قرص ویتاگنوس (ویتکس) بر بسیاری از هورمون ها که در چرخه تولید مثل زنان دخیل هستند، تاثیر می گذارد. این دارو همچنین به عنوان حفاظت در برابر نیش حشرات و انواع خاصی از سرطان ها تجویز می شود. ادامه مطلب را بخوانید تا با جدیدترین اطلاعات پزشکی راجع به قرص ویتاگنوس و عوارض جانبی آن آشنا شوید.
ویتکس (Vitex) یا پنج انگشت نام گیاهیست که در طب گیاهی از آن استفاده می شود. این گیاه که نام علمی آن Vitex agnus-castus است به نام های دیگری مثل پاکدامنی یا بنگرو هم معروف است و از خواص آن برای درمان بیماری های مرتبط با سلامت زنان استفاده می کنند. مکمل های ویتکس اکثرا حاوی عصاره این گیاه یا دانه های آن هستند.
مصرف مکمل های ویتکس از راه های مختلف روی میزان ترشح هورمون ها تاثیرگذار است. به عنوان مثال مصرف این مکمل باعث افزایش ترشح هورمون لوتئینه کننده می شود و در نتیجه سطح پروژسترون یعنی همان هورمونی که نقش مهمی در تنظیم سیکل قاعدگی ایفا می کند را در بدن افزایش می دهد. علاوه بر این ویتکس روی میزان پرولاکتین تاثیر می گذارد. پرولاکتین هورمونیست که باعث رشد سینه ها در خانم ها می شود و در تولید شیر هم دخیل است.
همچنین بخوانید: قرص کلومیفن -فواید ناباروری و دوقلوزایی، عوارض، نحوه استفاده (تحقیقات جدید)
فواید مصرف ویتکس
در واقع «گیاه ویتکس» یا پنج انگشت یکی از درمان های سنتی و بسیار قدیمی برای درمان انواع و اقسام بیماری های زنان مثل خونریزی پس از زایمان است. از آنجایی که مصرف ویتکس میل جنسی را سرکوب می کند به آن «گیاه پاکدامنی» هم گفته می شود. در علم پزشکی از ویتکس اغلب برای درمان موارد زیر استفاده می شود:
- سندروم پیش از قاعدگی (PMS)
- آکنه
- بیماری فیبروکیستیک سینه
- ناباروری در خانم ها
- خونریزی شدید و غیر عادی هنگام قاعدگی
- علائم یائسگی
- هایپر پلازی خوشخیم پروستات
- میگرن
- بیماری های مفاصل
علاوه بر این گفته می شود که مصرف ویتکس می تواند باعث افزایش ترشح شیر در مادران شیرده شود.
با وجود اینکه مطالعات بالینی کمی در مورد اثرات مصرف ویتکس موجود است اما تحقیقات نشان می دهند که استفاده از این گیاه از بدن در مقابل برخی بیماری ها محافظت می کند. در ادامه این مطلب به برخی از موارد مصرف و مزایای ویتکس اشاره می کنیم.
مطلب مشابه: آمپول پروژسترون، عوارض، دوز مصرف، بارداری و همه نکات مهم دیگر
سندروم پیش از قاعدگی
طبق گزارشات منتشر شده در مجله Planta Medica در سال 2013، محققان 12 آزمایش بالینی درباره اثرات مصرف ویتکس روی سلامت زنان که قبلا منتشر شده بودند را دوباره بررسی کردند. بر خلاف وجود برخی محدودیت ها در زمان انجام این بررسی اما نتایج نشان دادند که مصرف ویتکس در درمان سندروم پیش از قاعدگی مفید است.
در یکی دیگر از تحقیقات که در سال 2014 روی 60 زن بین 18 تا 44 ساله انجام شد مشخص شد که اگر در سه دوره قاعدگی روزی یکبار ویتکس مصرف شود علائم سندروم پیش از قاعدگی مثل نفخ، سردرد، تحریک پذیری و مشکلات پوستی به شدت کاهش پیدا می کنند.
علائم یائسگی
در بررسی های انجام شده در سال 2009 دانشمندان به شواهدی دست یافتند که نشان می داد مصرف ویتکس می تواند علائم یائسگی را کاهش دهد. با این حال برای اثبات این قضیه به مطالعات و بررسی های بالینی دقیق تری نیاز است.
ناباروری
طبق مطالعات انجام شده در سال 2006 مصرف مکمل های غذایی حاوی ویتکس، چای سبز، ال آرژنین، ویتامین های مختلف از جمله فولات و برخی مواد معدنی به بهبود قدرت باروری زنان کمک می کند.
این تحقیق روی 93 زن که بین 24 تا 42 سال سن داشتند و برای 6 تا 36 ماه اقدام به باروری شان موفقیت آمیز نبود انجام گرفت. در طول 3 ماه روند تحقیق 26% از شرکت کنندگانی که ویتکس دریافت کرده بودند باردار شدند و این در حالیست که فقط 10% از کسانی که دارو دریافت کرده بودند موفق به بارداری شدند. این یافته ها نشان می دهند که مکمل های ویتکس می تواند به عنوان یک مکمل در کنار درمان های معمولی ناباروری استفاده و یا جایگزین آنها شود.
حتماٌ بخوانید: قرص ریلایف (مشکلات قاعدگی)، ترکیبات، موارد استفاده و همه نکات مهم دیگر
عوارض جانبی احتمالی مصرف ویتکس
مصرف ویتکس ممکن است باعث بروز عوارض جانبی زیر شود:
- خونریزی بین دوره های قاعدگی
- خشکی دهان
- ریزش موی سر
- سر درد
- ناراحتی های گوارشی خفیف
- تهوع
- ضربان قلب
- بثورات پوستی
مصرف ویتکس برای خانم های باردار و شیرده ممنوع است. علاوه بر این افرادی که مبتلا به بیماری های حساس به هورمون مثل اندومتریوز، فیبروئید رحم، سرطان سینه، تخمدان و یا پروستات هستند نباید ویتکس مصرف کنند.
از آنجایی که ویتکس روی سطح دوپامین انتقال دهنده عصبی اثر می گذارد، مبتلایان به پارکینسون، اسکیزوفرنی و یا هر بیماری دیگری که تحت تاثیر میزان دوپامین قرار دارد نباید از این دارو استفاده کنند مگر اینکه پزشک اجازه بدهد. گذشته از اینها نگرانی هایی هم در این خصوص وجود دارد که ممکن است مصرف ویتکس اثر داروهای ضد بارداری خوراکی یا اثر هورمون درمانی جایگزینی را کاهش بدهد.
همچنین بخوانید: داروی پروژسترون-فواید، عوارض، نحوه استفاده و سایر نکات مهم
مقدار و نحوه مصرف ویتکس
شواهد علمی کافی برای تعیین مقدار مصرف مشخص و ثابت درباره ویتکس وجود ندارد و در واقع در تحقیقات علمی انجام شده روی اثرات این گیاه از دوزهای مختلف آن استفاده شده است.
به عنوان برای درمان سندروم پیش از قاعدگی مصرف روزانه 20 تا 40 میلی گرم ویتکس برای مدت 8 هفته توصیه می شود. برای درمان سایر اختلالات گفته شده نیز 4 تا 20 میلی گرم عصاره ویتکس تجویز می شود.
مقدار مصرف مناسب برای فرد بستگی به عواملی مثل سن، بیماری تحت درمان و عصاره خاصی که استفاده می شود دارد؛ بنابراین بهترین کار قبل از مصرف ویتکس و هر داروی دیگری مشاوره با پزشک است.
اشکال دارویی ویتکس
ویتکس اغلب به شکل کپسول گیاهی در داروخانه ها قابل دسترس است. موسسه ملی بهداشت آمریکا (NIH) توصیه می کند اگر قصد خرید مکمل های ویتکس و یا هر مکمل گیاهی دیگری را دارید حتما قبل از مصرف برچسب حاوی ترکیبات تشکیل دهنده دارو که شامل اطلاعات مهمی مثل میزان مواد فعال، افزودنی ها و طعم دهنده های استفاده شده در مکمل است را مطالعه کنید. علاوه بر این توصیه می شود که همیشه محصولی خریداری کنید که مورد تایید وزارت بهداشت باشد تا از بروز مشکلات احتمالی جلوگیری شود.
در ادامه بخوانید: 7 اشتباه رایج که درمان آکنه پوست را کند می کند+ راه حل (از زبان فوق تخصص)
