تخم شربتی گیاهی خودرو و یک ساله از خانواده نعناعیان و شبیه به ریحان ولی با برگ ها و تخم های ریزتر می باشد. این گیاه بومی آمریکای مرکزی بوده به نحوی که آزتک ها (یکی از تمدن های آمریکایی) از این دانه های بسیار مقوی، به عنوان غذایی اصلی استفاده می کردند. این گیاه در اوایل بهار در کوهستان ها و بیابان ها روییده و ساقه های آن مربع شکل و گلش مایل به قرمز و صورتی است. تخم آن سیاه شفاف است و با جذب آب حالت ژله ای پیدا میکند. در این مقاله خواص و مضرات تخم شربتی را بررسی کردیم و سه دانه تخم شربتی، دانه چیا و بذر ریحان را مقایسه کردیم.
طبیعت تخم شربتی گرم و تر است. تخم شربتی در طب سنتی به عنوان یک نوشیدنی قدیمی برای رفع تشنگی برای متعادل نگهداشتن فشارخون و لاغر شدن استفاده میشد.
مواد معدنی و ویتامین های تخم شربتی
| آهن | ویتامین C |
| کلسیم | ویتامین E |
| پتاسیم | ویتامین D |
| امگا 3 | فسفر |
خواص تخم شربتی
1- لاغری
تخم شربتی برخلاف کالری پایین، پروتئین و ویتامین های مختلفی دارد که موجب سوخت و ساز بدن میشوند. همچنین مقادیر بالای فیبر موجود در تخم شربتی باعث کاهش اشتها شده و با جلوگیری از پرخوری به لاغری و کاهش وزن افراد کمک می کند. در واقع تخم شربتی در معده با جذب آب بیشتر حجیم شده و چون فضای بیشتری را اشغال می کند باعث کاهش اشتها خواهد شد.
2- سلامت روده
پکتین دارای خواص پروبیوتیکی است به این معنا که می تواند باعث رشد و افزایش باکتری های مفید روده شود که شامل باکتری های ضد التهابی که سلامت روده را تضمین می کند می باشد. یکی از ترکیبات این گیاه پکتین است که میتواند موجب بهبود کارکرد روده ها شود.
تخم شربتی پس از مخلوط شدن با آب یک لایه ژله ای ایجاد می کند که این لایه حاوی مقادیر غنی از فیبر است ، به همین جهت تخم شربتی می تواند باعث بهبود حرکات و پاکسازی روده شود. در نتیجه می تواند به درمان یبوست و اسهال کمک شایانی کند.
3- ایجاد احساس سیری
پکتین یکی از ترکیبات اصلی تخم شربتی برای مدت طولانی تری معده را پر نگه داشته و سطح هورمون هایی که مسئول ایجاد احساس سیری هستند را تحریک می کند و این ویژگی در واقع همان خاصیت کاهش وزن تخم شربتی است.
4- درمان سرماخوردگی
در طب سنتی از تخم شربتی برای درمان سرماخودگی استفاده می شود. تخم شربتی حاوی مقادیر غنی از فلاونوئیدها و آنتی اکسیدان های مفید است که باعث تقویت سیستم ایمنی بدن می شود و بدن را در مقابل بیماری های ویروسی مانند سرماخوردگی و آنفولانزا مقاوم میکند.
5- پیشگیری از پوسیدگی دندان
تخم شربتی دارای خاصیت ضد میکروبی و ضد باکتریایی است و از این رو می تواند باعث پیشگیری از پوسیدگی دندان ها شود. همچنین مصرف تخم شربتی باعث از بین رفتن بوی بد دهان و خوش بوتر شدن بوی دهان نیز می شود.
6- بهبود سلامت پوست
تخم شربتی با دارا بودن مقادیر غنی از فلاونوئیدها و آنتی اکسیدان ها می تواند رادیکال های آزاد را کنترل کند و باعث جوان سازی و رفع چین و چروک روی پوست شود. همچنین تخم شربتی با دارا بودن مقادیر غنی از اسیدهای چرب و آنتی اکسیدان های قوی در صورتی که به صورت ماسک استفاده شود می تواند باعث روشن تر شدن پوست صورت شود.
7- بهبود عملکرد سیستم گوارش
تخم شربتی برای درمان ناراحتی های گوارشی مانند درد معده، نفخ، یبوست، سوءهاضمه و بی نظمی کارکرد روده ها استفاده می شود. در واقع تخم شربتی حاوی مقدار زیادی پتاسیم است، این میزان معادل دو برابر پتاسیم موجود در موز است و از این رو در بهبود نفخ سیستم گوارشی کمک زیادی میکند.
8- درمان عفونت مثانه و واژن
تخم شربتی به دلیل خواص آنتی باکتریال خود در درمان عفونت مثانه و واژن در زنان و دختران موثر است. علاوه بر این تخم شربتی مدر است و با افزایش ادرار باعث درمان عفونت مثانه می شود.
مضرات احتمالی تخم شربتی
- اشخاص مبتلا به كرم معده نبايد از تخم شربتی استفاده كنند.
- زياده روی در مصرف تخم شربتی موجب ايجاد سر گيجه و هم چنين بروز اختلال در حس بينايی می گردد.
- تخم شربتی برای کودکان و افراد میانسال که دارای بیماری های خاص هستند مناسب نیست، مصرف این بذر موجب کاهش فشار خون در این افراد میشود.
- افرادی که از اختلالات تیروئیدی و هورمونی رنج می برند بهتر است قبل از استفده از تخم شربتی با پزشک خود مشورت کنند.
- تخم شربتی به دلیل پتاسیم و منیزیم موجود در آن به کاهش فشار خون بالا کمک می کند اما توصیه می شود افرادی که قرص برای کاهش فشار خون بالا استفاده می کنند، در مصرف تخم شربتی احتیاط کنند.
- اگر داروی خاصی مصرف می کنید نیز بهتر است قبل از مصرف تخم شربتی با پزشک خود مشورت کنید.
- تخم شربتی به هیچ عنوان برای نوزادان و کودکان توصیه نمی شود چون ممکن است باعث انسداد راه گلو شده و خطر خفگی را افزایش دهد.
تفاوت تخم شربتی، دانه چیا و بذر ریحان
در ایران اغلب تخم شربتی با بذر ریحان و دانهٔ چیا اشتباه گرفته میشود درحالی که این سه دانه باهم تفاوت زیادی دارند، تنها شباهت این سه دانه خاصیت لعاب دار شدن آن ها در آب است که به آن خاصیت موسیلاژ گفته میشود.
تفاوت ها
دانه های تخم شربتی ریزتر و سیاه براق است. بلافاصله بعد از اینکه در آب ریخته می شود لعابدار شده و رنگش متمایل به خاکستری میشود.
دانه های تخم ریحان درشت تر و سیاه مات است. بلافاصله بعد از اینکه در آب ریخته می شود لعابدار شده و رنگش متمایل به خاکستری میشود.
دانه چیا بیضی شکل است. رنگ آن اکثراً قهوی ای تیره رگه دار است. وقتی در آب ریخته می شود به تدریج لعابدار می شود. چیا حتی در رنگهای خاکستری، سفید و سیاه نیز موجود است.
تفاوت دانه چیا با تخم شربتی و تخم ریحان؛ هر چند از نظر فیزیکی کم باشد، اما از نظر ارزش غذایی زیاد است. هر کدام از این دانه ها، خواص و ارزش غذایی خاص خود را دارند. هر کدام به تنهایی مفید هستند. از مزایای تخم شربتی آهن بالای آن است. در حالیکه دانه چیا بالاترین منبع گیاهی امگا ۳ موجود در جهان است.
روش مصرف
1-شربت تخم شربتی
ابتدا باید 1 قاشق غذا خوری تخم شربتی را داخل یک صافی نرم بریزید و 2 تا 3 بار آن را زیر آب سرد بشویید بعد به اندازه 2 بند انگشت روی آن آب ولرم بریزید و اجازه دهید 2 تا 3 ساعت در دمای اتاق بماند تا باز شود. بعد آن را با شکر ، آبلیمو و گلاب و 4 لیوان آب خوب مخلوط کنید و برای مدت 4 ساعت در یخچال قرار دهید تا آماده و طعم دار شود.
2-اسموتی تخم شربتی
مواد مورد نیاز:
- 3 قاشق غذاخوری تخم شربتی
- نصف پیمانه ماست کم‌چرب
- 3 قاشق غذاخوری جو دو سر پرک شده و آسیاب کرده
- 1 عدد کیوی
- 1 عدد موز
- شیر کم چرب یا آب میوه
- نوک قاشق چای خوری عصاره بادام یا وانیل شکری
- میوه خردشده مثل انجیر، توت‌فرنگی، موز، آناناس برای تزیین
روش تهیه
پوره میوه ها را همراه با شیر یا آب میوه دلخواه مخلوط کرده و سپس یک نوع اسموتی را داخل گیلاس دلخواه ریخته و بعد تخم شربتی خیس کرده که لعاب گرفته را اضاف میکنیم . بعد اسموتی رنگ دیگر را اضافه کرده و روی آن میریزیم .
