از آنجایی که سیکل قاعدگی عملکرد درست هورمون ها را نشان می دهد، داشتن چرخه قاعدگی منظم به این معنیست که بدن شما سالم است. با این حال، شرایطی وجود دارد که باعث می شود سیکل قاعدگی منظم یک خانم مختل شود. این اختلال معمولا با نام آمنوره شناخته می شود. عواملی مثل ورزش بیش از حد، بیماری ها و شرایط پزشکی، کاهش وزن ناگهانی و حتی استرس می توانند باعث عقب افتادن یک یا حتی چند دوره پریود شوند.
استرس چطور روی پریود خانم ها تاثیر می گذارد؟
استرس در ترشح طبیعی، به موقع و منظم گنادوتروپین تداخل ایجاد می کند. این اتفاق به طور کلی روی غدد هیپوتالاموس و به نوبه خود روی چرخه قاعدگی تاثیر می گذارد. با این حال افراد مختلف به روش های مختلفی با استرس کنار می آیند و همین کنار آمدن، روی اینکه استرس چقدر چرخه قاعدگی را تحت تاثیر قرار بدهد موثر است.
وقتی بدن در معرض استرس مداوم یا بیش از حد قرار می گیرد، هورمون های استرس یعنی کورتیزول و آدرنالین آزاد می شوند. آدرنالین سطح انرژی شما را بالا می برد؛ مثلا باعث می شود تا دیر وقت بیدار بمانید و درس بخوانید. از طرف دیگر، هورمون کورتیزول عملکرد مغز را افزایش می دهد و عملکردهایی را که بدن در آن لحظه غیر ضروری می داند را کند یا متوقف می کند. برخی از این عملکردها شامل روند هضم و رشد سلولی است.
استرس و قاعدگی
استرس ناگهانی یا حتی طولانی مدت روی هورمون های تولید مثل تاثیر زیادی می گذارد. استرس معمولا روی نحوه عملکرد تخمدان ها در ساخت استروژن و پروژسترون تاثیر منفی می گذارد. علاوه بر به تعویق انداختن دوره پریود، استرس از چند راه دیگر نیز روی چرخه قاعدگی افراد تاثیر می گذارد.
- پریود دیرتر از موعد: این اتفاق زمانی می افتد که تخمک ها رشد می کنند و تخمدان ها استروژن تولید می کنند اما زمان تخمک گذاری بیش از حد طول می کشد. در چنین مواردی، بخش اول چرخه قاعدگی بیشتر طول می کشد و برای همین قاعدگی دیر اتفاق می افتد (این اتفاق به الیگومنوره معروف است). به این ترتیب به دلیل اثر استرس روی هورمون های تولید مثل، حدود 12تا 14روز بعد از تخمگ گذاری خونریزی اتفاق می افتد.
- پریود نشدن: این اتفاق زمانی رخ می دهد که تخمدان ها استروژن کمی تولید می کنند. به این ترتیب، پوشش رحم اصلا رشد نمی کند و در نتیجه سیکل قاعدگی اتفاق نمی افتد (معروف به آمنوره هیپوتالاموس)، چون رحم پوششی ندارد که فرو بریزد و خونریزی رخ بدهد. این مساله یکی از نتایج رایج استرس است.
- پریود نامنظم: در چنین مواردی تخمک ها رشد می کنند و تخمدان ها هم استروژن کافی تولید می کنند اما تخمگ گذاری اتفاق نمی افتد. در این حالت پوشش رحم در نهایت فرو می ریزد و سرانجام از بین می رود. ممکن است خونریزی خیلی زود یا حتی دیر اتفاق بیفتد. علاوه بر این ممکن است مدتی پریود نشوید. میزان خونریزی نیز معمولا به میزان تحریک پوشش داخلی رحم توسط استروژن بستگی دارد.
تأثیر استرس روی هورمون های تولید مثل
به خاطر تغییر در الگوی ترشح هورمون GnRH (گنادوتروپین) و در واکنش به این تغییر، غده هیپوفیز هورمون های تولید مثل کمتری (هورمون لوتئینی(LH) و هورمون تحریک کننده فولیکول (هورمون FSH )) ترشح می کند. این دو هورمون هیپوفیزی برای عملکرد طبیعی تخمدان ها و ایجاد یک چرخه قاعدگی عادی و منظم بسیار مهمند.
وقتی میزان هورمون LH و FSH در بدن کم می شود، تخمدان ها نمی توانند استروژن کافی تولید کنند و یا تخمک گذاری کنند. همین مساله به نوبه خود باعث تغییر در چرخه قاعدگی شما می شود.
استرس چطور روی غده هیپوتالاموس تاثیر می گذارد؟
بدن معمولا با ترشح هورمون های استرس از جمله هورمون کورتیزول از غدد آدرنال، به هر نوع استرسی پاسخ می دهد. به نظر می رسد که این هورمون درگیر اثرات استرس روی غدد هیپوتالاموس می شود. یكی از اصلی ترین راه های سازگاری بدن انسان برای محافظت از خود هنگام مواجهه با فشارهای شدید، توقف یا تاخیر در عملکرد تولید مثل است. بنابراین بعید به نظر می رسد که یک خانم در زمان استرس شدید مثل جنگ، قحطی و حتی استرس های امروزی باردار شود.
هورمون کورتیزول به غده هیپوتالاموس سیگنال می دهد تا عملکردهای غیر حیاتی بدن مثل تولید مثل را کند کند. از طرف دیگر، آدرنالین که آن هم یک هورمون استرس محسوب می شود بدن را آماده می کند تا در شرایط استرس زا زنده بماند. تحقیقات انجام شده در ژورنال باروری و استریت در سال 1997 نشان داده اند که معمولا میزان هورمون کورتیزول در بدن زنان مبتلا به آمنوره ناشی از استرس در مقایسه با افراد سالم بیشتر است.
اثر کورتیزول
وقتی بدن کورتیزول اضافی تولید می کند، بخش هایی از مغز در واکنش به این اتفاق عملکردهای تولید مثلی مثل چرخه قاعدگی غیر ضروری تلقی می کند. هورمون کورتیزول معمولا به مغز سیگنال می دهد تا از انتشار هورمون های تولید مثل پروژسترون و استروژن جلوگیری کند. هر دوی این هورمون ها برای تحریک چرخه قاعدگی ضروری هستند و بدون آنها قاعدگی رخ نمی دهد.
استرس لزوما منجر به قطع کامل چرخه قاعدگی نمی شود. بسته به چرخه هورمونی فرد و میزان استرسی که تحمل می کند، این استرس می تواند عوارض مختلفی از خونریزی قبل از موعد گرفته تا کاهش میزان خونریزی و یا کوتاه شدن زمان پریود ایجاد کند. این اتفاقات به بدنتان اجازه نمی دهد تا همه عملکردهایش را به طور طبیعی انجام بدهد.
اگر استرس انقدر زیاد باشد که بتواند روی قاعدگی تاثیر بگذارد، احتمالا باعث بروز اختلال در کارکردهای بدن نیز می شود؛ بنابراین خیلی مهم است که سطح استرستان را کاهش بدهید تا بدن به عملکرد طبیعی اش برگردد.
مدیریت استرس
اگر استرس دلیل اصلی نامنظمی یا قطع پریود شماست، پس مدیریت و کاهش استرس می تواند چرخه قاعدگی تان را به حالت عادی برگرداند. در ابتدا باید منابع و عوامل استرستان را پیدا کنید و بعد برای از بین بردن یا کنترل آنها قدم بردارید. اگر نمی توانید منابع استرستان را تغییر بدهید باید یاد بگیرید چطور با آنها کنار بیایید تا اثرات استرس روی غده هیپوتالاموس را کاهش بدهید.
هر کدام از تکنیک های مدیریت استرس می تواند تفاوت چشمگیری ایجاد کند، به شرط اینکه آنها را یاد بگیرید و تا زمانی که پریودتان منظم شود مرتب از آنها استفاده کنید. فقط کافیست از تکنیک هایی مثل مدیتیشن، تجسم یا آرامش عضلانی منفعل استفاده کنید.
- چند نکته کاملا موثر برای توقف کامل نگرانی دائمی (راهنمای خود درمانی)
- در اینجا بهترین روشهای مدیریت استرس توضیح داده شده اند!
از نظر علمی ثابت شده که روش های آرامش بخش قادرند پاسخ فیزیولوژیك بدن به استرس را تغییر بدهند. اگر تکنیک های ریلکسیشن هم نتوانست سیکل قاعدگی تان را منظم کند باید به پزشک مراجعه کنید.
پیامدهای سیکل قاعدگی غیر طبیعی
- پریود نشدن (آمنوره هیپوتالاموس): اگر سیکل قاعدگی شما به خاطر کمبو استروژن بیشتر از 6 ماه به تاخیر بیفتد، استخوان هایتان شروع به نازک شدن می کنند و این مساله شما را در معرض پوکی استخوان قرار می دهد.
- پریود دیر هنگام یا نامنظم: این اتفاق می تواند باعث رشد غیر طبیعی سطح رحم شود و به نوبه خود شما را در معرض خطر ابتلا به سرطان رحم قرار بدهد. این شرایط زمانی رخ می دهدک که دوره پریود شما به طور مداوم برای 3 دوره به تعویق بیفتد یا برای 3 دوره یا بیشتر پریود نشوید.
خونریزی شدید یا بیشتر از 10 روز نیز می تواند نشانه پوشش غیر طبیعی رحم باشد.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
استرس در هر اندازه ای می تواند پریود شما را نامنظم کند یا به تاخیر بیندازد. تأثیرات و همچنین ماندگاری استرس به میزان استرسی که تحمل می کنید و نحوه کنار آمدنتان با آن بستگی دارد. در صورت وجود مشکل مطمئن شوید که باردار نیستید و یا با پزشکتان مشورت کنید.
اگر باردار نیستید باید سه دوره پریود و هر نوع علائم مربوط به آن را داشته باشید. اگر چرخه قاعدگی تان غیر طبیعی است در صورت لزوم به پزشک مراجعه کنید تا ارزیابی های اولیه که شامل معاینه ساده یا آزمایش های هورمونی است برای شما انجام شود.
با اپلیکیشن چرب زبان، هر زبانی رو فقط با روزانه 5 دقیقه گوش دادن، توی 80 روز مثل بلبل حرف بزن! بهترین متد روز، همزمان تقویت حافظه، آموزش تصویری با کمترین قیمت ممکن!
