلرودیازپوکساید که علائم حاد قطع مصرف هم محسوب می شوند عبارتند از:
- تحریک
- اضطراب
- توهم
- فشار خون بالا
- افزایش ضربان قلب
- هوس مصرف لیبریم
- بی اشتهایی
- حالت تهوع
- حساسیت حسی
- تشنج
- مشکلات خواب
- استفراغ
برخی افراد نیز ممکن است علائم حاد ترک مصرف کلرودیازپوکساید را هفته ها پس از از سم زدایی از لیبریم را تجربه کنند. این علائم شامل موارد زیر می شوند:
- اضطراب
- خستگی
- افسردگی
- بی قراری
- مشکلات حافظه
- مشکلات مربوط به تمرکز کردن
علائم و نشانه های مصرف بیش از حد کلرودیازپوکساید
در صورت مصرف بیش از حد کلرودیازپوکساید، فرد دچار علائم اور دوز یا همان مصرف بیش از حد می شود. این اتفاق هم می تواند بر اثر مصرف زیاد دارو در یک زمان اتفاق بیفتد و هم بر اثر تجمع بیش از حد دارو در بدن به خاطر ادامه روند سوء مصرف رخ بدهد.
مصرف بیش از حد لیبریوم همیشه کشنده نیست؛ اما در صورت عدم درمان به خاطر بروز افسردگی تنفسی می تواند بسیار خطرناک باشد. تنفس فردی که بیش از حد از این دارو استفاده کرده است کند، کم عمق، دشوار یا متوقف می شود.
سایر علائم و نشانه های مصرف بیش از حد کلرودیازپوکساید عبارتند از:
- حرکت سریع چشم ها به این سو و آن سو
- مشکلات بینایی
- مشکل در ادرار کردن
- گیجی
- افسردگی
- کما
- افت دمای پایین
- از دست دادن هماهنگی اندام ها
- گرفتگی معده
- حالت تهوع
- تشنج
- لرزش
- ضعف
وقتی لیبریوم با سایر مواد یا داروهای مخدر ترکیب می شود احتمال مصرف بیش از حد آن بسیار افزایش می یابد. این اتفاق به ویژه در مورد سایر داروهای ضد افسردگی سیستم عصبی مرکزی مثل الکل، سایر داروهای بنزودیازپین و یا مواد مخدر صدق می کند.
مصرف همزمان لیبریوم با سایر داروهای افسردگی باعث افزایش اثرات هر دو دارو می شود و عواقب خطرناکی مثل قطع کلی تنفس ایجاد می کند. به طور کلی مصرف بیش از حد این دارو باید به عنوان یک فوریت پزشکی تلقی شود و اگر یکی از نزدیکانتان مشکوک به مصرف بیش از حد کلرودیازپوکساید است باید بلافاصله تحت درمان قرار بگیرد.
درمان اعتیاد و سوء مصرف کلرودیازپوکساید
با اینکه لیبریوم اعتیادآورترین داروی موجود در جهان نیست؛ اما وابستگی جسمی به آن و تجربه علائم ترک می تواند قطع مصرف دارو را مشکل کند.
پروسه درمان اعتیاد به این دارو باید شامل سم زدایی قوی تحت نظر پزشک باشد. به این ترتیب اگر فرد در حال ترک دارو به مشکل برخورد پزشک می تواند به او کمک کند. پس از سم زدایی، می توان به تأثیرات روانشناختی اعتیاد به مصرف لیبریوم پرداخت. این مرحله شامل رفتار درمانی، مشاوره و استفاده از سایر روش های مبتنی بر شواهد دیگر بر اساس نیازهای فرد است. بهبودی پس از اعتیاد در صورتی امکان پذیر است که بیمار از حمایت مناسبی برخوردار شود.
