نام دیگر طحال چیست؟ وظایف آن در بدن و چند نکته مهم

طَحال یا اِسْپُرْز عضوی از دستگاه تورینه‌ای-پوششی (دستگاه رتیکولو اندوتلیال) است. طحال عضو بزرگی است که در نزدیکی معده و شکم قرار دارد اما با سیستم هاضمه و دستگاه گوارش رابطه ای ندارد.مستقیما” در مسیر جریان خون قرار دارد و می تواند در هر کجای دیگر بدن قرار داشته باشد.

در یک انسان سالم و تن درست در هر ثانیه حدود 10 میلین گلبول قرمز از بین می رود.که کار جابه جایی و ترمیم این سلول ها توسط سه عضو مختلف بدن انجام می گیرد.یکی مغز استخوان، دیگری کبد(جگر) و سومی طحال می باشد.گلبول های قرمز اضافی بدن در طحال ذخیره و نگه داری می شوند.سلول های پیر نیز در طحال از بین می روند.

حتما بخوانید: چند علامتی که نشان می دهد سرطان در بدن شما شروع شده است

وظایف طحال در بدن

1- تصفیه خون

اولین و مهم ترین نقش طحال در بدن، عمل تصفیه خون می باشد، نقشی که مشابه به آن را کبد در بدن انجام می دهد. طحال خون را تمیز می کند و گلبول های قرمز آسیب دیده در جریان خون را شناسایی و آنها را از جریان خون خارج می کند.

2- بازیافت خون

اجزای قدیمی سلول های خونی آسیب دیده مانند آهن و هموگلوبین، در طحال بازیافت شده و به مغز استخوان و سیستم گردش خون فرستاده می شوند تا خون سالم در سیستم گردنش خون در جریان باشد. هموگلوبین از مغز استخوان به سیستم گردش خون منتقل می شود و مسئولیت حمل اکسیژن را به عهده دارد.

حتما بخوانید: نشانه هایی در بدن شما که خبر از سکته مغزی می دهند! (بسیار مهم)

3- ذخیره سازی خون

یکی از کارکردهای طحال، ذخیره سازی خون برای بدن است. با توجه به نیاز خونی بدن، طحال می تواند با گشاد و تنگ کردن رگ هایش مقدار خون مورد نیاز بدن را برایش بفرستد. طحال مقداری خون ذخیره شده را در خود نگه می دارد تا هنگامی که بدن در اثر آسیب و جراحت و بیماری، به خون احتیاج پیدا کرد، آن را در اختیارش قرار دهد.

4- حفظ ایمنی بدن

طحال نقش کلیدی در عملکرد سیستم ایمنی بدن ایفا می کند. هنگامی که طحال خون را تصفیه می کند، گلبول های قرمز آسیب دیده در اثر عفونت را خارج می کند. در طی فرایند خارج کردن سلول های قرمز آسیب دیده از گردش خون، طحال گلبول های سفید تولید می کند و آنها نیز با تولید آنتی بادی، سبب از بین رفتن عفونت و باکتری (عوامل بیماری زا) می شوند.

5- تولید لنفوسیت (گلبول سفید خون)

وظیفه دیگر طحال، ساخت گلبول های سفید خون که لنفوسیت نامیده می شوند، می باشد. افراد بدون گلبول سفید، توانایی مقابله با عفونت و باکتری را ندارند. همچنین گلبول های سفید سبب ترمیم قسمت های آسیب دیده بدن می شوند. طحال با همکاری غدد لنفاوی، لنفوسیت هایی تولید می کند تا بدن بتواند با باکتری و ویروس ها بجنگد.

حتما بخوانید: رژیم غذایی متعادل: برای سالم ماندن چه بخوریم و چه نخوریم؟

وظایف طحال در دوران مختلف زندگی

1-در دوران جنینی و در ماه‌های پنجم تا هشتم بارداری، طحال به عنوان یک مرکز خون ساز عمل می‌کند و گلبول‌های سفید و قرمز خون را می‌سازد.

2- پس از تولد، با انتقال مراکز خون سازی به مغز استخوان، این فعالیت طحال خاموش می‌شود. در عین حال، قابلیت تبدیل به بافت‌های خون ساز همواره در طحال باقی می‌ماند و در برخی بیماری‌ها که با درگیرکردن مغز استخوان، باعث مهار ساختن سلول‌های خونی می‌شوند، سلولهای طحال مجدداً شروع به فعالیت خونسازی می‌کنند. این فعالیت، معمولاً فاقد ارزش بالینی است و تنها موجب بزرگ شدن بیش از حد طحال و بروز عوارض ناشی از آن می‌شود.

حتما بخوانید: چه غذاها و خوراکی هایی برای کبد مضر هستند؟(چه غذاهایی مفیدند)

3-در دوران پس از تولد و در سنین کودکی، طحال یک منبع عمده و محل استقرار سلول‌های لنفوسیت B محسوب می‌شود و نقش مهمی را در پاسخ‌های ایمنی بدن ایفا می‌کند. لنفوسیت هایB که در طحال استقرار یافته‌اند، در پاسخ به میکروب‌ها و عوامل خارجی، شروع به ترشح پادتن یا آنتی‌بادی می‌کنند.

ساختمان طحال

طحال از پولپ سفید و پولپ قرمز تشکیل شده‌است. پولپ سفید ماهیت لنفوییدی دارد و شامل قسمت های زیر است:

• فولیکولهای سلول B
• ناحیه حاشیه‌ای در اطراف فولیکول‌ها
• نواحی انباشته از سلول‌های T که آرتریولها را می‌پوشاند.

پولپ قرمز از سینوسها و طناب‌های پولپ تشکیل شده‌است. طحال در گردش پورت واقع شده‌است یعنی خون آن به ورید پورت می‌ریزد. علت این امر مشخص نیست اما شاید فشار خون پایین‌تر سبب آهسته‌تر شدن جریان خون شده و به این ترتیب آسیبی را که به اریتروسیتها وارد می‌شود به حداقل می‌رساند. جریان خون شریان طحالی ۱۵۰ سی‌سی بر دقیقه‌است.

بیماری های رایج مربوط به طحال

1-طحال فرعی

حدود 10 تا 15 درصد از افراد طحال اضافی دارند. طحال دوم معمولاً بسیار کوچکتر است – قطر آن در حدود 1 سانتی متر است. به طور کلی ، هیچ مشکلی در سلامتی ایجاد نمی کند.

2- پارگی طحال

از آنجا که طحال زیر دنده های پایینی قرار دارد، ممکن است در تصادفات با خرد شدن دنده ها، آسیب ببیند و دچار خونریزی شود. در چنین مواردی، اگر شدت جراحت زیاد باشد، ممکن است پزشک معالج برای ممانعت از خونریزی داخلی در شکم، چاره ای جز برداشتن طحال نداشته باشد. البته در یک حالت دیگر هم ممکن است طحال را بردارند و آن، زمانی است که طحال، بیش فعال باشد و بیش از حد مورد نیاز، سلول ها و گلبول ها را از خود بزداید.

حتما بخوانید: چه غذاها و خوراکی هایی برای سلامت قلب مضر هستند؟ (چه غذاهایی مفید)

بدون طحال هم می توان زندگی کرد چرا که در غیاب آن، سیستم لنفاوی کبد بخشی از مسؤولیت طحال را بر عهده می گیرد. ولی با توجه به این که طحال، تصفیه خون و تقویت سیستم ایمنی بدن را بر عهده دارد، کسانی که طحال شان برداشته می شود، باید واکسن ها و داروهای خاصی را دریافت کنند.

3- ورم طحال یا (اسپلنومگالی)

رشد غیر عادی طحال به دلیل شرایط خاص نظیر عفونت، بیماری های کبدی، کم خونی و سرطان ها است. طحال، برخی عملکردهای خاص از جمله تولید پادتن، جمع آوری سلول های سفید خون و حذف سلول های غیر طبیعی از بدن را بر عهده دارد. به دلیل این که طحال در مجاورت دیافراگم واقع شده است، درد ناشی از طحال متورم شده به پشت وارد می شود و می تواند باعث شانه درد هم بشود. تشخیص اولیه و درمان زود هنگام می تواند خطر عوارض بیشتر را کاهش دهد.

عفونت‌های باکتریایی، ویروس ها، انگل، استفاده ازمواد مخدر، رژیم غذایی سرشار از خوراکی‌های فست فود، تماس با مواد شیمیایی، مواد نگهدارنده، آفت کش ها و مواردی از این دست که عوامل جدید برای بزرگ شدن طحال هستند.

4- بیماری کم‌خونی داسی‌شکل

این نوعی ارثی از کم خونی است. این بیماری با یک نوع هموگلوبین ناکارآمد مشخص می شود. در این شکل از کم خونی ، گلبول های قرمز به طور غیر طبیعی شکل می گیرد (به شکل هلال) و جریان خون را مسدود می کند و باعث آسیب به اندام ها از جمله طحال می شود.

حتما بخوانید: 8 غذایی که شریانهای قلبی-عروقی و رگهای شما را تمیز می کنند!

5- سرطان طحال

اگر سرطان در طحال شروع شود ، به عنوان سرطان طحال اولیه شناخته می شود. اگر از محل دیگری به طحال پخش شود ، آن را ثانویه می نامند. هر دو نوع سرطان نادر است.

ویدیوی جراحی برداشتن طحال بعلت بزرگی