سرگیجه بدلیل مشکلاتی در مغز یا گوش داخلی ازجمله حرکات ناگهانی سر، التهاب گوش داخلی بدلیل عفونت گوش باکتریایی یا ویروسی، بیماری منیر، تومورها، کاهش خونرسانی به مغز، ام اس، ترومای سر، آسیب گردن، سردردهای میگرنی یا عوارض ناشی از دیابت است. در این مطلب با کمک مجلات پزشکی معتبر شما را به صورت علمی با همه نکات ضروری سرگیجه آشنا می کنیم.
حقایقی در مورد سرگیجه
- سرگیجه احساسی است که در طی آن فرد بیمار احساس میکند که خود یا محیط اطراف او در حرکت است.
- پس از مشاهده ی هر علامت یا نشانه ای از سرگیجه، به پزشک مراجعه کنید.
- درمان سرگیحه شامل روشهای درمان خانگی، داروها و فیزیوتراپی است.
علایم
- احساس حرکت که ممکن است همراه با تهوع، استفراغ، تعریق یا حرکات غیرطبیعی چشم باشد
- افت شنوایی
- احساس زنگ در گوشها
- اختلالات دید
- ضعف
- مشکل در صحبت کردن
- کاهش هشیاری
- مشکل در راه رفتن
طول این علایم از چند دقیقه تا چند ساعت متغیر است و آنها میتوانند دایم (مزمن) یا موقتی باشند. درمورد هر گونه ضربه به سر یا جراحت و همچنین داروهایی که مصرف میکنید به پزشک اطلاع دهید.
- ممکن است بیمار افت شنوایی و وزوز گوش را هم تجربه کند.
- تاری دید، ضعف، مشکل در صحبت کردن، کاهش سطح هشیاری و مشکل در راه رفتن از دیگر علایم سرگیجه میباشند.
سرگیجه از طریق سابقه ی پزشکی و معاینه ی فیزیکی تشخیص داده میشود. اگر دلیل آن مشخص نباشد از سی تی اسکن، آزمایش خون، MRI و الکتروکاردیوگرام استفاده میشود. درمان سرگیجه به علت ایجاد کننده ی آن بستگی دارد. در بعضی موارد با خودمراقبتی و داروها و همچنین فیزیوتراپی قابل درمان است.
حتما بخوانید: چه غذاها و خوراکی هایی برای سردرد و میگرن مضر یا مفید هستند؟ (تحقیقات جدید)
سرگیجه ی ذهنی (Subjective) هنگامی ست که احساس میکنید خودتان در حال حرکت هستید و سرگیجه ی واقعی (objective) زمانی است که احساس میکنید محیط اطراف در حال حرکت است.
عوامل ایجاد کننده سرگیجه کدام است؟
سرگیجه ی موضعی پاروکسیسمال خوش خیم شایعترین فرم سرگیجه و یک اختلال گوش داخلی است. این سرگیجه بصورت یک حمله ناگهانی توصیف میشود. این ممکن است با حرکات ناگهانی سر یا حرکت سر در یک جهت مانند چرخش در رختخواب آغاز شود. این نوع سرگیجه موقتی است و معمولا دو روز طول می کشد. در طی این مدت زیر نظر پزشک دیمن هیدرنات مصرف کنید.
سرگیجه ممکن است ناشی از التهاب گوش داخلی یا آماس گوش درونی هم باشد که میتواند موجب افت شنوایی شود. مهمترین دلیل آماس گوش درونی عفونت ویروسی یا باکتریایی گوش داخلی است. مدت زمان علایم میتواند چندروز طول بکشد تا التهاب کاهش یابد. ویروسهایی که این وضعیت را ایجاد میکنند شامل ویروس هرپس، آنفولانزا، سرخک، اوریون و هپاتیت میباشند.
بیماری منیر نیز از دلایل دیگر است. این بیماری دارای 3 نشانه ازجمله سرگیجه، وزوزگوش و افت شنوایی است. افراد مبتلا به این بیماری سرگیجه های شدید بهمراه افت شنوایی را تجربه میکنند و همچنین دوره هایی نیز بدون علامت هستند. علت بیماری منیر بطور کامل شناخته شده نیست اما تصورمیشود بدلیل عفونت ویروسی گوش داخلی، صدمه به سر، عوامل ارثی یا آلرژی ها باشد.
سرگیجه میتواند ناشی از کاهش جریان خون در مغز باشد. لخته شدن خون یا انسداد رگ خونی در پشت مغز میتواند منجر به سکته ی مغزی شود. نوع دیگر سکته خونریزی پشت مغز است که موجب سرگیجه، سردرد و مشکل در راه رفتن میشود. راه رفتن در این شرایط میتواند مشکل باشد. برای تست کم خونی در منزل این مطلب را بخوانید!
حتما بخوانید: 12 روغن طبیعی که سرگیجه را سریعا درمان می کنند (ثابت شده)
علل دیگر سرگیجه عبارتند از:
- نوروم آکوستیک یک تومور خوش خیم عصب هشتم جمجمه ای است که میتواند موجب سرگیجه شود. علایم آن عبارتنداز سرگیجه در یک سمت، وزوزگوش و افت شنوایی.
- سرگیجه یکی از علایم شایع بیماری مولتیپل اسکلروزیس است. شروع آن معمولا ناگهانی است و چشم قادر به حرکت به سمت بینی نخواهد بود.
- ضربه به سر و گردن هم میتواند موجب سرگیجه شود که معمولا خودبه خود از بین میرود. آسیب به گردن و ضربه به عروق خونی یا اعصاب هم از عوامل ایجاد کننده ی سرگیجه است.
- میگرن، فرم شدید سردرد هم عامل سرگیجه است. این نوع سرگیجه با سردردهای موقت همراه است.
- عوارض ناشی از دیابت موجب تصلب شرایین و کاهش خونرسانی به مغز و بدنبال آن سرگیجه میشود.
- تغییرات هورمونی در طول بارداری بخصوص در 3 ماهه ی اول و همچنین کاهش سطح قندخون در این افراد، موجب سرگیجه میشود. در سه ماهه ی دوم بارداری، سرگیجه بعلت فشارخون در عروق خونی رحم افزایش میابد.
- اضطراب یا حملات هراس هم باعث احساس سرگیجه در افراد میشود. استرس میتواند موجب بدتر شدن علایم شود اما موجب سرگیجه نمیشود. راجب حملات هراس بیشتر بخوانید!
- بیماری مهاجرت نوعی سرگیجه را ایجاد میکند که بعد از سفر با کشتی یا قایق احساس میشود. در بعضی موارد افراد این سرگیجه را بعد از خارج شدن از هواپیما، ماشین یا قطار تجربه میکنند.
چه موقع باید به پزشک مراجعه کنیم؟
هر گونه علایم و نشانه های سرگیجه باید توسط پزشک ارزیابی شود. بیشتر انواع سرگیجه مضر میباشد. بسیاری از انواع سرگیجه توسط داروهای تجویزی قابل درمانند. ممکن است عامل سرگیجه از گوشها یا سیستم تعادل نباشد و دلایل بسیار مهمتر و جدی تری داشته باشد. علایم و نشانه هایی که نیاز به مراجعه ی فوری به پزشک دارند عبارتنداز:
- بروز علایم بصورت ناگهانی
- دوبینی
- سردرد
- ضعف
- مشکل در تکلم
- تب
- حرکات غیرطبیعی چشم
- کاهش سطح هشیاری مانند عملکرد ناکافی
- مشکل در راه رفتن، کاهش هماهنگی و ضعف دستها و پاها
حتما بخوانید: 4 تا از بهترین و کم عوارض ترین قرص هایی که برای سردرد خوبه؟
نحوه تشخیص علت توسط پزشک
ارزیابی سرگیجه ابتدا از طریق سابقه ی پزشکی و معاینه ی فیزیکی انجام میگیرد. تشخیص در این 4 مرحله انجام میگیرد:
- پزشک از بیمار میخواهد هرگونه احساس حرکت را گزارش کند، این نشاندهنده ی وجود سرگیجه است. علاوه بر آن درمورد وجود علایم دیگر مانند استفراغ، تعریق و حرکات غیرطبیعی چشم از شما سوال میپرسد.
- پزشک درمورد مدت زمان وقوع این علایم و مزمن یا موقت بودن آنها سوال میکند. علایم درهنگام حرکت ایجاد میشوند یا تغییر وضعیت؟ همچنین درمورد داروهای جدید مصرفی یا سابقه ی ضربه به سر سوالاتی میپرسد.
- آیا علایم شنیداری دیگر بخصوص افت شنوایی یا وزوز گوش وجود دارد؟
- آیا بیمار علایم نورولوژیکی مانند ضعف، اختلال در بینایی، کاهش سطح هشیاری، مشکل در راه رفتن یا تکلم و حرکات غیرطبیعی چشم دارد؟
اگر پزشک به سرگیجه ی ناشی از آسیب به سر مشکوک شده باشد، آزمایشاتی مانند سی تی اسکن یا MRI مینویسد.
آزمایش خون برای چک کردن سطح قندخون و الکتروکاردیوگرام برای ریتم قلب هم کمک کننده است.
روش درمان خانگی سرگیجه کدام است؟
روشهای درمانی مختلفی ازجمله خود درمانی، داروها یا فیزیوتراپی وجود دارد. در اینجا تنها روشهای خانگی موثر و تایید شده علمی را به شما آموزش می دهیم:
1-پیشنهادات تغذیه ای
- مانورهای مفید در برخی سرگیجه های ناشی از اختلال در سیستم تعادلی گوش میتوانند مفید باشند.
- مکملهای ویتامین D در سرگیجه ی موضعی پاروکسیسمال خوش خیم (BPPV) مفید هستند.
- داروهای گیاهی مانند زنجبیل، گشنیز و جینگوبیلوبا هم به کاهش علایم سرگیجه کمک میکند.
- طب سوزنی میتواند برای تسکین علایم انواع سرگیجه کمک کننده باشد.
- از موادی که موجب افزایش سرگیجه میشوند مانند کافئین، تنباکو یا الکل اجتناب کنید.
- مایعات کافی بنوشید.
- عرقیجات گیاهی شامل نعنا، زنجبیل، اسطوخدوس و کندر میتوانند به تسکین علایم کمک کنند. بوی اسطخدوس را استشمام کنید و عرق نعنا، زنجبیل و کندر را به صورت خام مصرف کنید.
2- ورزش خانگی ثابت شده برای کاهش سرگیجه
- بیمار در لبه تخت می نشیند
- دوست شما یا پزشک سر بیمار را به نحوي ميچرخاند که به سمتی است که بیشترین سرگیجه را ایجاد میکند
- بیمار در این حالت تا حدي به سمت بالا نگاه میکند
- سپس بیمار در همان حالت، به سرعت به عقب برگردانده میشود و شانه های بیمار روی تخت گذاشته میشود
- در این حالت سمتی از سر که چرخش به سمت آن، بیشترین سرگیجه را ایجاد میکند رو به سمت زمین میباشد
- سپس پزشک سر بیمار را نود درجه به سمت مقابل (سمتی که سرگیجه کمتر ایجاد میکند میچرخاند) سپس بیمار بدن خود را به سمت گوش سالم ميچرخاند
- مرحله بعد بیمار با کمک پزشک می نشیند. مطابق تصویر زیر:
3- روش درمانی پیشنهادی توسط دکتر خیراندیش
درمان پزشکی سرگیجه کدام است؟
سرگیجه را میتوان بااستفاده از داروهای خوراکی یا تزریقی درمان کرد. انواع مختلف سرگیجه به روشهای درمانی متفاوتی نیاز دارند:
- عفونت باکتریایی گوش میانی به آنتی بیوتیکها نیاز دارد.
- در بیماری منیر، بیمار باید رژیم غذایی کم نمک را دنبال کند و همچنین برای افزایش ادرار به داروهایی نیاز خواهد بود.
- یک سوراخ در گوش میانی موجب عفونت مجدد میشود و نیاز به ارجاع متخصص گوش، حلق بینی برای جراحی دارد.
داروهای سرگیجه کدام است؟
داروهای متداولی که برای سرگیجه تجویز میشوند عبارتنداز:
- دیمن هیدرنات
- بتاهیستین
- متوکلوپرامید
- اندانسترون
- دیازپام
- لورازپام
- کلونازپام
- پردنیزون
حتما بخوانید: 12 تا از جدیدترین و بهترین روش های درمان سریع خانگی سردرد معمولی (قطعی)
سرگیجه چقدر طول میکشد؟
- سرگیجه ی ناشی از بیماری مهاجرت مانند سفر با کشتی، حدود 24 ساعت طول میکشد.
- برای سرگیجه ی موضعی پاروکسیسمال خوش خیم، علایم حدود 1 هفته طول میشکند.
- سرگیجه ی ناشی از التهاب گوش داخلی حدود چند روز تا زمان فروکش کردن التهاب طول میکشد.
- حملات سرگیجه ناشی از بیماری منیر حدود 20 دقیقه تا 24 ساعت طول میکشد.
- سرگیجه ی ناشی از سکته ی مغزی میتواند موجب آسیب دایمی به مغز و علایم سرگیجه ی دایمی شود.
- اگر سرگیجه ناشی از صدمه به سر یا گردن باشد، علایم دایمی یا چندساله خواهند بود.
آیا راههایی برای پیشگیری از سرگیجه وجود دارد؟
- از صدمه به سر و گردن جلوگیری کنید.
- افرادیکه در معرض سکته ی مغزی هستند باید فشارخون یا کلسترول خون را چک کنند و از سیگار کشیدن اجتناب کنند.
- افراد مبتلا به بیماری منیر، میزان نمک رژیم غذایی را محدود کنند.
توجه: سرگیجه ی ناشی از سکته ی مغزی به میزان آسیب وارده به سیستم عصبی بستگی دارد. این نوع سرگیجه به مراجعه ی سریع به پزشک مغزواعصاب نیاز دارد و میتواند به ناتوانی دایمی منجر شود.
