رادیوتراپی یا پرتودرمانی، روشی برای از بین بردن سلولهای سرطانی است. در رادیو تراپی به قسمت خاصی از بدن، اشعه صاتع می شود. طی این فرایند، سلولهای سرطانی آسیب می بینند و بجای آنها سلول های طبیعی بهبود و رشد می یابند. در این مطلب می خواهیم نتایج آزمایشات جدید کارشناسان را در مورد رادیوتراپی و عوارض آن بیان کنیم. همچنین شما را با هزینه این روش درمانی، مقایسه با شیمی درمانی و نکات دیگر در این زمینه آشنا می کنیم.
پرتودرمانی (رادیوتراپی) چیست؟
در پرتو درمانی برای از بین بردن سلولهای سرطانی از امواج یا ذرات پرانرژی مثل اشعه ایکس، اشعه گاما، ذرات الکترون و یا پروتون استفاده میشود. سلولها به صورت نرمال رشد میکنند و با تقسیم شدن باعث تشکیل سلولهای جدید میشوند.
در پرتو درمانی از رشد و تقسیمشدن سلولهای سرطانی جلوگیری میشود و این امر باعث از بین رفتن این سلولها میشود. البته ممکن است سلولهای سالم مجاور سلولهای سرطانی نیز آسیب ببینند اما پس از فرایند درمانی این سلولها بهبود مییابند.
همچنین بخوانید: پرتو درمانی چیست؟ عوارض، هزینه مقایسه با شیمی درمانی و نکات مهم
برخلاف شیمی درمانی که تمام بدن تحت تأثیر داروهای ضد سرطان قرار میگیرد، پرتودرمانی یک درمان موضعی محسوب میشود. در اکثر موارد تنها قسمتی از بدن که آسیب دیدهاست تحت درمان قرار میگیرد. در برخی روشهای پرتودرمانی از مواد رادیواکتیو بصورت دهانی یا انتقال از طریق رگها استفاده میشود. حتی در این روش نیز که دارو در بدن گردش مییابد تنها در محلی که تومور وجود دارد ماده رادیواکتیو تأثیر میگذارد.
چه کسانی باید پرتو درمانی کنند؟ اکثر افرادی که مبتلا به سرطان هستند تحت پرتودرمانی قرار میگیرند.
اهداف پرتودرمانی
در پرتو درمانی تمام بدن تحت تأثیر پرتو قرار نمیگیرد، بنابراین استفاده از این روش در مواردی که سرطان در کل بدن پخششده است، چندان مفید نیست. با این وجود پرتودرمانی یکی از روشهای موثر برای درمان انواع سرطانها است.
1-درمان سرطان در مرحله اولیه: برخی سرطانها نسبت به پرتو حساسیت دارند. در این موارد پرتو درمانی باعث کوچکشدن یا از بین رفتن سرطان میشود. در برخی موارد، ممکن است قبل از پرتودرمانی، از شیمی درمانی استفاده شود.
در برخی موارد خاص که سرطان هم توسط جراحی و هم توسط پرتو قابل درمان است، ممکن است پرتودرمانی گزینه مناسبتری باشد. به این علت که پرتو آسیب کمتری به بدن واردکرده و عضو تحت تأثیر پرتو، پس از اتمام فرایند درمان بدون آسیب باقی میماند.
در برخی موارد، شیمی درمانی و پرتودرمانی بهصورت همزمان مورد استفاده قرار میگیرند. برخی داروهای شیمیایی با افزایش حساسیت سلولهای سرطانی نسبت به پرتو، باعث تأثیر گذاری بیشتر پرتو درمانی میشوند؛ اما زیان استفاده همزمان از این دو روش درمانی عوارض جانبی شدیدتر آن است.
2- جلوگیری از برگشت سرطان: سرطان قابلیت پخششدن در بدن را دارد. دکترها معتقدند همواره چند سلول سرطانی در بدن پخششده است که توسط MRI و CT اسکن نیز قابل شناسایی نیستند. در برخی موارد، ناحیهای که قابلیت دریافت سلولهای سرطانی دارد را میتوان قبل از رشد و تبدیلشدن به تومور توسط پرتو درمانی، درمان نمود. برای مثال، افرادی که سرطان ریه دارند، به سر آنها پرتو میتابانند زیرا برخی از سرطانهای ریه میتوانند به مغز انسان پخش شوند.
3- درمان عوارض ناشی از سرطان: برخی مواقع سرطان به حدی گسترش مییابد که درمان آن سخت میشود. با این وجود میتوان برخی تومورها را کوچک نمود و باعث تسکین فرد بیمار شد. پرتو درمانی میتواند باعث تسکین درد، مشکل غذاخوردن، تنفس یا کار نکردن روده بشود.
4- درمان سرطانی که بازگشته است: اگر سرطان برگردد، برای درمان سرطان و یا علایم آن میتوان از پرتودرمانی استفاده نمود. البته استفاده از پرتودرمانی در این شرایط به موارد زیادی بستگی دارد. برای مثال، اگر سرطان به محلی بازگردد که قبلا تحت پرتودرمانی قرارگرفته، با توجه به میزان پرتوی استفاده شده در درمان قبل احتمالا استفاده مجدد از پرتو درمانی در آن ناحیه امکان پذیر نباشد.
حتماً بخوانید: آیا سرطان رحم کشنده است؟ علائم، روش جدید درمان و نکات دیگر
روشهای انجام پرتودرمانی
پرتودرمانی به سه روش انجام میشود:
پرتودرمانی خارجی: از یک دستگاه استفاده میشود که اشعه با انرژی بالا را به سمت تومور میتاباند (دستگاه خارج از بدن قرار دارد).
پرتودرمانی داخلی: در این روش درمانی یک منبع رادیو اکتیو درون بدن و در نزدیکی تومور قرار داده میشود.
پرتو درمانی دارویی: داروهای رادیواکتیو از طریق دهان یا رگها وارد بدن شده و به درمان سرطان کمک میکنند.
نوع روش پرتودرمانی مورد استفاده بستگی به نوع سرطان و محل قرارگیری آن در بدن دارد.
آیا پرتودرمانی باعث سرطان میشود؟
پرتودرمانی به میزان اندکی میتواند خطر ابتلا به یک سرطان دیگر را افزایشدهد. این مورد یکی از عوارض جانبی این روش درمانی است. اگر تیم پزشکی استفاده از پرتودرمانی را توصیه کردند، به این دلیل است که از نظر آنها مزایای پرتو درمانی بیشتر از معایبش است، با این وجود تصمیمگیری نهایی برعهده شماست. پس از آگاهی کامل از مزایا و معایب پرتودرمانی نسبت به انجام یا عدم انجام آن تصمیمگیری کنید.
مطلب مهم: علائم انواع سرطان روده، کشندگی، روش جدید درمان و حقایق جالب
روی حاملگی و باروری تاثیر میگذارد؟
زنان: در هنگام پرتو درمانی نباید حامله شوید زیرا میتواند روی رشد جنین تأثیر بگذارد. اگر حامله شدید، باید تحت نظر دکتر قرار بگیرید.
مردان: اطلاعات چندانی درباره تأثیر مردانی که تحت تأثیر پرتو درمانی هستند روی جنین وجود ندارد. به همین دلیل توصیه میشود مردانی که پرتو درمانی میکنند، زن خود را حامله نکنند.
روند پرتودرمانی
- قبل از درمان، متخصص غدهشناس میزان و نوع پرتوی مورد نیاز را مشخص میکند
- معمولا در هر هفته 5 جلسه درمانی خواهید داشت (متفاوت با توجه به مرحله و نوع سرطان)
- قبل از درمان فرد CT اسکن انجام میدهد تا مکان و اندازه دقیق سرطان مشخص شود
- پس از انجام اسکن روی مکان مورد نظر برای پرتودرمانی علامتی قرار داده میشود
- فرایند درمانی معمولا کوتاه و بیدرد است و فرد پس از انجام جلسه درمانی میتواند به خانه برگردد
- بین هرجلسه درمانی میتوان از اسکن IGRT برای مشخص کردن میزان دقت درمان استفاده نمود
- در پرتودرمانی داخلی، بدون عمل جراحی، لوله یا نوعی سیم درون بدن قرار داده میشود
البته در برخی موارد برای قرار دادن لوله در نزدیکی محل سرطان به انجام جراحی نیاز است. این قطعه ممکن است برای چند دقیقه یا تا آخر عمر درون بدن فرد قرار بگیرد. مادامیکه این لوله درون بدن فرد قرار دارد، شخص باید در بیمارستان باشد زیرا این قطعه میتواند افراد دیگر را در معرض پرتو قرار دهد. البته قطعاتی که تا آخر عمر در بدن باقی میمانند پرتوی چندانی از خود ساطع نمیکنند.
همچنین بخوانید: علایم سرطان سینه، تشخیص، روشهای درمان، مراحل، طول عمر و نکات دیگر
تفاوت شیمی درمانی و پرتودرمانی
در شیمی درمانی از داروهایی شیمیایی استفاده میشود که تمام بدن را تحت تأثیر خود قرارداده و عوارض آن میتواند تمام نقاط بدن را تحت تاثیر قراردهد، درحالیکه در پرتودرمانی، از امواج یا ذرات با انرژی بالا برای درمان مکانی که تحت تأثیر سرطان قرار گرفته است انجام میشود و برخلاف شیمی درمانی تمام بدن را تحت تأثیر خود قرار نمیدهد.
