درد ماهیچه ی پا یک درد و نگرانی شایع است. این درد بیشتر دونده ها و دیگر ورزشکاران را درگیر میکند اما میتواند در افراد کم تحرکتر هم ایجاد شود. درد پا ممکن است از انگشتان تا پاشنه وجود داشته باشد و تداخلات مهمی در فعالیتهای روزمره ایجاد کند. در این مطلب با کمک چندین مجله معتبر پزشکی از سرتاسر دنیا، شما را با علل، نحوه تشخیص، روشهای درمان خانگی علمی و ثابت شده و همه نکات ضروری دیگر راجب درد ماهیچه پا آشنا می کنیم. ماهیچه پا معمولا شامل پشت پا یا بالاتر از تاندون می باشد.
کارکرد ماهیچه پا و عوامل ایجاد درد
ماهیچه پا به موارد زیر کمک میکند:
- حفظ تعادل بدن
- ثبات در حرکت
- تحمل وزن بدن
- انطباق با تغییرات (پستی بلندی ها) زمین
درد ماهیچه ی پا از انگشتان تا پاشنه و گاهی اوقات حتی در مچ، زانو، باسن، ساق پا و پشت پا احساس میشود. بسته به عوامل ایجاد کننده ی درد، این ممکن است با راه رفتن یا ایستادن درطول فعالیتها بدتر شود. این درد همچنین صبحها موقع بیدار شدن از خواب شدیدتر خواهد بود. درد پا پس از آسیب و جراحات پا ممکن است ایجاد شود. علاوه بر آن عوامل زیر هم میتوانند در آن دخیل باشند:
- اضافه وزن
- پیری
- استفاده ی بیش ازحد
- شرایط عصبی
- فشارهای فیزیکی
افرادیکه کف پای صاف دارند، بیشتر در معرض درد ماهیچه ی پا قرار دارند.
موارد زیر شایعترین علل درد ماهیچه ی پا است:
1- خار پاشنه یا التهاب فاشیای پلانتار
خارپاشنه یکی از شایعترین علل درد پا و شکایات ارتوپدی است. این بیماری ناشی از التهاب، استفاده ی زیاد یا آسیب به پا است. فاشیای پلانتار یک لیگامان بلند و نازک است که درست زیر پوست کف پای شما قرار گرفته است. این لیگامان از پاشنه پا به زیر پنجه پا کشیده شده و موجب قوس کف پا میشود. بر اثر فشار بیش از حد به فاشیای پلانتار محل اتصال آن به استخوان پاشنه دچار کشیدگی و پارگی و درد میشود. این شرایط بیشتر در دونده ها دیده میشود اما ممکن است در افراد دیگر هم بوقوع بپیوندد.
افراد مبتلا به این وضعیت، درد و سفتی بیشتری در پاشنه و قوس پا احساس میکنند. درد، پس از بیدار شدن از خواب یا فعالیتها و ایستادنهای طولانی تشدید میشود.
اگر به خارپاشنه مبتلا هستید، نیاز به پوشیدن کفشهای مخصوص و راحتی دارید. حرکات کششی هم میتوانند در تسکین درد کمک کننده باشند.
2- اختلال عملکرد تاندون تيبيال خلفي (PTTD)
تاندون تیبیال خلفی یکی از مهمترین تاندونهای پا است. این تاندون از عضلهای در پشت ساق پا شروع میشود و استخوانها را به داخل مچ پا متصل میکند. اختلال عملکرد تاندون تيبيال خلفي زمانی بوجود می آید که این تاندون دچار آسیب و التهاب شود. آسیب به این تاندون موجب درد پا میشود.
حتما بخوانید: درد روی پا، علت، تشخیص، روش درمان خانگی و نکات مهم دیگر
ابتلا به PTTD موجب درد پشت تا قوزک پا میشود. علاوه برآن موجب ورم پا هم میگردد. درد بصورت موضعی در طول فعالیتهایی مانند دو شروع میشود.
برای درمان PTTD نیاز به استفاده از مچ بندها یا کفشهای بخصوصی دارید. فیزیوتراپی هم میتواند کمک کننده باشد. در شرایط وخیم تر نیاز به جراحی خواهد بود.
3-پیچش ذاتی پا
در افراد مبتلا به پیچ خوردگی ذاتی پا، هنگام راه رفتن ابتدا لبه ی بیرونی پاشنه ی پا به زمین میرسد. این به مرور زمان موجب صاف شدن پا میشود. با گذشت زمان پیچش ذاتی پا موجب آسیب به تاندونها و رباطها میشود و مشکلاتی مانند پا درد ایجاد میکند. این افراد ممکن است علایم زیر را هم تجربه کنند:
- زانو درد یا درد لگن
- شست چمبری
- پینه بستن پا
علاوه بر آن این افراد احساس میکنند یک شیء اضافه در کف کفششان قرار گرفته است. این افراد میتوانند از کفشهای مخصوص استفاده کنند. میتوانید در این خصوص با جراح ارتوپد هم صحبت کنید. تمرینها و حرکات کششی هم میتوانند کمک کننده باشند.
4- افزایش قوس پا (پا پرانتزی)
این به وضعیتی گفته میشود که پا قوس بسیار زیادی دارد. این میتواند یک اختلال ارثی یا ناشی از شرایط عصبی خاص مثل فلج مغزی یا سکته ی مغزی باشد. درد این افراد بیشتر در هنگام راه رفتن یا ایستادن احساس میشود. دیگر علایم عبارتنداز:
- شست چمبری
- انگشتان پنجه ای
- پینه بستن
علاوه بر آن این افراد بعلت بی ثباتی مچ پا، بیشتر در معرض آسیب به مچ هستند.
مانند دیگر شرایط درد پا، کفشهای ارتوپدی میتوانند موجب تسکین درد شوند. به دنبال کفشهای باکیفیت باشید. در بعضی موارد نیاز به عمل جراحی خواهد بود.
درمانهای خانگی
میتوانید با روشهایی در خانه یا تغییرات سبک زندگی، این دردها را کاهش دهید. در بعضی موارد این روشها میتوانند همراه با درمانهای پزشکی استفاده شود.
1- استراحت
وقتی متوجه درد پا شدید، استراحت کنید و از فعالیتهایی مانند دویدن یا ورزشهایی مانند پرش و بسکتبال که موجب فشار به پا میشوند اجتناب کنید. میتوانید برای تسکین درد روزی دوبار بمدت 10-15 دقیقه برروی پاهایتان یخ بگذارید.
2- حرکات کششی
برای تسکین خارپاشنه میتوانید ورزشهای کششی زیر را انجام دهید:
- پای دردناک را روی پای سالم بگذارید و با دست، کف پایتان را به بالا خم کنید تا تاندون کف پا کشیده شود.
- بمدت ۳۰ ثانیه در این حالت بمانید.
- این ورزش را روزی یکبار در زمان احساس درد انجام دهید.
این یک ورزش کششی ساده است. علاوه بر آن میتوانید از روش غلتاندن توپ، بطری آب یا توپ تنیس زیرپا استفاده کنید.
- روی صندلی بنشینید و کفشها را در بیاورید.
- زیر کف پا استوانه یا توپی قرار دهید، این میتواند یک رول یا یک شیشه نوشابه باشد.
- پا را بر روی آن به عقب و جلو بغلطانید بصورتی که کف پا ماساژ داده شود.
- این کار را بمدت 5 تا 10 دقیقه انجام دهید.
کشش پشت ساق پا هم میتواند به تسکین درد کمک کند. برای کشش پشت ساق پا به اینصورت عمل میکنیم:
- با فاصله از دیوار بایستید و کف دو دست را بر روی دیوار تکیه گاه قرار دهید.
- پای سالم را نیم قدم به جلو بیاورید و روی آن خم شوید بدون اینکه کف و پاشنه پای دردناک از زمین بلند شود.
- باید کشش را پشت ساق پا احساس کنید. بمدت 15 تا 30 ثانیه در این وضعیت قرار بگیرید و سپس رها کنید.
- این حرکت را 3 بار روی یک پا و 3 بار روی پای دیگر انجام دهید.
در این حالت ۳۰ ثانیه بمانید، سه بار در روز و هر بار ۵ نوبت این ورزش را انجام دهید.
3- استفاده از داروهای غیرتجویزی (بدون نسخه)
داروهای غیرتجویزی مانند داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی مانند ایبوپروفن میتوانند به کاهش درد و التهاب کمک کنند.
حتما بخوانید: درد انگشت پا نشانه چیست؟ درمان خانگی و نکات بسیارمهم
چقدر طول می کشد تا بهبود پیدا کنم؟
زمان بهبودی به علت درد پا بستگی دارد؛ مثلا برای خارپاشنه حدود 3 تا 12 ماه طول میکشد. درصورت انجام عمل جراحی حدود 1 سال طول میکشد که بیمار به وضعیت نرمال بازگردد. پوشیدن کفشهای طبی نیز ممکن است لازم باشد.
روشهای پیشگیری از پا درد
بسیاری از روشهای درمان خانگی میتوانند به پیشگیری از پا درد هم کمک کنند.
- از کفشهای مناسب استفاده کنید. استفاده از کفشهای غیراستاندارد در مدت طولانی موجب پادرد میشود.
- تمرینات کششی: ورزشهای کششی را بطور منظم انجام دهید. کشش عضلات پشت ساق پا میتواند کمک کننده باشد.
حتما بخوانید: 5 تا از جدیدترین روش های درمان درد زانو (طبیعی و حرکات ورزشی)
چه موقع باید به پزشک مراجعه کنید؟
درد موقت پا جای نگرانی ندارد. این درد گاهی اوقات با روشهای درمان خانگی مانند ماساژ، استراحت یا کیسه آب گرم تسکین میابد.
اگر درد پای شما دایم بود و نسبت به روشهای درمان خانگی جوابگو نبود یا تشدید شد، به پزشک مراجعه کنید. درد پا میتواند جدی شود و موجب آسیب به پشت، زانو و قوزک شود. افراد دیابتی باید در این مورد بسیار احتیاط کنند.
تشخیص علت توسط پزشک
پزشک احتمالا سابقه ی بیماریها را میپرسد و با معاینه ی فیزیکی محل دقیق درد را پیدا میکند. پزشک همچنین به دنبال آثار التهاب و قرمزی یا ورم میگردد. هماهنگی، تعادل، وضعیت ماهیچه ها و راه رفتن بیمار هم چک میشود.
آزمایشات تشخیص شامل موارد زیر است:
- اشعه ی ایکس
- MRI
- سی تی اسکن
- اولتراسوند
زمان و مکان شروع درد میتواند به تشخیص کمک کند.
پزشک چگونه درد پا را درمان میکند؟
بسته به تشخیص، پزشک راههای مختلفی را استفاده میکند. درمان شامل موارد زیر است:
- استفاده از کفشهای طبی مخصوص
- فیزیوتراپی
- داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی یا کورتیزون تزریقی
- تمرینات کششی
- درموارد وخیم تر عمل جراحی
حتما بخوانید: 16 تا از بهترین داروهای گیاهی برای درمان سریع و قطعی معده درد عصبی
پزشک ممکن است از بیمار بخواهد وزن خود را کاهش دهد و بطور موقت از فعالیتهای فیزیکی سخت مانند ایستادنهای طولانی مدت، دویدن یا ورزشهای شدید اجتناب کنند.
رایج ترین مشکلات پا
- دلیل درد پاشنه چیست؟ انواع آن، درمانهای خانگی-گیاهی کاملا موثر و نکات مهم
- پیچ خوردگی (رگ به رگ شدن) مچ پا: پمادها، درمانهای خانگی موثر و مدت زمان بهبودی
- علل اصلی درد مچ یا قوزک پا، نشانه ها، روشهای درمان خانگی و نکات دیگر
- واریس پا، درمان قطعی، روشهای گیاهی، ورزشها، عمل لیزر و نکات مهم دیگر
- درد روی پا، علت، تشخیص، روش درمان خانگی و نکات مهم دیگر
- علت درد تاندون آشیل پا، نکات پارگی، روش تشخیص و نکات مهم دیگر
- بهترین روشهای موثر درمان پای رگ به رگ شده در منزل
- درد انگشت پا نشانه چیست؟ درمان خانگی و نکات بسیارمهم
- 5 تا از جدیدترین روش های درمان درد زانو (طبیعی و حرکات ورزشی)
- بی حسی در قسمت زانو به پایین پا، علل، هشدارها و روش های درمان
