کبد یکی از بزرگترین اندام های بدن است که در ترشح صفرا نقش دارد. کبد در قسمت بالایی حفرهی شکمی و در سمت راست واقع شده و قفسهی سینه از آن محافظت میکند. سلول های کبدی خون دریافتی خود را هم از طریق قلب و هم از طریق مواد مغذی موجود در مواد غذایی دریافت میکنند.
کبد در بسیاری از واکنشهای بدن مانند تولید پروتئین، انعقاد خون، سوختوساز کلسترول، گلوکز (قندها) و آهن نقش مهمی دارد و از این رو اختلال در عملکرد کبد سلامت بدن را تحت تاثیر قرار میدهد. دلایل زیادی در ایجاد ددهای کبد نقش دارند که در ادامه به برخی از این دلایل پرداختیم و چندین راهکار برای حفظ سلامت کبد ارائه میدهیم.
علائم کلی دردهای کبد
ادرار خیلی تیره | ضایعات پوستی |
بیاشتهایی | یبوست مزمن |
تهوع و استفراغ | سوء هاضمه |
کاهش وزن | سردرد تکرار شونده |
خستگی مزمن | افزایش وزن |
کسالت دائم | چاقی |
خارش طولانی مدت پوست | شکم |
کبود شدن سریع پوست | تحمل نکردن غذاهای چرب و ادویه دار |
ریسک فاکتورهای بیماری های کبد
علت های درد کبد
1-کبد چرب
کبد چرب به دلیل انباشته شدن چربی بیش از حد در سلول های کبدی است و معمولا در نتیجه رژیم غذایی نامناسب است. به طور کلی دو نوع کبد چرب الکلی و غیرالکلی وجود دارد که معمولا کبد چرب غیر الکلی در اثر اختلالات بالینی مثل دیابت،چاقی و سوء تغذیه به وجود می آید و کبد چرب الکلی در اثر مصرف الکل،به وجود می آید.
2- کیست کبد
در بیماری کیست کبد درد معمولا در قسمت بالای شکم و شانه راست احساس می شود. علت دقیق کیست کبد مشخص نیست اما گفته می شود این بیماری با خوردن آب یا غذایی که حاوی تخمهای این انگل باشد یا از طریق تماس با حیوان آلوده به این انگل منتقل میگردد.
3- سرطان کبد
تومور کبدی می تواند باعث ایجاد درد در ناحیه شکم، شود. سرطان کبد در ایالات متحده به دلیل افزایش سیروز ناشی از هپاتیت C و بیماری کبد چرب غیر الکلی، افزایش یافته است.
4- سیروز
بیماری است که وقتی وضعیت سلول های کبد و بافت ها بدتر می شود، بر عملکرد کبد تاثیر می گذارد. عفونت ویروسی یا مصرف بیش از حد الکل می تواند منجر به سیروز شود. هپاتیت B، C و D نیز با سیروز کبدی، مرتبط است.
5- طحال بزرگ
این عضو کوچک و نرم در دوران جنینی، وظیفه خون سازی را به عهده دارد، اما پیش از تولد نوزاد این وظیفه مهم را به مغز استخوان واگذار می کند و پس از آن تصفیه خون و نیز تقویت سیستم ایمنی را با نگهداری از گلبول های سالم قرمز و سفید و پلاکت خون به عهده می گیرد. هنگامی که کبد، عفونت می کند، طحال، بزرگ می شود. بزرگ شدن طحال، به کبد فشار وارد می کند و موجب ایجاد درد میشود.
6- هپاتیت
هپاتیت به طور کلی به دلیل عفونت های ویروسی است. مصرف بیش از حد الکل، سموم و داروهای خاص، نیز باعث هپاتیت می شود. پنج ویروس اصلی هپاتیت به نام های A، B، C، D و E وجود دارد. در میان انواع ویروسی هپاتیت، A، B و C شایع تر هستند. هپاتیت A و E از راه خوردن غذا یا آب آلوده و سه نوع دیگر هپاتیت در اثر تماس فراورده های آلوده با مایعات بدن هستند.
7- مصرف بیش از حد الکل
مصرف بیش از حد الکل، باعث بروز مشکلات زیادی در کبد، زخم، سیروز و علائمی همچون خستگی، بی اشتهایی، زردی پوست، ناتوانی جنسی و پریشانی می شود. علائم آن بسیار شبیه به کبد چرب است.
8- بیماری ویلسون
این بیماری معمولا در 1 نفر از هر 15 هزار نفر اتفاق می افتد پس احتمال کمی دارد که به این بیماری مبتلا باشید. این بیماری، به دلیل وجود بیش از حد مس در کبد ایجاد می شود. این بیماری غیر قابل درمان است و سلامتی را به خطر می اندازد.
9- ورم (آبسه) کبد
به دلیل کیست چرکی است که در کبد به دلیل عفونت باکتریایی به وجود می آید. آبسه ها معمولا با ورم و التهاب همراه هستند و می توانند باعث ایجاد درد و ورم در شکم شوند. آبسه های کبدی می توانند کشنده باشند و باید به موقع درمان شوند.
10- انسداد شریان کبدی
این بیماری می تواند ناشی از یک لخته خون به علت تصلب شریان یا واسکولیت باشد. همچنین می تواند ناشی از یک لخته خون باشد که شناور است و از قسمت دیگری از بدن حرکت می کند و در عروق کبدی قرار می گیرد. علائم ممکن است شامل تب، تهوع، استفراغ و زردی باشد.
11- لخته خون در ورید کبد
این مشکل به دلیل انسداد وریدی که خون را از طحال، معده، پانکراس و روده به کبد وارد می کند، به وجود می آید که باعث فشار بر ورید کبد و در نتیجه بزرگ شدن طحال می شود. این رگ ها ممکن است دچار خونریزی شدید شوند.
12- سندروم ری
این بیماری، نادر است و باعث ایجاد ورم در مغز و کبد می شود. این بیماری اغلب در کودکان و نوجوانانی که عفونت ویروسی مانند آنفولانزا یا آبله مرغان دارند، رخ می دهد. از علائم این بیماری، پریشانی، از دست دادن هوشیاری و تشنج است. این بیماری با آسپیرین مرتبط است. کودکان مبتلا به آنفلوآنزا یا عفونت های ویروسی، نباید آسپیرین مصرف کنند.
13- هموکروماتوز
این بیماری زمانی به وجود می آید که میزان آهن در بدن افزایش یافته است و این مساله باعث آسیب به کبد و دیگر اندام های بدن می شود. هموكروماتوز می تواند منجر به هپاتیت مرگبار و سیروز شود.
14- کلستاز
یک بیماری است که در آن جریان صفرا در کبد، کند یا متوقف می شود به عبارت دیگر صفرا در کبد جمع می شود. در نتیجه صفرا به جای اینکه به سیستم گوارشی وارد شود، به وسیله بدن جذب می شود و این مسئله منجر به افزایش بیلی روبین در جریان خون می شود. علائم کلستاز عبارتند از زردی، ادرار تیره، مدفوع رنگ روشن و خارش در کل بدن.
مراحل تشخیص بیماری های کبد
راهکارهای حفظ سلامت کبد
1- اصلاح سبک زندگی
- مواد شوینده، حشرهکشها، سموم مخصوص دفع آفات و سموم دیگر میتوانند به کبد شما آسیب برسانند. بنابراین در هنگام خرید و یا مصرف یک ماده خوراکی به این نکته توجه کنید.
- واکسیناسیون را فراموش نکنید هپاتیت A و B بیماری های ویروسی هستند که با دریافت واکسن میتوان از بروز آن پیشگیری کرد.
- مرتبا دست خود را بشویید و از مصرف غذا و یا آب آلوده خودداری کنید.
- از مصرف داروها و مکمل های گیاهی بدون تجویز پزشک خودداری کنید.
- با ورزش روزانه و پیروی از یک رژیم غذایی مناسب و سالم از چاقی و بیماریهای کبدی دور بمانید.
- در مصرف استامینوفن زیاده روی نکنید.
- از نوشیدن الکل اجتناب کنید.
- سیگار نکشید زیرا سیگار میتواند خطر سرطان و سیروز کبد را با هم افزایش دهد.
- ازمصرف طولانی مدت هورمون های مردانه که در باشگاه های ورزشی بسیار متداول هستند خودداری کنید.
2- رژیم غذایی مناسب برای کبد
- مصرف قهوه به کاهش سطح آنزیمهای غیر طبیعی کبد کمک می کند. بنابراین آن را در رژیم غذایی خود بگنجانید.
- سبزیجاتی مانند اسفناج، کلم بروکسل و کلم پیچ علاوه بر کمک به درمان کبد چرب می تواند جهت کاهش وزن نیز موثر باشد.
- ماهی های چرب مانند ماهی سالمون، ساردین، تونا و قزل آلا منبع غنی از اسید های چرب امگا3 می باشند.اسیدهای چرب امگا3 سبب کاهش سطح چربی کبد و کاهش تورم می شوند.
- لبنیات حاوی میزان بالای پروتئین می باشند که می توانند آسیب های وارده به کبد را کاهش دهند.
- دانه های آفتابگردان حاوی مقدار زیای ویتامین E است که یک آنتی اکسیدان قوی جهت حفاظت از کبد در برابر آسیب های بیشتر است.
- مصرف چای سبز سبب کاهش ذخیره چربی در کبد و بهبود عملکرد آن خواهد شد.
- میزان مصرف شکر، نمک، چربی های اشباع، کربوهیدرات های تصفیه شده را کم کنید.
- آب زیاد بنوشید؛ سعی کنید هر ساعت مقداری آب بخورید.
نتیجه
دردهای کبدی ممکن است نشانه های یک بیماری جدی در کبد باشد. این عضو بدن یکی از مهمترین عملکرد ها را در بدن دارد. چنانچه نشانه هایی از درد و یا بیماری در کبد مشاهده کردید سریعا به یک متخصص مراجعه کنید. پیشنهاد ما به شما این است که با رعایت نکات ساده و اصلاح سبک زندگی از بروز بیماری های کبد جلوگیری کنید.