آیا پودر سیاه دانه سمی است؟ نتایج جدیدترین تحقیقات را بخوانید

صحبت هایی در محافل پزشکی در مورد سمی بودن پودر سیاه دانه وجود دارد و در سایت های مختلف اینترنت هم مقالاتی بی پایه و اساس در این باره نوشته شده است که ما در این مطلب حاصل جدیدترین تحقیقات در این باره را در اختیار شما قرار می دهیم.

اطلاعات کلی

سیاه دانه یک گیاه است. انسانها از 2000 سال پیش از خواص دارویی آن استفاده میکردند. جالب است بدانید این گیاه حتی در قبر پادشاه توت نیز پیدا شد. از لحاظ تاریخی، سیاه دانه برای سردرد، دندان درد، گرفتگی بینی، آسم، آرتروز و کرمهای روده ای استفاده میشده است. این گیاه همچنین برای درمان چشم صورتی که التهاب ملتحمه یا کنژنکتیویت (conjunctivitis) نیز خوانده می‌شود (قرمزی و التهاب غشای شفاف پوشاننده سفیدی چشم و غشای بخش داخلی پلک)، عفونت و انگل استفاده شده است. امروزه از سیاه دانه برای آسم، دیابت، فشارخون بالا و بسیاری از شرایط دیگر استفاده میشود.

نحوه ی عملکرد آن چیست؟

شواهدی مبنی براینکه سیاه دانه به تقویت سیستم ایمنی بدن، مبارزه با سرطان، پیشگیری از بارداری، کاهش تورم و کاهش واکنشهای آلرژیک باعمل کردن بعنوان آنتی هیستامین، کمک میکند وجود دارد؛ اما لازم به ذکر است که هنوز اطلاعات کافی درمورد تاثیر این موارد بر انسان وجود ندارد.

حتما بخوانید: آموزش گام به گام جدیدترین و ساده ترین روش طرز تهیه روغن سیاه دانه

آیا پودر سیاه دانه سمی است؟

سیاه دانه اگر به مقدار کم بصورت خوراکی استفاده شود مانند طعم دهنده ی غذا، به احتمال زیاد برای بیشتر افراد بیخطر است. پودر و روغن سیاه دانه وقتی برای مقادیر پزشکی کوتاه مدت استفاده شوند احتمالا بیخطر هستند. اطلاعات کافی درمورد مقادیردارویی بیشتر در دسترس نیست. سیاه دانه وقتی بصورت خوراکی مصرف شود یا روی پوست قرار گیرد، موجب ایجاد دانه های آلرژیک میگردد. وقتی خورده شود، ممکن است موجب ناراحتی معده، استفراغ و یا یبوست شود. همچنین میتواند احتمال تشنج را در برخی افراد بالا ببرد. بنابراین می توان گفت که مصرف بیش از حد آن یا مصرف آن در کودکان می تواند سمی باشد (مقدار و نحوه مصرف صحیح آن را در ادامه همین مطلب می خوانید) ولی قبل از آن در ویدیوی زیر از زبان دکتر ضیایی نحوه مصرف پودر سیاه دانه را بشنوید:

موارد احتیاطی و توصیه های ویژه:

دوران بارداری و شیردهی: استفاده از پودر سیاه دانه در غذا در دوران بارداری بنظر ایمن است؛ اما استفاده مقادیر بیشتر دارویی به احتمال زیاد ناسالم است. سیاه دانه از انقباضات رحمی جلوگیری یا باعث کند شدن آن میشود.

درمورد استفاده از سیاه دانه در دوران شیردهی اطلاعات زیادی در دسترس نیست پس از مصرف آن اجتناب کنید.

کودکان: سیاه دانه در صورتیکه به مقدار توصیه شده و بصورت خوراکی درکوتاه مدت مصرف شود، برای کودکان احتمالا بیخطر است.

اختلالات خونریزی: سیاه دانه میتواند انعقاد و لخته شدن خون را کاهش دهد و خطرابتلا به خونریزی را افزایش دهد. در تئوری، سیاه دانه ممکن است اختلالات خونریزی را بدتر کند.

دیابت: سیاه دانه در برخی افراد سطح قند خون را پایین می آورد. اگر دیابت دارید، علایم قندخون پایین (hypoglycemia) و سطح قندخون خودتان را با دقت بررسی کنید و سپس از سیاه دانه استفاده نمایید.

حتما بخوانید: 14 تا از فواید و مضرات کیوی طبق تحقیقات 2019 که شما را متعجب میکنند!

فشارخون پایین: سیاه دانه ممکن است فشارخون را پایین بیاورد. از نظرتئوری، سیاه دانه میتواند موجب کاهش زیاد فشارخون در افرادی که فشارخون پایین دارند، بشود.

جراحی: سیاه دانه ممکن است لخته شدن خون و قند خون را پایین بیاورد و موجب خواب آلودگی در برخی افراد گردد. از نظر تئوری، سیاه دانه ممکن است موجب افزایش خطرخونریزی شود و با داروهای کنترل قندخون و بیهوشی قبل و بعد از جراحی تداخل پیدا کند. پس مصرف سیاه دانه را حداقل 2 هفته قبل از یک عمل جراحی مشخص شده متوقف کنید.

اما سیاه دانه اگر به درستی مصرف شود می تواند خواص زیادی هم داشته باشد (میزان صحیح مصرف آن در ادامه همین مطلب نوشته شده است)

موارد استفاده و اثربخشی

احتمال تاثیر سیاه دانه برموارد زیر وجود دارد:

آسم: تحقیقات نشان میدهند که استفاده خوراکی از سیاه دانه به همراه داروهای آسم میتواند سرفه، خس خس سینه و عملکرد ریه را در برخی افراد مبتلا به آسم بهبود بخشد؛ اما این فقط مربوط به افرادی ست که قبل از درمان عملکرد بسیارکم ریه داشتند و اینطور بنظر میرسد که عملکرد آن به اندازه ی سالبوتامول و تئوفیلین نیست.

دیابت: تحقیقات اولیه نشان میدهد که مصرف پودر سیاه دانه میتواند سطح قندخون افراددیابتی را بهبود بخشد. سیاه دانه همچنین سطح کلسترول خون افراد دیابتی راهم بهبود میبخشد. میزان مصرف 2 گرم برروز سیاه دانه میتواند مفید باشد.

فشارخون بالا: تحقیقات نشان میدهد که مصرف کمی سیاه دانه به کاهش فشارخون کمک میکند.

بهبود عملکرد اسپرم: تحقیقات نشان میدهند که مصرف روغن سیاه دانه باعث افزایش تعداد اسپرم ها و سرعت حرکت آنها در مردان نابارور میشود.

دردپستان (mastalgia): تحقیقات نشان میدهند که استفاده از ژلهایی که حاوی سیاه دانه است، درد پستان در دوران قاعدگی زنان را کاهش میدهد.

حتما بخوانید: جدیدترین خواص و نحوه مصرف روغن سیاه دانه برای لاغری در کمترین زمان

شواهد ناکافی درمورد اثربخشی سیاه دانه برای موارد زیر وجود دارد:

نوعی سرطان خون (لوسمی حاد لنفوبلاستیک): مصرف سیاه دانه در طول درمان این نوع سرطان احتمال درمان را افزایش میدهد؛ اما بقای کلی رابهبود نمیبخشد.

تب یونجه (رینیت آلرژیک): تحقیقات اولیه نشان میدهد که استفاده از روغن سیاه دانه روزانه میتواند علایم آلرژی را در افراد مبتلا به تب یونجه بهبود بخشد.

خارش و التهاب پوستی (اگزما): تحقیقات اولیه حاکی از این است استفاده از روغن سیاه دانه میتواند علایم افراد مبتلا به خارش و التهاب پوستی را بهبود بخشد. ولی استفاده از پماد روغن سیاه دانه، بنظرنمیرسد کمک کننده باشد.

بیماری هایی که به تیروئید حمله میکنند (autoimmune thyroiditis): مصرف سیاه دانه موجب بهبود برخی از عملکردهای تیروئید (نه همه ی آنها) در افراد مبتلا به بیماری تیروئیدیت هاشیموتو (تیروئیدیت هاشیموتو نوعی التهاب مزمن تیروئید است که به علت نوعی بیماری خودایمنی به وجود می‌آید و در آن انواعی از سلول‌ها و پادتن‌ها در پاسخ ایمنی دخالت دارند) میگردد.

خشک شدن بینی: تحقیقات اولیه نشان میدهد که استفاده از اسپری های بینی حاوی روغن سیاه دانه میتواند خشکی، انسداد و پوسته پوسته شدن بینی را در بیماران سالخورده با سوزش بینی کاهش دهد.

سوء هاضمه: بنظر میرسد استفاده از محصولی که حاوی روغن سیاه دانه، عسل و آب است، علایم سوء هاضمه را کاهش دهد. اینکه این بهبود در اثر سیاه دانه یا ترکیبات دیگر محصول است، مشخص نیست.

تشنج (صرع): تحقیقات اولیه حاکی از آن است که مصرف سیاه دانه میتواند دفعات تشنج در کودکان مبتلا به صرع را کاهش دهد؛ اما استفاده از روغن سیاه دانه بنظر نمیرسد موثر باشد.

زخم معده ناشی از هلیکوباکتر پیلوری (H pylori infection): برخی تحقیقات نشان میدهند که مصرف پودر سیاه دانه بهمراه داروی آمپرازول میتواند گونه ی خاصی از باکتری (هلیکوباکتر) که باعث زخم معده میشود را نابود کند؛ اما همه ی دوزها موثر نیستند.

حتما بخوانید: 12 تا از بدترین مضرات چای سیاه که احتمالا نمیدانستید (حتما بخوانید)

کلسترول بالا: تحقیقات اولیه نشان میدهند که مصرف سیاه دانه خرد شده میتواند باعث کاهش کلسترول بد و افزایش کلسترول خوب گردند و همچنین چربی خون تری گلیسرید را در افرادی که درمرز کلسترول خون بالا هستند کاهش دهد.

سندروم متابولیک: تحقیقات اولیه حاکی از این است که مصرف محصول روغن سیاه دانه روزی دو بار بمدت 6 هفته، کل کلسترول، کلسترول بد و قندخون را در افراد مبتلا به سندروم متابولیک کاهش میدهد.

سمیت متوتروکسات: تحقیقات اولیه نشان میدهد که استفاده از سیاه دانه میتواند آسیب کبدی ناشی از داروی خاصی که برای درمان سرطان کودکان مبتلا به لوسمی استفاده میشود را کاهش دهد.

از بین بردن علایم مربوط به ترک اعتیاد: تحقیقات اولیه حاکی از این است که استفاده از عصاره ی سیاه دانه 3 بار در روز بمدت 12 روز میتواند علایم ترک اعتیاد را کاهش دهد.

آرتروز: تحقیقات اولیه نشان میدهد که استعمال روغن سیاه دانه برروی زانو بمدت 3 هفته میتواند به کاهش درد زانو ناشی از آرتروز کمک کند.

رماتیسم مفصلی: تحقیقات اولیه حاکی از آن است که استفاده ی روغن سیاه دانه، درد و سفتی را در افراد مبتلا به رماتیسم مفصلی که ازقبل متوتروکسات مصرف کردند را بهبود میبخشد.

گلودرد و ورم لوزه ها (tonsillopharyngitis): تحقیقات اولیه نشان میدهند که ترکیب chanca piedra بهمراه سیاه دانه به مدت 7 روز، درد گلو و تورم لوزه ها را بهبود میبخشد.

همچنین موارد دیگری که هنوز درباره خود سیاه دانه و پودر آن از نظر علمی ثابت نشده اند ولی طب سنتی به آن باور دارد شامل موارد زیر است:

• کنترل بارداری
• تقویت سیستم ایمنی
• برونشیت
• پیشگیری از سرطان
• سرفه
• مشکلات هضم مانند گاز روده و اسهال
• آنفولانزا
• سردرد
• افزایش میزان شیرپستان
• اختلالات قاعدگی

میزان مصرف سیاه دانه برای بی خطر بودن

دوزهای زیر در تحقیقات علمی مطالعه شده است.

حتما بخوانید: یک سوال مهم! برای بهترین نتیجه، سیاه دانه را چگونه و کی مصرف کنیم؟

بصورت خوراکی:

• برای آسم: روزانه 2 گرم بذر سیاه دانه به مدت 12 هفته توصیه میشود. همچنین 500 میلیگرم روغن سیاه دانه دوبار در روز به مدت 4 هفته مصرف میشود. علاوه برآن 15 میلی لیتر/ کیلوگرم عصاره ی سیاه دانه روزانه بمدت 3 ماه استفاده میشود. دوز منفرد 50 تا 100 mg/kg نیز استفاده شده است.
• برای دیابت: 1 گرم پودر سیاه دانه دوبار در روز به مدت 12 ماه استفاده میشود.
• برای فشارخون بالا: 0.5 تا 2 گرم پودر سیاه دانه روزانه بمدت 12 هفته استفاده میشود. همچنین 100-200 میلی گرم روغن سیاه دانه دوبار در روز به مدت 8 هفته استفاده میشود.
• برای بهبود عملکرد اسپرم: 2.5 میلی گرم روغن سیاه دانه دوبار در روز به مدت 2 ماه استفاده میشود. (بهبود کیفیت اسپرم مردان   بهبود کیفیت اسپرم زنان)
• برای درد پستان: یک ژل حاوی 30 درصد روغن سیاه دانه روزانه برروی سینه برای دو چرخه ی قاعدگی استفاده شود.