در بین حواس پنج گانه، بینایی بیشترین سطح از قشر مغز را به خود اختصاص داده و شاید مهم ترین وسیله ارتباطی انسان با جهان بیرون باشد.
برای درک صحیح تصویر، سلامت سیستم بینایی و گیرنده آن یعنی چشم ها الزامی است. مشکلات و بیماری های چشم مانند هر سیستم دیگری در بدن خود را باعلائمی نشان می دهند تا فرد مبتلا را با خبر کنند. همان طور که تب در بسیاری از بیماری های بدن یک علامت هشداردهنده است، در چشم نیز قرمزی ودرد چشم یک علامت از وجود بیماری یا مشکل است.
حتما بخوانید: التهاب ملتحمه (چشم صورتی) در کودکان: همه نکاتی که باید بدانید!
البته باید دانست که قرمزی چشم همیشه علامت یک بیماری چشمی نیست و در بسیاری از موارد یک امر طبیعی است همچنین درد چشم به شکل های مختلف و در قسمت های مختلف چشم بروز می کند و هر کدام علت خاص خود را دارد که در ادامه به بررسی جامع علل آن میپردازیم.
دردچشم
چشم درد احساسات و علائم مختلفی به همراه دارد که به چشم پزشک کمک می کند علت بروز ناراحتی را مشخص کند. این علائم عبارتند از احساس درد شدید، سوزن سوزن شدن، احساس سوزش، یک درد مبهم و احساس کردن چیزی در داخل چشم. به علاوه درد چشم معمولا با تاری دید، قرمزی و حساسیت به نور همراه است.
درد در قسمت های مختلف چشم نشانه چه مشکلاتی در بدن است؟
1-درد پشت چشم
- سردردهای میگرنی معمولا با درد از پشت چشم شروع میشود و ممکن است اطراف چشم را نیز درگیر کند.
- عفونت های سینوسی نیز میتوانند موجب ایجاد درد پشت چشم شود ولی میزان شدت آن نسبت به دردهای میگرنی کمتر بوده و هر دو چشم را تحت تاثیر قرار میدهد.
2- درد اطراف چشم
- التهاب داخلی پلک چشم یکی از اصلی ترین علل درد اطراف چشم است و گل مژها موجب ایجاد التهاب داخلی چشم میشود و معمولا موجب حساسیت لمس میشود.
- بلفاریت مشکل رایج دیگری است که منجر به التهاب پلک ها و ناراحتی اطراف چشم ها می شود.
- یکی دیگر از علل بروز درد در اطراف چشم و درد عضلات چشم استفاده بیش از حد از چشم ها و کار زیاد با کامپیوتر است.
حتما بخوانید: چشم خشک و سوزش دار: 9 روش خانگی و بیخطر درمان (کاملا علمی)
3- درد داخل چشم
اغلب درد چشم که با احساس وجود جسم خارجی در چشم همراه است، بر اثر تحریک یا التهاب بر روی سطح چشم، به ویژه قرنیه، بروز می کند. علت های رایج درد ناگهانی سطح بیرونی چشم یا درد داخل چشم عبارتند از:
- خشکی چشم یکی از علل ایجاد درد در داخل چشم میشود خشکی چشم زمانی اتفاق می افتد که اشک کافی روی قرنیه وجود ندارد تا رطوبت و لغزندگی سطح قرنیه را حفظ کند.
- گاهی اوقات حساسیت به برخی لنزها و یا ورود آلودگی از طریق لنز به چشم موجب ایجاد درد در داخل چشم میشود.
- عفونت های باکتریایی که به ندرت بعد از جراحی آب مروارید به وجود می آید از علل ایجاد درد داخل چشم میشود.
- ساییدگی قرنیه معمولا ناشی از ورود یک جسم داخلی به چشم است و موجب ایجاد درد و ناراحتی در داخل چشم میشود.
- گاهی واقعا جسم خارجی وارد چشم می شود و باعث بروز ناراحتی و درد چشم می شود. اجسامی که ممکن است وارد چشم شوند و به قرنیه آسیب برسانند عبارتند از: ذرات فلزات، ذراتی مانند شن و ماسه و ذرات سنگ، خاک اره و سایر مواد آلی.
دلایل ایجاد التهاب چشم
1-التهاب عصب بینایی
التهاب عصب بینایی چشم التهابی است که به عصب بینایی، شامل دسته ای از فیبرهای عصبی که اطلاعات بصری را از چشم به مغز منتقل می کند، آسیب وارد می کند.
ازدست دادن موقت بینایی، کاهش درک رنگ ها، درد و چشمک زدن نور از علائم این بیماری است. همچنین برخی بیماری ها مانند بیماری لایم، تب خراش گربه و سیفلیس، یا ویروس هایی مانند سرخک، اوریون و تبخال یا بیماری هایی مانند سارکوئیدوز و لوپوس می تواند منجر به التهاب عصب بینایی مجدد شود.
ضمنا برخی داروها نیز با التهاب عصب بینایی همراه هستند. این داروها شامل کینین و برخی آنتی بیوتیک ها می باشند.
2- التهاب عنبيه
التهاب عنبیه (التهاب قسمت رنگی چشم) می باشد که معمولا به عنوان یوویيت قدامی شناخته می شود. در این نوع از التهاب چشم معمولا چشم به نورحساستر، بینایی تار و با سردرد همراه است. غالبا دلیل خاصی برای این بیماری یافت نمی شود، اما گاهی اوقات التهاب عنبيه می تواند در اثر یک مشکل جدي در سیستم ایمنی بدن یا به دلیل عفونت به وجود آمده باشد.
التهاب عنبيه معمولا به درمان با داروهای استروییدی سریع جواب می دهد، چرا که التهاب را از بین می برد. این بیماری به ندرت منجر به مشكلات جدي مي شود.
3- گلوکوم (آب سیاه) حاد
گلوکوم (آب سیاه) حاد یک موقعیت خطرناک و جدی است كه در اثر افزايش ناگهاني فشار داخل چشم ايجاد مي شود. ممکن است چشم به شدت قرمز و دردناک شود و احساس بیماری کنید و دور چراغ های روشنایی، هاله نور ببینید. همچنین دید شما تار شده و همه چیز را مبهم می بینید. در صورت عدم درمان بینایی کاملا از دست میرود.
4- زخم قرنیه (وجود زخم بر روی قرنیه)
سطح قرنیه چشم از نظر عصب گیری حس درد غنی ترین نقطه بدن می باشد و خراش های سطحی که در نقاط دیگر بدن ممکن است هیچ علامتی را ایجاد نکنند، در سطح قرنیه با علایم فراوانی مانند قرمزی، سوزش، اشک ریزش و احساس جسم خارجی در پشت پلک خود را نشان می دهند زخم بر روی قرنیه (خارجی ترین لایه در جلوی کره چشم) معمولا در اثر عفونت باکتریایی یا ویروسی به وجود می آید.
این وضعیت می تواند باعث قرمزی چشم و حساسیت به نور شود و همچنین فرد احساس جسم خارجی در چشم داشته باشد.
زخم قرنیه ای که در اثر عفونت باکتریایی به وجود آمده باشد، معمولا در افرادی که از لنزهای تماسی استفاده می کنند دیده می شودو زخم قرنیه ای ویروسی اکثرا در افرادی مشاهده می شود که به طور مكرر دچار تبخال می شوند.
5-حساسیت و آلرژی ها
در آلرژی و حساسیت های چشمی علاوه بر قرمزی چشم معمولاً خارش و گاهی اشک ریزش نیز وجود دارد ولی خارش علامت بارز است.
پیدا کردن ماده ایجادکننده حساسیت (آلرژن) در بعضی موارد مانند یکی لوازم آرایش، گرده گیاهان در بهار و یا حتی پر بالش آسان است ولی در اکثر موارد پیدا کردن ماده ایجادکننده حساسیت مشکل است و باتوجه به اینکه هزاران ماده حساسیت زا در هوای تنفسی به خصوص در شهرهای بزرگ وجود دارد گاهی یافتن عامل آلرژی امکان پذیر نیست.
حتما بخوانید: بایدها و نبایدهای تقویت چشم را بخوانید
6-مشکلات پلک ها
مشکلات پلک ها مثل بلفاریت (عفونت و التهاب لبه های پلک) می تواند باعث سوزش، قرمزی چشم و احساس جسم خارجی شود. در بلفاریت التهاب و عفونت لبه های پلک وجود دارد. در مواردی شوره های ریزی به لبه های پلک و ریشه مژه ها می چسبد. التهاب پلک در موارد شدید با چشم غیرمسلح نیز به صورت قرمزی و ضخیم شدگی لبه پلک ها وکم پشت شدن مژه ها قابل مشاهده است. در این موارد معمولاً قرمزی چشم نیز وجود دارد.
7-مشکلات سطحی کره چشم
بعضی مشکلات مربوط به سطح کره چشم مثل نامنظمی سطح قرنیه، ناخنک، شل بودن ملتحمه و … می توانند باعث قرمزی چشم و ناراحتی چشم شوند.
8- قرمزی چشم ثانوی به مصرف دارو
بعضی داروها به خصوص داروهای هورمونی در داروهای اعصاب و روان پزشکی می توانند باعث قرمزی چشم و متسع شدن عروق سطحی چشم شوند که معمولاً با قطع مصرف دارو این علایم بهبود می یابند. حتی بعضی غذاها نیز می توانند باعث قرمزی چشم شوند به خصوص موادی که کافئین زیاد دارند مثل قهوه.
9-مشکلات عروقی
در بعضی بیماری های عروقی ناحیه سر و صورت و گردن مثل ارتباط نابجای سرخرگ با سیاهرگ (فیستول کاروتید به کاورنو) یا بیماری Sturge-Weber به خاطر ارتباطات نابه جای عروقی و برگشت خون به داخل سیاه رگ ها و تجمع خون در بافت ها و قرمزی چشم داریم که این قرمزی بدون احساس درد یا جسم خارجی و یا سایر علایم می باشد.
حتما بخوانید: درد حدقه چشم، علل، هشدارها، درمان خانگی و همه نکات مهم دیگر
10-خون ریزی روی سفیدی چشم (خون ریزی زیر ملتحمه)
خون ریزی زیر ملتحمه یک حالت شایع به خصوص در افراد مسن و افرادی که سابقه فشار خون بالا دارند است. قرمزی (خون ریزی) معمولاً به دنبال عطسه یا سرفه یا زور زدن یا عصبانیت و در اکثر موارد به صورت خود به خود به وجود می آید. این قرمزی بدون هیچ علامت همراه دیگری مثل سوزش، احساس جسم خارجی ،کاهش دید، درد یا … می باشد و فرد هنگام نگاه کردن در آینه یا به وسیله سایر افراد از آن مطلع می شود. این خون ریزی هیچ گونه خطری برای چشم ندارد.
بیماری های رایج چشم که باعث درد و التهاب می شوند
در این بخش سعی بر آن شده تا برخی بیماری های چشم که علاوه بر احساس درد و ناراحتی، التهاب نیز از علائم آن ها است.
1- اندوفتالمیت
اندوفتالمیت نوعی عفونت شدید داخل چشم است که میتواند منشأ باکتریایی یا قارچی داشته باشد. عفونتهای قارچی کاندیدی شایعترین علت اندوفتالمیت هستند. این نوع عفونت ممکن است پس از برخی جراحیهای چشم، مانند جراحی آب مروارید، رخ دهد هر چند بروز آن نادر است. این نوع عفونت همچنین میتواند هنگامی ایجاد شود که شئای با فشار وارد چشم شود.
ازعلائم این بیماری میتوان به درد خفیف تا شدید چشم، از دست دادن جزئی یا کامل بینایی، تاری دید، قرمز شدن و تورم در اطراف چشمها و پلکها، ترشح چشم و حساسیت به نور اشاره کرد.
معمولا برای درمان این بیماری به منشا عفونت توجه میکنند در درجهی نخست نیاز به دریافت آنتیبیوتیک به صورت تزریق مستقیم به داخل چشم با استفاده از سرنگ مخصوص وجود دارد. تجویز داروهای کورتیکواستروئید برای تسکین درد مفید است.
2-یوئیت
یوئیت زمانی ایجاد میشود که بافت یوهی چشم دچار عفونت گردد. یوهی چشم لایهی میانی چشم است، که خون را به شبکیهی آن منتقل میکند. یوه قسمتی از چشم را دربرمیگیرد که تصاویر را به مغز منتقل میکنند. یوئیت ناشی از شرایط خاص سیستم ایمنی بدن، عفونتهای ویروسی یا صدمات چشمی است. این نوع عفونت نیز معمولاً مشکل خطرناکی را برای فرد ایجاد نخواهد کرد، اما در صورت عدم درمان موارد شدید، ممکن است منجر به از دست دادن بینایی فرد شود.
همچنین بخوانید: علت های سوزش چشم و روشهای درمان خانگی تایید شده (تحقیقات جدید)
از علائم عفونت یوئیت میتوان به درد، قرمزی چشم، وجود «مگسپران» در دید، حساسیت به نور و تاری دید اشاره کرد. همچنین چشم پزشکان برای درمان این بیماری توصیه های زیر را میکنند:
- استفاده از عینک آفتابی
- استفاده از قطرههای چشمیای که با گشاد کردن مردمک چشم درد را کاهش میدهند
- استفاده از داروهای کورتیکواستروئید
- تزریق چشمی برای درمان علائم بیماری
- تجویز آنتیبیوتیکهای خوراکی
- تجویز داروهایی برای مهار سیستم ایمنی بدن در عفونتهای شدید
حتما بخوانید: افتادگی پلک، بهترین درمانهای خانگی، جراحی و همه نکات مهم که باید بدانید!
3-کراتیت
کراتیت زمانی رخ میدهد که قرنیه دچار عفونت شود. قرنیه لایهی شفافی است که زلالیه، عنبیه و مردمک چشم را میپوشاند و در قسمت رویی کرهی چشم قرار دارد. کراتیت ممکن است ناشی از عوامل گوناگونی مانند باکتریها، ویروسها، قارچها، انگلها یا هرگونه آسیبی به چشم باشد.
علائم کراتیت میتوانند شامل موارد زیر باشند:
- قرمز بودن و تورم چشمها
- درد یا احساس ناراحتی در چشمها
- ریزش اشک بیش از اندازه
- درد و ناراحتی هنگام باز و بسته کردن پلکها
- از دست دادن بخشی از بینایی یا تاری دید
- حساسیت به نور
برای درمان این بیماری معمولا آنتی بیوتیک در عفونت های باکتریایی و یا قطرههای چشمی ضد ویروس تجویز میشود.