ممکن است پس از کاهش وزن سریع، با انجام یک آزمایش متوجه پرکاری غده تیروئید در بدن خود شوید. بعد از تشخیص درمان شروع می شود. هر چند درمانهای مختلفی برای این حالت وجود دارد، اما معمولاًپزشکان از داروهای ضد تیروئید و ید رادیواکتیو برای کاهش تولید هورمون های تیروئید استفاده می کنند. این متن را تا انتها بخوانید تا با جدیدترین اطلاعات پزشکی در مورد پرکاری تیروئید- علائم، عوارض، روشهای جدید درمان و رژیم غذایی مناسب برای درمان آن آشنا شوید.
پرکاری تیروئید چیست؟
هنگامی که بدن شما بیش از مقدار مورد نیاز هورمون تیروئید تولید کند، به پرکاری تیروئید مبتلا میشوید. غده تیروئید یک غده پروانهای شکل است که جلوی گردن قرار دارد. اگر تیروئید پرکار درمان نشود میتواند منجر به بیماریهای قلبی، استخوانی، ماهیچهای، قاعدگی و باروری بشود.
خطر ابتلا در چه کسانی بیشتر است؟
زنان بسیار بیشتر از مردان در معرض این بیماری قرار دارند. اگر شرایط زیر را دارا باشید احتمال پرکاری تیروئید در شما بیشتر است:
- سابقه خانوادگی
- دیابت نوع 1
- کمبود ویتامین ب 12
- مصرف زیاد ید
- بالای 60 سال سن دارید، بهویژه در خانمها
حتماً بخوانید: ید درمانی تیروئید پرکار، هزینه، روند انجام، عوارض و همه نکات مهم
بارداری و پرکاری تیروئید
اگر سطح هورمون تیروئید در دوران بارداری اندکی از میزان نرمال بیشتر باشد، خطری برای بارداری محسوب نمیشود. با این وجود پرکاری شدید تیروئید در دوران بارداری میتواند به مادر و جنین آسیب بزند. اگر پرکاری تیروئید دارید، قبل از حاملگی از تحت کنترل بودن این بیماری مطمئن شوید.
مشکلات ناشی از پرکاری تیروئید
اگر پرکاری تیروئید درمان نشود، میتواند مشکلاتی برای شما بوجود آورد، مثل:
- ضربان قلب نامنظم که منجر به سکته قلبی، از کار افتادن قلب و یا دیگر مشکلات قلبی میشود.
- حساسیت به نور، درد چشم و از دست دادن بینایی
- نرمی استخوان
علایم پرکاری تیروئید
علایم این بیماری برای هر فرد متفاوت است اما رایج ترین علایم آن به شرح زیر است:
مطلب مشابه: TSH بالا نشانه ی چیست؟ مقدار نرمال آن و روش سریع تنظیم در بدن
چه چیزی باعث تیروئید میشود؟
بیماری Grave: این بیماری رایجترین علت پرکاری تیروئید است. در این بیماری سیستم ایمنی بدن به تیروئید حمله کرده و سبب تولید بیش از حد هورمون تیروئید میشود.
بیشفعالی کلوخههای تیروئید: این کلوخهها (برآمدگیها) سرطانی نیستند؛ اما بیش فعالشدن این کلوخهها باعث تولید بیش از حد هورمون تیروئید میشود.
مصرف زیاد ید: تیروئید با استفاده از ید، هورمون تیروئید تولید میکند. میزان یدی که مصرف میکنید روی میزان هورمون تیروئید تولیدی تأثیر مستقیم دارد. مصرف زیاد ید، باعث تولید بیش از حد هورمون تیروئید میشود. داروهایی مثل آمیودارون حاوی مقادیر زیاد ید هستند.
مصرف زیاد داروهای هورمون تیروئید: برخی افراد برای درمان کمکاری تیروئید بیش از حد دارو مصرف میکنند. اگر از داروهای تیروئید استفاده میکنید، باید بهصورت منظم به دکتر مراجعه کنید تا سطح هورمون تیروئید در بدن شما را بررسی کند. اگر میزان هورمون تیروئید در بدن شما بالا بود باید میزان مصرف دارو را اصلاح کنید.
نحوه تشخیص پرکاری تیروئید توسط پزشکان
اولین گام در تشخیص، سابقه ی کامل پزشکی و معاینه ی فیزیکی است. موارد زیر علایم شایع پرکاری تیروئید است:
- کاهش وزن
- نبض سریع
- فشارخون بالا
- و بزرگ شدن غده ی تیروئید.
آزمایشهای دیگری برای تشخیص وجود دارد ازجمله:
- تست کلسترول: ممکن است لازم باشد پزشک سطح کلسترول را بررسی کند. کلسترول پایین نشانه ی میزان متابولیسم بالا است بدلیل اینکه بدن فرد سریعا کلسترول را میسوزاند.
- تست T4, T3: این آزمایش نشان میدهد که چه میزان هورمونهای تیروئید (T4, T3) در خون شما وجود دارد.
- آزمایش TSH: آزمایش TSH یا هورمون تحریک کننده ی تیروئید یک هورمون غده ی هیپوفیز است که غده ی تیروئید را به تولید هورمون تحریک میکند. اگر سطح هورمون تیروئید طبیعی یا بالا باشد، TSH باید پایین باشد. اولین علامت پرکاری تیروئید، سطح TSH غیرطبیعی پایین است.
- آزمایش تری گلیسرید: سطح تری گلیسرید هم ممکن است آزمایش شود. مانند کلسترول پایین، تری گلیسرید پایین هم میتواند نشانه ای از متابولیسم بالا باشد.
- آزمایش اسکن تیروئید: این موجب میشود که پزشک ببیند تیروئید پرکار است یا خیر. بطورخاص، این میتواند مشخص شود که کل تیروئید یا فقط یک قسمت خاص از این غده موجب پرکاری است.
- سونوگرافی: بااستقاده از سونوگرافی، اندازه ی کل غده ی تیروئید و همچنین همه ی گرهک های آن اندازه گیری میشود. پزشکان همچنین از سونوگرافی استفاده میکنند که ببینند این گرهک ها جامد هستند یا کیستیک.
- اسکن های CT یا MRI: CT یا MRI نشان میدهد که آیا احتمالا توموری در هیپوفیز وجود دارد که موجب این بیماری شده باشد.
درمان پرکاری تیروئید
نوع روش درمانی مورد استفاده بستگی به دلیل و میزان شدت پرکاری تیروئید دارد. دکتر با در نظر گرفتن سن، حساسیتهای احتمالی، عوارض داروها، بیماری قلبی و حاملگی میتواند روشهای درمانی زیر را به شما پیشنهاد دهد:
1- دارو
مسدودکنندههای بتا: این داروها باعث متوقفشدن تولید هورمون تیروئید نمیشوند، اما میتوانند علایم ناشی از بیماری را کاهش دهند. این داروها بهسرعت باعث تسکین علایمی مثل اضطراب و ضربان قلب تند میشوند.
داروهای آنتیتیروئید: آنتیتیروئید درمانی سادهترین راه درمان پرکاری تیروئید است. این داروها باعث کاهش هورمون تیروئید تولیدی میشود. این داروها درمان دائمی را به ارمغان نمیآورند. از این داروها میتوان به متیمازول اشاره نمود. از این دارو بیشتر در زنان باردار و در سه ماهه اول بارداری استفاده میشود. هنگام شروع مصرف این داروها ممکن است برای چند هفته یا چند ماه هیچ تغییری مشاهده نکنید. متوسط زمان درمانی با این داروها 1 تا 2 سال است، اما امکان دارد مجبور شوید برای سالهای زیادی این داروها را مصرف کنید. از عوارض مصرف این داروها میتوان به موارد زیر اشاره نمود:
- واکنشهای آلرژیک مثل خارش یا سوزش
- کاهش تعداد سلولهای سفید خون که باعث کاهش مقاومت بدن در برابر عفونتها میشود
- از کار افتادگی کلیه (بسیار نادر است)
اگر علایم زیر را مشاهده نمودید حتما با پزشک تماس بگیرید:
- تب
- خستگی
- احساس ضعف
- از دست دادن میل غذایی
- خارش یا سوزش پوست
- زردی پوست یا سفیدی چشم (یرقان)
همچنین بخوانید: علایم کم کاری تیروئید در زنان -عوارض آن بر بدن و نکات مهم
2- رادیویدین درمانی
استفاده از ید رادیواکتیو یک درمان موثر برای پرکاری تیروئید محسوب میشود. ید رادیواکتیو به آرامی باعث تخریب سلولهای تولید کننده هورمون تیروئید در غده تیروئید میشود. ید رادیواکتیو روی دیگر بافتهای بدن تأثیری نمیگذارد.
ممکن است به بیش از یک جلسه درمانی برای نرمال کردن سطح هورمون تیروئید در بدن نیاز داشته باشید. بین این جلسات میتوانید برای کنترل علایم و عوارض درمان از داروهای مسدودکننده بتا استفاده کنید.
معمولاً اغلب افرادی که تحت ید رادیواکتیو قرار میگیرند، در آینده با کمکاری هورمون تیروئید مواجه میشوند (زیرا سلولهای تولید کننده هورمون تیروئید از بین میروند). با این وجود درمان کمکاری تیروئید از درمان پرکاری تیروئید آسانتر است. استفاده از این روش در زنان حامله و یا شیرده توصیه نمیشود زیرا میتواند به مادر و جنین آسیب بزند.
3- جراحی تیروئید
آخرین روش درمان پرکاری تیروئید، عمل جراحی و برداشتن بخشی یا تمام تیروئید است. استفاده از این روش در زنان حامله یا کسانی که گواتر بزرگی دارند و نمیتوانند داروهای آنتیتیروئید مصرف کنند رایج است. هنگامی که بخشی از تیروئید شما برداشته شود، سطح هورمون تیروئید نرمال میشود. ممکن است بعد از جراحی به کمکاری تیروئید مبتلا شوید. اگر تمام تیروئید شما برداشته شود تا آخر عمر باید داروهای هورمون تیروئید مصرف کنید.
عدم درمان پرکاری تیروئید
اگر پرکاری تیروئید درمان نشود، میتواند منجر به مشکلاتی مثل بیماریهای قلبی، نرمی استخوان و عدم باروری شود. افرادی که بیماری grave دارند ممکن است پوست پاهایشان دچار قرمزی و تورم شود. برای درمان این علایم میتوان از پمادهای موجود در داروخانه ها استفاده نمود. همچنین ممکن است این بیماری باعث مشکلات بینایی در افراد شود. برای تسکین علایم آن میتوان از روشهای زیر استفاده نمود:
- استفاده از کمپرس آب سرد روی چشم
- استفاده از عینک آفتابی
- استفاده از قطرات چشم
همچنین بخوانید: بهترین و جدیدترین روش درمان اصولی تیروئید پرکار چیست؟ (روش علمی)
ملاحظات رژیم غذایی
- از مصرف زیاد جلبک دریایی پرهیز کنید. این جلبکها سرشار از مواد مغذی از جمله ید هستند. مصرف زیاد ید باعث تشدید پرکاری تیروئید میشود. به همین دلیل نباید از نمک دریایی استفاده کنید.
- از مصرف شکر، کافئین و کربوهیدراتهای تصفیهشده پرهیز کنید.
- از غذاهای سرشار از کلسیم مثل بادام و گیاه جعفری استفاده کنید (مانع از بیماری نرمی استخوان میشود)
- از لیمو استفاده کنید. باعث نرمالیزه شدن تیروئید بیشفعال میشود.
- از کاهو و بروکلی استفاده کنید. باعث کاهش تولید هورمون تیروئید میشوند. مصرف خام آنها تأثیر بیشتری دارد.
