در این مطلب با کمک چند فوق تخصص از مجلات معتبر پزشکی در سرتاسر دنیا، شما را با طرز استفاده از داروی تاموکسیفن، عوارض آن و کاربردهای آن آشنا می کنیم.
نکات مهم
- قرص خوراکی تاموکسیفن فقط به صورت داروی عمومی وجود دارد و نسخه ای با نام تجاری ندارد.
- تاموکسیفن به صورت قرص و محلول خوراکی وجود دارد.
- قرص خوراکی تاموکسیفن برای درمان و کمک به جلوگیری از سرطان سینه استفاده می شود. (بهترین روشهای درمان سرطان سینه را در اینجا بخوانید!)
- تاموکسیفن می تواند خطر عوارض جدی و تهدید کننده ی زندگی، از جمله سرطان رحم، لخته شدن خون و سکته را افزایش دهد.
سایر هشدارها
- هشدار آب مروارید چشم: تاموکسیفن می تواند خطر ابتلا به آب مروارید یا نیاز به جراحی آب مروارید را افزایش دهد. در صورت داشتن تاری دید به پزشکتان بگویید؛ زیرا ممکن است به این معنی باشد که آب مروارید دارید یا ممکن است به جراحی نیاز داشته باشید.
- هشدار مشکلات کبد: این دارو ممکن است خطرات مشکلات کبد را افزایش دهد. نشانه های مشکلات کبد شامل بی اشتهایی و زرد شدن پوست یا سفیدی چشم هاست. اگر این علائم را دارید به پزشکتان بگویید.
- هشدار رقیق شدن خون: اگر داروی رقیق کننده ی خون مصرف می کنید، تاموکسیفن می تواند مقدار این دارو را در بدنتان افزایش دهد و در نتیجه خونریزی را در بدنتان راحتتر می کند.
- با پزشکتان تماس بگیرید: اگر هر یک از این علائم را دارید فورا با پزشکتان تماس بگیرید: توده های جدید در سینه، خونریزی واژینال، تغییر در دوره ی پریود، تغییر در ترشحات واژینال، ورم کردن یا درد ساق پا، تنگی نفس بدون علت، درد ناگهانی در سینه، سرفه ی خونی، تغییر در دید.
نحوه تاثیرگذاری
تاموکسیفن به گروهی از داروها با نام آنتی استروژن ها تعلق دارد. یک دسته از داروها، گروهی از داروهاست که به شکلی مشابه عمل می کنند. این داروها اغلب برای درمان شرایط مشابه استفاده می شوند.
آنتی استروژن ها با مسدود کردن اثرات هورمون استروژن در بدن کار می کنند. استروژن ممکن است باعث رشد بعضی از انواع تومورهای سینه شود. تاموکسیفن ممکن است رشد تومورهایی را که نسبت به استروژن واکنش نشان می دهند، متوقف کند.
عوارض جانبی
عوارض جانبی رایج
عوارض جانبی متداول بیشتر ناشی از تاموکسیفن می توانند موارد زیر باشند:
- گر گرفتگی
- ترشحات واژینال
اگر این علائم خفیف بودند، ممکن است بعد از چند روز یا دو هفته برطرف شوند اما اگر شدید بودند، با پزشک یا داروسازتان صحبت کنید.
عوارض جانبی جدی
اگر عوارض جانبی جدی دارید، فورا به پزشک خود مراجعه کنید. اگر علائم تهدید کننده ی زندگی دارید یا فکر می کنید در وضعیت اورژانسی هستید با اورژانس تماس بگیرید. عوارض جانبی جدی و علائمشان می تواند شامل موارد زیر باشد:
- تغییرات در پوشش (اندومتریوم) رحم. این تغییرات ممکن است به معنی شروع مشکلات جدی مانند سرطان رحم باشد. علائم: خونریزی واژینال یا ترشحات خونی به رنگ قهوه ای. تغییرات در دوره ی پریود، زمان و مقدار خونریزی یا افزایش لخته شدن. درد یا فشار در لگن (زیر ناف)
- لخته های خون در رگ ها یا ریه ها که می تواند تا 3-2 ماه بعد از توقف مصرف تاموکسیفن اتفاق بیفتد. علائم: درد ناگهانی سینه، تنگی نفس، سرفه خونی، درد یا ورم در یک یا هر دو پا.
- سکته. علائم: ضعف، سوزش یا بی حسی ناگهانی در صورت، دست یا پا، به ویژه در یک طرف بدن.
- مشکلات ناگهانی؛ مانند گیجی، مشکل در صحبت کردن، مشکل در بینایی یک یا هر دو چشم، مشکل در راه رفتن، سرگیجه، از دست دادن تعادل و هماهنگی، سردرد شدید بدون هیچ دلیلی.
- آب مروارید. علائم: تاری دید.
- مشکلات کبد. علائم: بی اشتهایی، زرد شدن پوست یا سفیدی چشم (یرقان).
تداخل با داروهای دیگر
قرص خوراکی تاموکسیفن می تواند با داروهای دیگر، ویتامین ها یا گیاهان دارویی برهم کنش کند. برهم کنش زمانی است که ماده ای، عملکرد دارو را تغییر دهد. این برهم کنش ها می توانند مضر باشند یا مانع عملکرد درست دارو شوند.
برای کمک به اجتناب از برهم کنش ها، پزشک باید همه ی داروهایتان را با دقت مدیریت کند. مطمئن شوید که پزشکتان درباره ی همه ی داروها، ویتامین ها یا گیاهان دارویی که مصرف می کنید، مطلع شود. برای اطلاع از این که این دارو چگونه ممکن است با چیزهای دیگری که مصرف می کنید، برهم کنش کند، با پزشک یا داروسازتان صحبت کنید. داروهای زیر را همزمان با تاموکسیفن مصرف نکنید:
- داروهای اختلال غده آدرنال: مصرف تاموکسیفن با داروهای خاص برای اختلالات غده آدرنال می تواند مقدار تاموکسیفن را در خون افزایش دهد. نباید این داروها را با هم مصرف کنید. مثال این داروها: آمینوگلوتتیمید.
- رقیق کننده های خون: مصرف تاموکسیفن با رقیق کننده های خون می تواند مقدار رقیق کننده خون را در بدن افزایش دهد. در نتیجه خونریزی را راحتتر می کند. اگر لازم است رقیق کننده خون مصرف کنید و کارسینوم مجرایی در محل (DCIS) دارید یا می خواهید خطر سرطان سینه را کاهش دهید، نباید از تاموکسیفن استفاده کنید.مثال رقیق کننده های خون: وارفارین.
- بروموکریپتین: مصرف تاموکسیفن با بروموکریپتین مقدار تاموکسیفن را در بدن افزایش می دهد. اگر لازم است این داروها را با هم مصرف کنید، پزشکتان ممکن است مقدار مصرف تاموکسیفن را برایتان تنظیم کند.
- داروهای ضد سرطان: مصرف تاموکسیفن با داروهای خاص سرطان، مقدار داروهای سرطان را در بدن کاهش می دهد. در نتیجه این داروها به خوبی اثر گذار نخواهند بود. مصرف تاموکسیفن با این داروها هم چنین خطر لخته شدن خون را زیاد می کند. نباید تاموکسیفن را همراه با این داروها مصرف کنید. مثال های این داروهای سرطان: لتروزول، آناستروزول.
- داروهای تشنج: مصرف تاموکسیفن با داروهای خاص تشنج ممکن است مقدار تاموکسیفن را در بدن کم کند. اگر لازم است این داروها را با هم مصرف کنید، پزشکتان ممکن است مقدار مصرف تاموکسیفن را برایتان تنظیم کند. مثال های این داروها: فنوباربیتال و فوسفنیتوئین.
- داروهای بیماری سل: مصرف تاموکسیفن با داروهای خاص سل می تواند مقدار تاموکسیفن را در بدن کاهش دهد. اگر لازم است این داروها را با هم مصرف کنید، پزشکتان ممکن است مقدار مصرف تاموکسیفن را برایتان افزایش دهد. مثال های این داروها: ریفامپین و ریفابوتین
هشدارها
هشدار حساسیت
تاموکسیفن می تواند باعث حساسیت شدید شود. علائم حساسیت می توانند شامل موارد زیر باشند:
- مشکل تنفسی
- ورم گلو یا زبان
- کهیر
اگر این علائم شدیدتر شد، با 115 تماس بگیرید یا به نزدیک ترین مرکز اورژانس مراجعه کنید. اگر سابقه حساسیت به این دارو را دارید، دوباره از آن استفاده نکنید. مصرف دوباره ی آن می تواند کشنده باشد.
حتما بخوانید: خواص سیر خام و کاربردهای جالب آن در زندگی روزمره (علمی و ثابت شده)
هشدار برای افراد با شرایط سلامتی ویژه
- برای افراد با تغییرات در پوشش رحم: تاموکسیفن می تواند خطر تغییرات در رحم را افزایش دهد. اگر سابقه ی این وضعیت را دارید، پیش از مصرف این دارو با پزشکتان صحبت کنید. در صورت ایجاد تغییرات در قاعدگی، خونریزی واژینال غیر معمول، تغییرات در ترشحات واژینال یا احساس درد یا فشار در لگن، به پزشکتان اطلاع دهید. پزشکتان ممکن است مقدار مصرف را برایتان تنظیم کند یا دارو را قطع کند.
- برای افراد با سابقه ی لخته شدن خون: تاموکسیفن می تواند خطر لخته شدن خون را افزایش دهد. اگر سابقه ی این وضعیت را دارید، پیش از مصرف این دارو با پزشکتان صحبت کنید. در صورت داشتن درد یا ورم پا، تنگی نفس، سرفه یا درد سینه، به پزشکتان اطلاع دهید و به نزدیکترین مرکز اورژانس بروید.
- برای افراد با سابقه سکته: تاموکسیفن می تواند خطر سکته را افزایش دهد. اگر سابقه ی این وضعیت را دارید، پیش از مصرف این دارو با پزشکتان صحبت کنید.
- برای افراد با سابقه مشکلات چشمی: تاموکسیفن می تواند خطر مشکلات چشمی مثل آب مروارید را افزایش دهد. اگر سابقه ی مشکلات بینایی دارید، پیش از مصرف این دارو با پزشکتان صحبت کنید. در صورت داشتن هر گونه تغییرات در بینایی به پزشکتان اطلاع دهید. ممکن است پزشکتان مقدار مصرف را کاهش دهد یا دارو را قطع کند.
برای سایر افراد
تاموکسیفن می تواند خطر مشکلات کبد را افزایش دهد. اگر سابقه ی این وضعیت را دارید، پیش از مصرف این دارو با پزشکتان صحبت کنید. اگر نشانه های آسیب کبد مانند زرد شدن پوست یا سفیدی چشم ها دارید، به پزشکتان اطلاع دهید. پزشکتان ممکن است مقدار مصرف این دارو را برایتان تنظیم کند.
برای زنان باردار: این یک داروی بارداری دسته D است که دو معنی دارد:
1- مطالعات نشان می دهد که وقتی مادر از این دارو استفاده می کند، خطر اثرات مضر روی جنین وجود دارد.
2- این دارو در دوران بارداری فقط باید در موارد جدی و زمانی که برای درمان وضعیتی خطرناک در مادر لازم است، استفاده شود.
اگر باردارید یا قصد بارداری دارید، به پزشکتان بگویید. درباره ی آسیب های خاصی که ممکن است برای بارداری داشته باشد، از پزشکتان بپرسید. فقط اگر احتمال خطر بارداری در برابر مزایای دارو قابل چشم پوشی است باید از آن استفاده کرد.
برای زنان شیرده: اینکه تاموکسیفن وارد شیر مادر می شود یا خیر شناخته شده نیست. اگر وارد شیر شود ممکن است برای نوزاد شیرخوار عوارض جانبی به همراه داشته باشد. اگر به نوزادتان شیر می دهید با پزشکتان صحبت کنید. لازم است درباره ی توقف شیردهی یا قطع دارو تصمیم گیری شود.
برای سالمندان: فرایند داروها در بدن سالمندان ممکن است کند باشد. این موضوع باعث می شود دارو در بدن رسوب کند. در نتیجه ممکن است خطر عوارض جانبی را افزایش دهد.
برای کودکان: این دارو نباید در افراد زیر 18 سال استفاده شود.
چگونگی مصرف تاموکسیفن
همه ی مقادیر مصرفی و شکل های این دارو ممکن است اینجا مطرح نشوند. مقدار مصرف، شکل دارو و مدت دوره ی درمان به موارد زیر بستگی دارند:
- سن
- شرایط مورد درمان
- شدت بیماری
- شرایط پزشکی دیگر
- چگونگی واکنش بیمار نسبت به اولین وعده ی دارویی
مقدار مصرف برای سرطان سینه متاستاتیک
عمومی: تاموکسیفن
- شکل: قرص خوراکی
- قدرت ها: 10 میلی گرم، 20 میلی گرم
مقدار مصرف برای بزرگسالان (18 سال و بالاتر): مقدار معمول پیشنهادی 40-20 میلی گرم در روز در یک وعده یا دوزهای تقسیم شده برای 5 سال. اگر بیشتر از 20 میلی گرم در روز مصرف می کنید، باید نصف این مقدار را صبح و نصف دیگر را شب بخورید.
مقدار مصرف برای کودکان (17-0 سال): مقدار بی خطر و موثر برای افراد زیر 18 سال تعیین نشده است.
مقدار مصرف برای درمان کمکی سرطان سینه
عمومی: تاموکسیفن
- شکل: قرص خوراکی
- قدرت ها: 10 میلی گرم
مقدار مصرف برای بزرگسالان (18 سال و بالاتر): مقدار معمول پیشنهادی 40-20 میلی گرم در روز در یک وعده یا دوزهای تقسیم شده برای 5 سال. اگر بیشتر از 20 میلی گرم در روز مصرف می کنید، باید نصف این مقدار را صبح و نصف دیگر را شب بخورید.
مقدار مصرف برای کودکان (17-0 سال): مقدار بی خطر و موثر برای افراد زیر 18 سال تعیین نشده است.
مقدار مصرف برای کارسینوم مجرایی در محل (DCIS)
عمومی: تاموکسیفن
- شکل: قرص خوراکی
- قدرت ها: 10 میلی گرم
مقدار مصرف برای بزرگسالان (18 سال و بالاتر): مقدار معمول پیشنهادی 20 میلی گرم در روز در یک وعده است.
مقدار مصرف برای کودکان (17-0 سال): مقدار بی خطر و موثر برای افراد زیر 18 سال تعیین نشده است.
مقدار مصرف برای کاهش شیوع سرطان سینه در زنان با خطر بالا
عمومی: تاموکسیفن
- شکل: قرص خوراکی
- قدرت ها: 10 میلی گرم
مقدار مصرف برای بزرگسالان (18 سال و بالاتر): مقدار معمول پیشنهادی 20 میلی گرم در روز در یک وعده است.
مقدار مصرف برای کودکان (17-0 سال): مقدار بی خطر و موثر برای افراد زیر 18 سال تعیین نشده است.
طبق دستور مصرف کنید
تاموکسیفن برای درمان بلند مدت استفاده می شود. اگر برای 5 سال استفاده شود، بیشترین تاثیر را دارد. اگر طبق تجویز پزشک آن را مصرف نکنید، خطرات جدی به همراه خواهد داشت.
اگر ناگهان مصرف دارو را متوقف کنید یا اصلا آن را مصرف نکنید: مصرف نکردن تاموکسیفن می تواند بر نتیجه ی درمانتان اثر بگذارد. اگر دلیلی برای مصرف نکردن دارویتان دارید، با پزشکتان صحبت کنید.
اگر بیش از حد دارو مصرف کردید: مصرف بیش از حد تاموکسیفن ممکن است باعث علائم زیر شود:
- لرزش دست
- سرگیجه
- راه رفتن بدون تعادل
- تغییر در ضربان قلب (QT طولانی)
اگر یک وعده ی دارویی را فراموش کردید: بلافاصله پس از یادآوری، آن را مصرف کنید؛ اما اگر چند ساعت قبل از زمان مصرف وعده ی دارویی بعدی به یاد آوردید، فقط یک وعده را مصرف کنید.
هیچگاه برای جبران وعده ی فراموش شده، دو وعده مصرف نکنید؛ زیرا می تواند منجر به عوارض جانبی خطرناکی شود.
چگونه بفهمیم دارو اثر کرده است؟
- برای درمان سرطان سینه: پزشکتان مرتبا آزمایش های خون و عکسبرداری انجام خواهد داد تا پیشرفت درمان سرطان را بررسی کند. اگر دارو برای درمان سرطان تاثیر گذار باشد، پزشکتان به شما خواهد گفت.
- برای جلوگیری از سرطان: پزشکتان ممکن است برای بررسی سرطان آزمایش انجام دهد.
ملاحظات مهم
عمومی
- می توانید این دارو را همراه با غذا یا بدون آن مصرف کنید.
- می توانید قرص را بشکنید یا خرد کنید.
سفر
- همواره دارویتان را همراه داشته باشید. هنگام پرواز، هرگز آن را درون چمدان نگذارید بلکه در کیف دستیتان نگه دارید.
- دربارهی دستگاههای اشعه ی ایکس فرودگاه نگران نباشید. نمیتوانند به داروی شما آسیب برسانند.
- ممکن است لازم باشد برچسب داروی خود را به کارکنان فرودگاه نشان دهید. همیشه ظرف اصلی برچسب دار دارو همراهتان باشد.
- این دارو را هرگز در داشبورد ماشینتان نگذارید یا در ماشین رهایش نکنید. مطمئن شوید وقتی هوا خیلی گرم یا سرد است، از این کار اجتناب می کنید.
آزمایشهای بالینی
پزشکتان ممکن است برای اطمینان از خوب پیش رفتن درمان آزمایش هایی انجام دهد. پزشک ممکن است موارد زیر را چک کند:
- تعداد سلول های خون از جمله گلبول های قرمز و سفید و پلاکت ها
- عملکرد کبد
حتما بخوانید: 10 تا از بهترین دمنوش ها برای تصفیه کردن خون کدامند؟ (جدیدترین تحقیقات)
آیا این دارو جایگزین هایی دارد؟
داروهای دیگری برای درمان وضعیت شما وجود دارند. بعضی ممکن است برای شما مناسب تر باشند. درباره ی داروهای دیگری که ممکن است برای شما مناسب باشند، با پزشکتان صحبت کنید.