هنگام راه رفتن 90 درصد وزن بدن بر روی شست پا قرار می‌گیرد. در واقع درد در ناحیه انگشتان دلایل زیادی دارد، اما انگشت شست یکی از اصلی ترین مراکز درد در این ناحیه است. انگشتان پای شما شامل استخوان‌ها (فالانژها)، مفاصل، عضلات، تاندون‌ها، رباط‌ها، اعصاب و عروق خونی است که همه آنها میتوانند در معرض آسیب، عفونت، و یا شرایط دیگر که باعث ایجاد درد می‌شوند، قرار گیرند. احساس نبض، گز گز کردن یا سوزش از علائم درد در ناحیه انگشتان است. در این مقاله دلایل درد انگشتان پا و روشهای کنترل آن را خواهیم گفت.
دلایل درد انگشتان پا
1- متاتارسالژی
درد انگشت دوم پا میتواند نشان دهنده ی یک آسیب یا بیماری مزمن باشد. منظور از متاتارسالژی درد و التهاب زیر پنجه ی پا است. این درد میتواند در زیر انگشت دوم پا تمرکز کند. شایعترین علت این وضعیت، پوشیدن کفشهای نامناسب است. کفشهای خیلی تنگ یا خیلی گشاد میتوانند این وضعیت را ایجاد کنند.
2- ناخنهای رشد نکرده پا
وقتی ناخنهای پا زیر پوست قرار گرفته باشند، این وضعیت بوجود می آید. علایم آن عبارتنداز درد زیاد انگشتان که میتواند بسیار آزار دهنده و حساس به لمس باشد. جراحات، کوتاه کردن زیاد ناخنها یا پوشیدن کفشهای تنگ میتواند از عوامل ایجاد کننده ی این وضعیت باشد.
3- سندروم مورتون
در بیماری پای یونانی یا سندروم مورتون، انگشت شست پا کوتاهتر از انگشت دوم است. گاهی اوقات این بیماری با علایمی مانند درد انگشت دوم پا، پینه بستن انگشت و وضعیت شست چمبری همراه است. این افراد در پیدا کردن کفش مناسب هم با مشکل مواجه هستند. گاهی اوقات راه رفتن این بیماران با مشکل مواجه میشود که این خود میتواند منشاء مشکلات اسکلتی عضلانی باشد.
4- نوروم مورتون
نوروم مورتون یک بیماری است که شایعترین محل آن عصبی است که بین انگشتان سوم و چهارم پا است و علت بوجود آورنده آن معمولاً تحریک، فشار و ضربه به عصب است. علایم این بیماری عبارتنداز:
- سوزش کف پا که به انگشتان منتقل میشود
- بیحسی انگشتان پا
- درد در انگشتان پا که با پوشیدن کفش بخصوص کفشهای پاشنه بلند بدتر میشود.
5- بیماری فرایبرگ
بیماری فرایبرگ بمعنای نکروز آوازکولر یا سیاه شدن سر استخوان متاتارس دوم در کف پا است. پزشکان بطور دقیق علت این بیماری را نمیدانند. این بیماری میتواند موجب آسیب به مفصل شود. علایم آن عبارتنداز:
- احساس راه رفتن برروی چیز بسیار سفت
- درد پا
- خشکی انگشت پا
- ورم اطراف انگشتان
6- تاول
تاول کیسۀ کوچک مملو از مایعی است که در ناحیه‌های آسیب دیدۀ لایه‌های فوقانی پوست ایجاد میشود. سایش، سرما یا گرمای شدید، ابتلا به عارضه‌های مختلف، تماس با مواد شیمیایی از دلایل ابتلا به تاول است. علائم ابتلا به تاول عبارتند از:
- ورم
- حباب پر از مایعی شفاف، زرد یا سیاه رنگ
- حساسیت به لمس
7- آرتریت
آرتریت یکی دیگر از علل احتمالی درد مفصل انگشتان پا است. شایعترین محل بروز آرتریت در پا، پایۀ انگشت شست در مفصل متاتارسوفارنژیال (MTPJ) است. غضروف پوشش دهندۀ مفصل MTPJ در اثر ابتلا به آرتریت آسیب می‌بیند و استئوفیت (خار یا زائده استخوانی) تشکیل میشود. از علائم این بیماری میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- درد مفصل انگشت شست
- التهاب و خشکی محدود کننده
- انحراف انگشت
8- سزاموئیدیت
سزاموئیدیت زمانی رخ می‌دهد که استخوان‌های سزاموئید و تاندون‌های اطراف ملتهب شوند. این التهاب عموماً پی‌آمد پوشیدن مکرر کفش پاشنه بلند و فعالیت‌هایی مانند باله است که فشار شدیدی را به برجستگی کف پا وارد می‌کنند. از علائم این بیماری میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- درد انگشت شست
- ورم
- محدودیت حرکت
9- انگشت چمنی
آسیب دیدن رباط‌های پایۀ انگشت شست پا موجب بروز عارضۀ انگشت چمنی میشود. آسیب‌های هایپراکستنشن یا عقب‌زدگی که در اثر خم شدن بیش از اندازۀ انگشت شست رو به عقب و ورزش کردن روی سطوح سخت و مصنوعی رخ می‌دهد. از علائم این بیماری میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- درد مفصل انگشت شست
- خشکی
- التهاب
دیگر دلایل درد انگشتان پا
- شکستن یکی از استخوان‌های انگشتان در اثر آسیب‌دیدگی یا اعمال فشار مکرر
- انسداد رگ‌های خونی کوچک پا جریان خون و اکسیژن را کاهش می‌دهد. انگشت پا آبی رنگ و بسیار دردناک میشود.
- تنگ شدن شریان‌ها جریان خون و اکسیژن را در پاها و پایین پاها کاهش می‌دهد.
- ناخن در اثر عفونت قارچی یا ابتلا به عارضه‌های دیگر ضخیم میشود و تغییررنگ می‌دهد.
- بیماران مبتلا به دیابت، به دلیل آسیب دیدن رگ‌های خونی و عصب‌های محیطی، بیشتر مستعد ابتلا به مشکلات پا هستند.
- کپسول مفصلی کیسۀ مملو از مایعی است که دور مفاصل سینوویال انگشتان پا قرار دارد، التهاب این کپسول میتواند منجر به احساس درد در انگشتان پا شود.
- تومور استخوان‌های پا عارضۀ بسیار نادری است که 3 ـ 6 درصد از موارد تومورهای استخوانی را به خود اختصاص می‌دهد.
درمان درد انگشت پا
روش اول: کمپرس های سرد و گرم
1- درمان سرد
- 3یا 4 تکه یخ را در یک حوله یا پارچه تمیز قرار دهید.
- بسته ی یخ را برروی انگشت دردناک قرار دهید.
- بسته ی یخ را با یک نوار در محل ببندید.
- زمان قرارگیری یخ برروی پا را با یک تایمر یا ساعت اندازه گیری کنید. بیشتر از 20دقیقه بسته ی یخ را برروی پاها نگذارید. اگر احساس سوزش یا درد در انگشتها کردید، آن را بردارید.
2- درمان گرم
- از یک پدمرطوب داغ یا بطری آب پرشده با آب داغ (اما نه جوش) استفاده کنید. میتوانید از کیسه ی آب گرم هم استفاده کنید.
- از یک مانع حفاظتی مانند یک پارچه ی تمیز استفاده کنید و پد، بطری یا کیسه ی آب گرم را برروی انگشتها یا عضلات دردناک قرار دهید.
- به آرامی دراز بکشید و استراحت کنید.
- حدود 20 دقیقه بگذارید بماند. اگر گرما آزاردهنده یا موجب سوزش پوست شد، آن را از روی مفصل بردارید.
- پوست را خشک کنید و یک لایه ی نازک کرم ضدالتهابی مورد تایید پزشک استفاده کنید.
روش دوم: تقویت انگشتان پا
- با پای برهنه، انگشت شست پا را روی زمین بگذارید و باقی انگشتان پا به سمت بالا باشند. در این وضعیت بمانید و آرام با انگشت شست پا، به زمین ضربه بزنید. این ضربه زدن را 10 تا 12 بار تکرار کنید و سپس انگشت شست را به سمت بالا و انگشتان دیگر را به سمت پایین بیاورید.
- روی زمین بنشینید. پاهای خود را کشیده و روبروی خود قرار دهید. یک پارچه یا حوله را زیر انگشتان پای خود قرار دهید.آرام به عقب فشار آورید و 20 تا 30 ثانیه در همان حالت نگه دارید. با کمک دست نیز میتوانید انگشتان پا را به عقب برگردانید.
- با پای برهنه روی زمین بایستید. تمام انگشتان پای خود را در یک زمان، از زمین بلند کنید و بالا ببرید. سپس یکی یکی آنها را به سمت پایین بیاورید. این حرکت را 10 تا 12 بار تکرار کنید.
- روی یک صندلی بنشینید. پای خود را بالا بیاورید. انگشتان را حرکت دهید و آنها را به هم بفشارید و بعد رها کنید. این ورزش را 10 تا 12 بار انجام دهید.
- دو کف دستانتان را روی دیوار بگذارید و به طرف جلو تکیه کنید. در حالی که قدمتان رو به جلو است، پای راست خود را خم کنید و با پاشنه پای چپ کشیده، روی زمین فشار آورید. این حالت را به مدت 10 ثانیه ادامه دهید و سپس پای خود را عوض کنید. حداقل 3 بار، این ورزش کششی را برای هر پا انجام دهید.
- روی یک صندلی بنشینید و یک پارچه را روی زمین بگذارید. حالا با انگشت‌های پایتان، آن پارچه را بارها و بارها تا کنید یا چنگ بزنید و بعد رهایش کنید.
روش سوم: نسخه های طب سنتی
- چهار قطره روغن اکالیپتوس، روغن رز ماری و دو قطره روغن نعناع در آب گرم مخلوط‌کنید.سپس به مدت 10 دقیقه پاهای خود را درون این مخلوط بگذارید خیس بکشید.
- روزانه مقداری مارچوبه به مدت چند دقیقه بجوید و سپس بخورید.
- دانه‌های خردل را به‌خوبی خردکرده و به آنها نصف سطل آب گرم اضافه کنید. سپس پای خود را به مدت 10 الی 15 دقیقه درون آن قرار دهید و سپس پای خود را خشک‌کنید.
- نصف قاشق چای‌خوری پودر فلفل قرمز در نصف سطل آب گرم و سپس پای خود را چند دقیقه درون آن قرار دهید و به‌عنوان تسکین‌دهنده به درمان پا درد شما کمک می‌کند.
- برای تسکین سریع، پای خود را با روغن گل میخک به‌آرامی ماساژ دهید، این کار جریان خون را تحریک و ماهیچه‌های شمارا آرام می‌کند، این کار چندین بار در روز انجام دهید. اگر پوست حساس دارید، 3 قطره روغن گل میخک را با یک قاشق چای‌خوری روغن‌زیتون مخلوط کرده و ماساژ دهید.
- دو تا سه قاشق غذاخوری نمک اپسوم را در یک وان آب گرم قرار دهید. پای خود را به مدت 10 الی 15 دقیقه درون آن بگذارید و سپس پای خود را از آب بیرون آورید.
- 2 قاشق سرکه به یک ظرف آب گرم و ظرف آب سرد اضافه کنید و ابتدا یک حوله را به آب گرم آغشته کرده و سپس به مدت 5 دقیقه روی پای خود قرار دهید و سپس حوله دیگری را به آب سرد آغشته کرده و به مدت 5 دقیقه روی پای خود قرار دهید، این کار را 5 بار در روز تکرار کنید.
نکات تکمیلی
- اگر پوستتان حساس یا زخم است، از روشهای درمانی گرم یا سرد استفاده نکنید.
- همیشه از یک لایه ی حفاظتی مانند حوله ی تمیز، گاز یا یک پارچه استفاده کنید.
- اگر پوست حساس یا متورمی دارید، قبل از استفاده ی این روشها ابتدا با پزشک مشورت کنید.
- افراد مبتلا به دیابت، بیماریهای پوستی یا عروقی قبل از استفاده از روشهای درمان خانگی باید با پزشک مشورت کنند.
- این روشها بدون مشورت با پزشک برای نوزادان، کودکان و یا سالمندان استفاده نشود.
- قبل از استفاده ی کرمهای موضعی حاوی آسپیرین با پزشک صحبت کنید.
- از مصرف دیگر داروهای موضعی بدون مشورت با پزشک خودداری کنید.
