حفظ فشار خون در سطح نرمال در کاهش خطر ابتلا به مشکلات جدی سلامتی مانند حملات قلبی، نارسایی قلبی و سکته مغزی نقش اساسی دارد. در این مطلب محدوده ی فشار خون نرمال و علایم کم فشاری و پرفشاری خون را یاد می گیرید. پس با ما همراه باشید.
فشار خون چیست؟
فشار خون به نیرویی گفته می شود که خون هنگام جابجایی توسط قلب بر دیواره رگ های خونی وارد می کند. متخصصان بهداشتی، فشار خون را برحسب میلی متر جیوه (mm Hg) اندازه گیری می کنند.
پزشکان می توانند از فشار خون به عنوان شاخص سلامت قلب فرد استفاده کنند. افرادی که فشار خون بالایی دارند، در معرض خطر ابتلا به مشکلات قلبی و آسیب به دیواره رگ های خونی هستند.
فشار خون خیلی پایین یا افت فشار خون هم خوب نیست و می تواند در شرایط خاص مانند حین عفونت های شدید، غیرطبیعی باشد.
اگر فشار خون خیلی پایین بیاید می تواند باعث سرگیجه یا سبکی سر شود و در موارد شدید می تواند جریان خون در اندام ها را به خطر بیندازد.
افت شدید فشار خون باعث از دست دادن خون حاوی اکسیژن شده و خطر آسیب به اندام ها و غش کردن را افزایش می دهد.
به طور کلی می توان با حفظ وزن سالم (از طریق رژیم غذایی سالم و ورزش کردن) و محدود کردن مصرف الکل و نمک، فشار خون را در حد طبیعی حفظ کرد. اگر در کنترل فشار خون مشکلی بوجود بیاید، پزشک داروهایی تجویز می کند تا آن را تنظیم نماید.
فشار خون سیستولیک و دیاستولیک
در اندازه گیری فشار خون دو عدد وجود دارد که با اعداد بالا (سیستولیک) و پایین (دیاستولیک) شناخته می شوند. سیستولیک عدد بالای فشار خون و دیاستولیک عدد پایین آن است.
نیرویی که خون در حین حرکت به دیواره ی رگها وارد می کند، فشار سیستولیک است. فشار دیاستولیک نیز فشار موجود در شریان ها بین دو ضربان قلب و در حالت استراحت است.
برای جلوگیری از بالا و پایین شدن فشار خون، باید آن را در سطح نرمال و طبیعی حفظ کرد. محدوده ی سالم فشار خون در زیر آورده شده است.
دامنه ی سالم فشار خون
طبق گزارش انجمن قلب آمریکا، محدوده سالم فشار خون به صورت زیر است:
- سیستولیک: کمتر از 120
- دیاستولیک: کمتر از 80
اعداد زیر هم به معنای پایین بودن فشارخون است:
- سیستولیک: 90 یا کمتر
- دیاستولیک: 60 یا کمتر
کاهش فشار خون در ورزشکاران و جوانان شایعتر از افراد دیگر است.
اعداد زیر به معنای بالا بودن فشارخون است:
- سیستولیک: 120-129
- دیاستولیک: کمتر از 80
برای کاهش فشارخون، می توان اقدامات زیر را انجام داد:
- کاهش مصرف نمک
- ورزش منظم
- کاهش وزن
- درمان سایر بیماری ها (مانند آپنه خواب که ممکن است در بالا رفتن فشارخون موثر باشد)
- محدود کردن مصرف الکل
- مصرف داروهای کاهش دهنده ی فشار خون
سه مرحله ی بالا رفتن فشار خون عبارتند از:
- مرحله ی 1
- مرحله 2
- مرحله ی بحران
در مرحله 1 فشار خون بالا، اعداد بصورت زیر است:
- سیستولیک: 130-139
- دیاستولیک: 80-89
در مرحله 2 فشار خون بالا نیز اعداد بصورت زیر است:
- سیستولیک: 140 یا بالاتر
- دیاستولیک: 90 یا بالاتر
اعداد زیر به معنای مواجهه ی فرد با بحران فشار خون است:
- سیستولیک: 180 یا بالاتر
- دیاستولیک: 120 یا بالاتر
این اعداد برای بزرگسالان است. در مورد محدوده ی فشارخون نرمال برای کودکان با پزشک صحبت کنید زیرا سن، وزن و جنسیت می توانند بر این اعداد تأثیر بگذارند.
گاهی اوقات بالا و پایین رفتن فشارخون، علامت یک بیماری جدی است. بنابراین باید از علایم این وضعیت آگاهی کامل داشته باشید و با مشاهده ی آنها، به پزشک مراجعه کنید. در این قسمت به علل و علایم نوسانات فشارخون اشاره شده است.
علل افت فشار خون
افت فشار خون می تواند ارثی باشد و بیشتر از فشار خون بالا متداول است. این وضعیت به خصوص در میان زنان لاغر یا جوان دیده می شود. اگر مادری افت فشارخون داشته باشد، به احتمال زیاد فرزندش هم به این وضعیت مبتلا خواهد شد. اما بسیاری از مردم از علائم این وضعیت اطلاع ندارند و بنابراین اغلب درمان نمی شود.
بیماری هایی که می توانند به فشار خون پایین منجر شوند عبارتند از: کم کاری تیروئید، بیماری آدیسون (کاهش هورمون های قشر غدد فوق کلیه)، کم کاری هیپوفیز، نارسایی های قلبی، پریکاردیت (التهاب کیسه ی غشایی دربرگیرنده ی قلب)، نامنظم بودن ریتم قلب یا سایر بیماری های قلبی، کم تحرکی و کمبود مایعات یا نمک بدن.
برخی از داروها مانند روانگردان ها (که برای بی خوابی یا افسردگی استفاده می شوند)، داروهای درمان کننده ی ضربان قلب نامنظم، داروهای کاهنده ی فشار خون، داروهای ادرار آور، داروهای قلبی (مثلا داروهای درمان کننده ی آنژین صدری یا درد قفسه ی سینه) و گشاد کننده های عروق نیز می توانند باعث افت فشارخون شوند.
علل بالا رفتن فشار خون
فشار خون بالا می تواند فارغ از جنسیت، در هر مرحله از زندگی ایجاد شود. فشارخون اساساً میزان خون پمپاژ شده توسط قلب را افزایش می دهد و باعث انقباض در رگها می شود. این بیماری به عنوان یک بیماری قلبی محسوب می شود و می تواند منجر به حملات قلبی شود. باید بدانید كه 95٪ موارد فشار خون بالا، علل آشكار و مشخصی ندارند.
فشار خون ممکن است در اثر اضافه وزن، کمبود فعالیت بدنی، مصرف بیش از حد نمک، چربی یا الکل، استرس و استعمال دخانیات بالا برود. فشار خون بالای مزمن بر اندام های حیاتی بدن مانند مغز، قلب، کلیه ها و چشم ها تأثیر می گذارد. این می تواند مشکلاتی از قبیل نارسایی قلبی گرفته تا از دست دادن بینایی یا حملات قلبی و مغزی ایجاد کند.
فشار خون بالا می تواند ارثی باشد و مردان بیشتر به آن مبتلا می شوند. سن بیش از 40 سال، اضافه وزن و افزایش کلسترول نیز خطر ابتلا به این بیماری را بالا میبرد.
علائم افت فشار خون
فشار خون پایین می تواند با علایم و نشانه هایی همراه باشد. برخی از علایم این وضعیت عبارتنداز: خستگی، نیاز به خواب بیشتر، بدتر شدن وضعیت جسمی، مشکل در تمرکز، افسردگی، بی عاطفگی، اختلالات خواب، بی خوابی، کمبود انرژی، سستی، احساس سبکی سر، کاهش قدرت بدنی، صرف زمان زیاد برای بیدار شدن کامل از خواب، زود خسته شدن، سرد شدن بدن (به خصوص دست و پا) و رنگ پریدگی (به ویژه در صورت).
علائم فشار خون پایین زمانی بروز می کند که مغز، خون کافی دریافت نمی کند. این علایم ممکن است در روزهای گرم یا زیر آفتاب قرار گرفتن طولانی مدت در ظهر، بیشتر دیده شود. خستگی و ضعف نیز بسیار شایع است و می تواند بعد از غذا (هنگامی که خون در معده جمع می شود)، شروع شود.
سرگیجه یکی دیگر از علائم شایع افت فشار خون است. همچنین احتمال سردرد شدید، غش کردن، از دست دادن هوشیاری، تاری دید و اختلالات بینایی نیز وجود دارد. همه ی این علایم، نشاندهنده ی بروز یک مشکل در سلامتی است.
از علایم دیگر افت فشارخون می توان به تندتپشی (تاکی کاردی)، انقباض رگهای خونی (که منجر به پوست رنگ پریده و سرد شدن دست و پا می شود)، عرق سرد و احساس ضعف ( در زمانی که مغز اکسیژن کافی دریافت نمی کند و نمی تواند عضلات شما را کنترل کند)، اشاره کرد.
علائم فشار خون بالا
پرفشاری خون نیز علایم زیادی دارد که باید از آن آگاه باشید. اولین علائم فشار خون بالا همیشه قابل توجه نیستند و می توانند مبهم باشند. این علایم به مرور زمان و به آرامی بیشتر می شوند.
علائم فشار خون بالا شامل مشکل در خواب شبانه، تحریک پذیری جزئی، بی خوابی، بیقراری در زمان خواب، دیدن کابوس های مکرر، بیدار شدن از خواب شبانه، مشکلات شنوایی مانند وزوز گوش و غیره است.
سردرد شدید یا سرگیجه هم ممکن است نشانه فشار خون بالا باشد. این مشکلات اگر با استرس، عصبانیت یا اضطراب شدید همراه باشند، مشهودتر خواهند بود. علائم فشار خون بالا در زنان بالای 50 سال، شبیه یائسگی است (برخی از این علایم عبارتنداز تغییرات خلقی، مشکلات تنفسی، سردرد و سرگیجه). به همین دلیل است که بسیاری از این زنان متوجه بیماری خود نمی شوند و درمان مناسبی دریافت نمی کنند. مردان میانسال نیز می توانند علائمی شبیه به اختلال نعوظ داشته باشند.
درد در قفسه سینه، تنگی نفس، گرفتگی در قفسه سینه یا احساس خفگی مواردی هستند که نیاز به مراقبت پزشکی دارند. فشار خون بالا ارتباط شدیدی با مشکلات قلبی دارد بنابراین باید مطمئن شوید که همه چیز خوب است. ضربان قلب نامنظم هم می تواند باعث فشار خون بالا شود.
با مشاهده ی هر یک از علایم (پرفشاری و کم فشاری خون)، به پزشک مراجعه کنید. هرچه این بیماری سریعتر تشخیص داده شود، عوارض کمتری بدنبال خواهد داشت. اگر پزشک برای شما دارو تجویز کرد، سعی کنید آنها را دقیقا طبق نسخه مصرف کنید و دایما فشارخون خود را اندازه گیری نمایید.
